Văn hóa

Người Dao Cao Bồ thoát nghèo từ rừng chè Shan tuyết trăm tuổi

12:19 - 04/10/2019
Nhờ rừng chè Shan tuyết hàng trăm năm tuổi, cộng đồng người Dao tại xã Cao Bồ, huyện Vị Xuyên, Hà Giang đã và đang từng bước thoát nghèo.

Người Dao xã Cao Bồ (Vị Xuyên, Hà Giang) tìm được hướng thoát nghèo từ cây chè cổ thụ. Ảnh: Thanh Giang/Vietnam+

Đối với nhiều người dân xã Cao Bồ (Vị Xuyên, Hà Giang), cây chè không chỉ là kế sinh nhai, là con đường để từng bước thoát nghèo mà hơn thế đó còn là máu thịt và linh hồn của cả một miền biên viễn.

Câu chuyện về hành trình trở thành chỉ dẫn địa lý của những cây chè Shan tuyết trăm tuổi tại Cao Bồ nói riêng và Hà Giang nói chung cũng là câu chuyện về nỗ lực không ngừng nghỉ bám đất, bám rừng để vươn lên của cộng đồng người dân tộc thiểu số nơi đây.

"Vương quốc" chè cổ thụ

Chiếc xe 16 chỗ bắt đầu ì ầm đưa đoàn công tác của chúng tôi vượt qua cung đường núi khúc khuỷu để tới xã Cao Bồ, huyện Vị Xuyên, Hà Giang. Lúc này, phía bên ngoài, mưa rừng đã ràn rạt đổ. Trời đặc quánh mây mù và ùn ùn hơi sương trắng xóa. Lên tới độ cao chừng 1.000m so với mực nước biển, những bản làng của người Dao bắt đầu hiện ra với từng mái nhà khang trang nằm nép bên ven đường.

Với cao độ đặc thù của mình, từ hàng trăm năm qua, Cao Bồ đã trở thành vương quốc của những cây chè Shan tuyết cổ thụ.

Ông Lý Quốc Hưng, Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Cao Bồ không giấu nổi tự hào khi nhắc đến loại đặc sản này của vùng cực Bắc. Theo ông Hưng, xét về cả số lượng lẫn tuổi đời thì ít có cây chè nơi nào sánh được với chè Cao Bồ. Trung bình mỗi cây chè nơi đây đều có “thâm niên” trên dưới 40 năm. Bên cạnh đó còn nhiều cây cổ thụ đã trường tồn tới… 300 - 400 tuổi.

Ông Hưng hào hứng kể, những người Dao vùng Cực Bắc Tổ quốc ngay từ khi sinh ra đã thấy những “cụ chè” khổng lồ lừng lững bên nhà. Không ai biết giống cây ấy từ đâu mà có. Họ gọi đó là những rừng chè được trời ban cho người Dao ở vùng biên viễn nghèo.

Nguoi Dao Cao Bo thoat ngheo tu rung che Shan tuyet tram tuoi hinh anh 2Cây chè trăm năm tuổi tại Cao Bồ. Ảnh: Thanh Giang/Vietnam+

“Cây chè Shan tuyết ở Cao Bồ rất to. Cây lớn nhất cao tới hơn 20m với 500 năm tuổi và phải 2 người ôm mới kