Văn hóa

Nét độc đáo nhà dài của người Mạ

15:34 - 20/12/2019
Người Mạ là một trong những dân tộc thiểu số ở Việt Nam thuộc ngữ hệ Môn - Khơme, cư trú ở một số tỉnh như Lâm Ðồng, Ðăk Lăk, Ðăk Nông, Ðồng Nai, Bình Phước…, nhưng gắn bó lâu đời ở vùng hạ lưu sông Ðạ Dâng (các huyện phía Nam tỉnh Lâm Ðồng).

Sinh hoạt của gia đình bà Ka Dít bên ngôi nhà dài truyền thống. Ảnh: Mai Văn Bảo 

Theo truyền thống, người Mạ cư trú thành từng bon (buôn, làng), mỗi bon có từ 5-10 nhà sàn dài. Mỗi nhà sàn dài là nơi cư trú của nhiều thành viên có cùng huyết thống trong dòng tộc. Khi các thành viên trong nhà dài kết hôn, nhà dài của ông bà, bố mẹ, lại được nối dài thêm cho gia đình mới một không gian riêng, nên có khi ngôi nhà dài tới 20-30 m. Bên ngoài nhà dài thường có một kho lúa.

Nhà sàn dài cổ xưa nhất của người Mạ ở Nam Tây Nguyên còn sót lại đến ngày nay, có lẽ là nhà của bà Ka Dít (66 tuổi, xã Lộc Bắc, huyện Bảo Lâm, tỉnh Lâm Đồng). Bà Ka Dít không nhớ nổi nhà làm từ bao giờ, chỉ biết rằng, khi bà theo chồng về đã ở trong nhà dài. Khung nhà dài của ba Ka Dít làm bằng gỗ, sàn lát tre, mái trong bằng lá mây rừng, ngoài lợp tranh. Sinh hoạt hằng ngày của các thế hệ trong dòng tộc cứ thế nối tiếp nhau cùng nhà dài và bếp lửa không bao giờ tắt. 

Ngôi nhà dài vừa xuất hiện bên bờ hồ Xuân Hương (Đà Lạt) trong vòng hai tuần nay là công sức của nhà dân tộc học Đinh Thị Nga và cộng sự, đang tạo nên một sức hút đặc biệt đối với công chúng. Những người dân ở huyện Cát Tiên đã phải vào rừng tìm lá mây kết thành mái, sợi mây làm dây buộc, chặt tre đan vách và sàn nhà từ nhiều tháng trước. Đặc biệt, cột nhà là những cây gỗ mun có thể tồn tại trên 200 năm. Đây là những cây cột nhà từ nhà dài của gia đình già làng Điểu K’Banh và gia đình em rể Điểu K’Rư làm từ năm 1976 ở Buôn Go, huyện Cát Tiên. Một điều đặc biệt nữa, là trong suốt quá trình làm nhà dài, người dân không hề sử dụng bất kỳ một cây đinh nào và không cần dùng thước để đo cắt.

Khi ngôi nhà được dựng xong, người Mạ tổ chức cúng nhà mới với vật tế là huyết gà bôi lên các dải dây tua quanh bàn thờ thần mặt trời, thần mặt trăng và cây nêu. Sau đó, tim gan gà đã được nướng hoặc luộc sẽ là vật cúng tế đặt lên bàn thờ. Gia chủ mời bà con thân tộc và những người đã giúp mình dựng nhà cùng ăn cơm và uống rượu cần - là loại thức uống người Mạ rất thích. 

Hằng ngày, có hàng trăm người dân và du khách đã đến đây trong sự ngỡ ngàng và thú vị. Ông Nguyễn Hùng và con gái ở gần chợ La Sơn Phu Tử (Đà Lạt), ngày nào cũng ra nhà dài từ khi biết ngôi nhà mới bắt đầu được xây dựng. Ông Hùng thường thích mô phỏng lại những kiến trúc của đồng bào dân tộc thiểu số. Còn cô con gái 16 tuổi của ông “đã đứng cả mấy tiếng đồng hồ” để ngắm ngôi nhà vừa lạ vừa dễ thương này. Ông Hùng cho biết, luôn khuyến khích con gái quan tâm đến công việc của ông, để con có cảm xúc với núi rừng, với thiên nhiên… 

Nhà sàn dài của người Mạ cũng như nhà sàn của các dân tộc thiểu số khác ngày càng không có cơ hội tồn tại, bởi vật liệu dựng nhà sàn như vách, mái, sàn… thường có tuổi thọ ngắn và khó khai thác dần do khan hiếm hoặc đắt đỏ…, và thường cứ 3-5 năm phải thay mới; trong khi các vật liệu xây dựng bền, chắc, hiện đại hiện nay đang rất phổ biến. Không còn nhà dài, các đặc trưng văn hóa và tập quán cư trú của gia đình người Mạ cũng đang dần bị mai một. Chính vì vậy, sự xuất hiện của ngôi nhà dài và các vật dụng trong đời sống của người đồng bào dân tộc thiểu số bên bờ hồ Xuân Hương đang có một sức hấp dẫn đặc biệt, bất kể ngày hay đêm.

Nhà dài và kho lúa bên bờ hồ Xuân Hương. Ảnh: Tiểu Vân

Già Điểu K’Rư tự đo cắt cây bằng tay và già Điểu K’Banh kiểm tra các mối kết nối được cố định bằng dây mây. Ảnh: Tiểu Vân Già làng Điểu K’Banh làm lễ cúng cho ngôi nhà mới dựng. Ảnh: Tiểu VânNhà dân tộc học Đinh Thị Nga (trái) và cha con ông Nguyễn Hùng bên ngôi nhà dài vừa được dựng lại. Ảnh: Tiểu Vân 

 Tiểu Vân/ baolamdong.vn

Tỉnh thành Lâm Đồng

Lâm Đồng
Lâm Đồng nằm ở phía nam của khu vực Tây Nguyên, tiếp giáp với khu vực kinh tế trọng điểm phía Nam.

Điểm đến Lâm Đồng Xem thêm

Đà Lạt
Đà Lạt là một thành phố trực thuộc tỉnh và tỉnh lị tỉnh Lâm Đồng, nằm trên cao nguyên Lâm Viên.
Chùa Linh Phước
Ở Đà Lạt có một ngôi chùa có cái tên rất lạ, gây không ít tò mò đối với du khách, đó là chùa Linh Phước.
Ga Đà Lạt
Ga Đà Lạt là ga xe lửa cổ độc nhất Đông Dương với kiến trúc đường xe lửa răng cưa hiếm có trên thế giới.
Dinh Bảo Đại
Dinh Bảo Đại tiêu biểu cho kiến trúc cổ điển Pháp tại Đà Lạt. Đến đây, du khách có thể khám phá lịch sử thời vua Bảo Đại cũng như...
Thung lũng tình yêu
Thung lũng tình yêu là một điểm tham quan thơ mộng và lãng mạn nhất tại Đà Lạt.
Làng Cù Lần
Làng Cù Lần nằm trong thung lũng nhỏ dưới chân núi Lang Biang, là điểm đến không thể bỏ qua ở Đà Lạt.
Lang Biang - "Nóc nhà Đà Lạt"
Được ví như “nóc nhà Đà Lạt”, Lang Biang là điểm tham quan hấp dẫn, đặc biệt đối với dân phượt, thích chinh phục.
Nhà thờ con gà
Nhà thờ con gà lôi cuốn du khách bởi vẻ đẹp kiến trúc độc đáo và sự hoành tráng hiếm thấy.
Hồ Xuân Hương
Hồ Xuân Hương được ví như trái tim của thành phố với phong cảnh hữu tình, thơ mộng, là nơi hò hẹn của những đôi lứa yêu...

Ẩm thực Lâm Đồng Xem thêm

'Vàng - ngọt' mùa hồng giòn Đà Lạt
Khi ở Hà Nội rộ cốm mùa thu quyện trong mùi hương sen dịu mát, thì cũng là lúc Đà Lạt đang “vàng - ngọt” trong mùa hồng...
Đặc sản bánh ướt lòng gà ở phố núi, khách vừa ăn vừa xuýt xoa vì ngon
Nhắc đến những món ngon tại Đà Lạt, không thể không kể tới bánh ướt lòng gà trứ danh, bánh ướt mềm ăn cùng với những miếng thịt...
Hồng treo gió - Đặc sản thu hút khách du lịch khi tới Đà Lạt
Hồng treo gió được coi là một trong những loại mứt ngon nhất của vùng đất Đà Lạt. Phương pháp chế biến hồng gió người dân Đà Lạt...
Lang thang ẩm thực đường phố xứ mù sương
Đà Lạt, vùng đất cao nguyên nổi danh với hoa, với sương. Nhưng ở xứ này còn có một niềm quyến rũ không hề nhỏ với tín đồ ẩm thực....
Dẻo thơm bánh ướt lòng gà Đà Lạt
Vị dẻo thơm của miếng bánh với những nguyên liệu đơn giản sẽ khiến bạn bị thuyết phục ngay lần đầu thưởng thức món ăn ở phố...
Thưởng thức bánh tráng nướng, món quà vặt nổi tiếng xứ ngàn hoa Đà Lạt
Được đùa vui ví von bằng tên gọi "pizza Việt", bánh tráng nướng Đà Lạt là một trong những món ăn vặt đường phố thu hút nhất đối...
Kỳ công như làm hồng treo gió Đà Lạt
Hồng treo gió được mệnh danh ngon bậc nhất trong các loại mứt đặc sản của Đà Lạt mà cách tạo ra món đặc sản này cũng khiến nhiều...
Đến Đà Lạt nhất định phải ăn bánh căn
Người Đà Lạt có thói quen ăn sáng với món bánh căn. Đó cũng là thói quen buổi tối nhưng ít hơn, có lẽ để nhường chỗ cho du khách...
Mê mẩn món xôi bọc bánh tiêu chợ Đà Lạt
Cứ có dịp đến Đà Lạt, tôi lại mò góc chợ Hoà Bình, tìm gánh xôi nghi ngút khói. Giữa tiết trời chiều vừa chớm thu, nắm xôi được...

Trải nghiệm Lâm Đồng Xem thêm

Chinh phục Đà Lạt bằng những cung đường đèo huyền thoại
Đà Lạt là một thành phố du lịch hấp dẫn thuộc khu vực miền Trung – Tây Nguyên của Việt Nam. Cùng điểm qua những cung đường đèo...
Cắm trại Đà Lạt - Trải nghiệm phải thử giữa đại ngàn
Thành phố Đà Lạt vốn nổi tiếng với nhiều điểm đến thú vị, những quán cà phê mộc mạc, khí hậu mát lành và nhiều món ngon hấp dẫn....
Thành phố mưa bay
Đà Lạt mưa bay. Ngọn gió len lén qua những góc phố. Không gian trầm mặc, sang trọng. Những bước chân nhàn du không ríu vào nhau....
Khám phá Đà Lạt qua hoạt động thể thao
Đà Lạt là nơi du lịch lý tưởng mà du khách thường biết đến qua những điểm đến hấp dẫn, quán cà phê, các vườn rau hoa... hiện nay,...
Đẹp như tranh vẽ mùa cỏ hồng Đà Lạt
Đồi cỏ hồng Đà Lạt được cho là địa điểm du lịch hot nhất Đà Lạt. Cỏ hồng ở đây chỉ nở mỗi năm một lần nên nhiều du khách, đặc...
Tà Năng – Phan Dũng du ký
Tà Năng – Phan Dũng đẹp theo cách nhìn của mỗi người, và ở mỗi mùa trekking, nơi đây đều có sức hấp dẫn riêng biệt.
Thức dậy cùng mặt trời nơi Thành phố mù sương
Mỗi ngày có hai khung thời điểm đẹp nhất tại Đà Lạt là khi bình minh đang ló rạng và lúc chiều tà đang dần buông xuống.
Ngắm Đà Lạt đẹp nao lòng trong buổi sớm bình minh
Ngắm bình minh ở Đà Lạt là một trong những trải nghiệm tuyệt vời mà các bạn trẻ không thể chối từ khi đến xứ sở ngàn hoa...
Đà Lạt vào mùa phượng tím
Tháng 3, phượng tím bắt đầu nở rộ khắp các cung đường Đà Lạt, lý tưởng để chụp ảnh 'sống ảo'.

Cẩm nang du lịch Lâm Đồng Xem thêm

10 làng quê Việt Nam đẹp cổ kính và nên thơ
Trải dài khắp mảnh đất hình chữ S, từ miền Bắc, miền Trung đến miền Nam, là những làng quê nổi bật với vẻ đẹp cổ kính và nên...
Kinh nghiệm du lịch Đà Lạt - Xứ sở ngàn hoa lãng mạn
Mỗi lần trở lại Đà Lạt, tôi đều muốn hít hết cái trong trẻo của thành phố này, được tắm mình trong không gian yên bình nơi...
"Nở rộ" điểm dừng ven đô Đà Lạt
Rời xa trung tâm TP Đà Lạt với những điểm du lịch quen thuộc, nhiều du khách có xu hướng tìm ra vùng rìa thành phố để được sống...
Đến Đà Lạt khám phá 5 ngọn đồi đẹp nhất
Đến Đà Lạt, còn gì thú vị hơn được ngắm nhìn thành phố như một bức tranh thiên nhiên hài hòa, sống động từ trên cao tại những...
Ruộng cải vàng nở rộ ở Đà Lạt
Hoa cải vàng cao hơn đầu người, kết hợp với nền trời xanh, khi lên ảnh sẽ đẹp 'lịm tim'.
5 điểm chụp ảnh mai anh đào Đà Lạt như cảnh phim ngôn tình
Leo lên gác mái căn nhà nhỏ hay nóc nhà cạnh con dốc gần hồ Xuân Hương... sẽ cho bạn những góc ảnh lạ cùng mai anh đào.
6 chốn săn mây lý tưởng ở Đà Lạt
Dậy sớm săn mây ở Đà Lạt là một trong những trải nghiệm đáng nhớ khi lỡ ghé thăm nơi đây. Vào mùa này, những đợt mây mù giăng lối...
7 loài hoa thân gỗ độc đáo ở Đà Lạt
Đà Lạt - Trung tâm sản xuất hoa lớn nhất nước, được Chính phủ công nhận là “Thành phố Festival Hoa Việt Nam”. Nơi đây, ngoài hoa...
Đến Đà Lạt nên đi đâu: Sổ tay các điểm check-in lãng mạn nhất
Đà Lạt có cả ngàn chốn xem chơi hấp dẫn, nhưng nếu bạn là người yêu thiên nhiên, thích khung cảnh thơ mộng, lãng mạn thì phải...

Khách sạn Lâm Đồng Xem thêm

Những khu nghỉ dưỡng đưa du khách đắm mình giữa rừng cây
Hướng tới trào lưu du lịch xanh và bền vững, những khu nghỉ dưỡng độc đáo này được thiết kế để du khách kết nối, hòa hợp với môi...
Độc đáo homestay Thị trấn Nobi ở Đà Lạt
Lấy cảm hứng từ ngôi nhà của cậu bé Nobita trong bộ truyện tranh nổi tiếng Doraemon của Nhật Bản, một homestay tại Đà Lạt (Lâm...
Qua đêm tại ngôi làng du mục giữa lòng Đà Lạt
Làng Boho là một khu tổ hợp dịch vụ lưu trú gồm homestay, cafe, khu mua sắm… Đúng như tên gọi, từng góc nhỏ của làng đều mang cảm...
Homestay đẹp mộng mơ ở Đà Lạt cho cô nàng thích sống ảo
Mỗi sáng thức dậy chỉ cần kéo nhẹ cửa phòng ngắm bình minh, rồi hít đầy không khí núi rừng trong lồng ngực và cảm nhận cái se se...
Homestay nằm chơi vơi trên lưng chừng núi ở Đà Lạt
Nhà dựng xen kẽ giữa cây cối um tùm, thích hợp với những ai muốn tìm sự bình yên nơi phố núi.
Xuất hiện khu homestay minion khổng lồ cực dễ thương tại Đà Lạt khiến giới trẻ nhiệt tình rủ nhau tới check-in
Những căn nhà homestay được thiết kế theo hình nhân vật minion trong phim hoạt hình 3D "Kẻ trộm mặt trăng" tại Đà Lạt đang trở...
Homestay mới toanh ở Đà Lạt gây xôn xao vì mô phỏng y hệt khung cảnh thân quen trong truyện Doraemon
Những bức ảnh về một homestay mới tinh ở Đà Lạt trông y hệt ngôi nhà của nhân vật Nobita trong bộ truyện tranh Doraemon nổi tiếng...
The Circle Vietnam - nhà nghỉ dạng ống cực độc ở Đà Lạt
Dù chỉ mới đi vào hoạt động, nhưng The Circle Vietnam đã nhanh chóng nhận được sự yêu thích từ rất nhiều bạn trẻ đến Đà...
Làng Biệt thự Osaka Đà Lạt - điểm nhấn ấn tượng của Đà Lạt
Tọa lạc ở vị trí đẹp của trung tâm Đà Lạt, Làng biệt thự Osaka Đà Lạt với tiêu chuẩn 3 sao sẽ là nơi nghỉ dưỡng tuyệt vời cho...

Nhà hàng Lâm Đồng Xem thêm

Đà Lạt đẹp lịm tim với "con đường Hàn Quốc"
Với những gì thiên nhiên ban tặng, Đà Lạt sẽ không bao giờ khiến du khách thất vọng hay nhàm chán. Bởi thành phố xinh đẹp này lúc...
Quán cà phê như miền viễn Tây nước Mỹ ở Đà Lạt
Những cây xương rồng to, xe buýt, xe ôtô kiểu cũ tạo bối cảnh chụp ảnh chất lừ.
"Đương" - nốt lặng rất "Đà Lạt"
Nếu tìm "quán Đương" trên internet, bạn sẽ không có được nhiều thông tin. Quán dường như không có mặt trong top những điểm...
Vườn Nhật mới mở ở Đà Lạt
Xây theo mô hình vườn bonsai kết hợp uống cà phê, khu vườn Nhật mới nổi là gợi ý hay dành cho du khách đến Đà Lạt.
Sao Việt check-in cà phê kiểu Nhật ở Đà Lạt
Kỳ Duyên, Minh Triệu, Tóc Tiên, NTK Đỗ Long... đều tranh thủ ghé quán cà phê xây theo phong cách Nhật khi có dịp lên phố...
Lễ 2/9, ký gửi thanh xuân ở loạt quán cà phê xinh ngất ngây của Đà Lạt
Đà Lạt - gọi thơ mộng là thành phố ngàn hoa, nhưng theo cách ví von của các bạn trẻ thì đây còn là "thành phố ngàn… quán cà...
'Trốn cả thế giới' trong quán cà phê lưng chừng đồi ở Đà Lạt
Dường như khung cảnh làm ai cũng chỉ muốn yên lặng, cảm thấy thời gian như trôi chậm lại.
5 không gian cà phê ở Đà Lạt phải check-in dịp lễ 30/4
Từng góc nhỏ tại Still Cafe hay tiệm Cô Bông đều được chăm chút tỉ mỉ và bài trí bắt mắt.
Quán cà phê 'khu vườn trên mây' ở Đà Lạt thu hút giới trẻ
Đà Lạt chẳng thiếu những quán cà phê hấp dẫn. Tuy nhiên, điểm đến đẹp tựa "khu vườn trên mây" với khung cảnh thiên nhiên hùng vĩ...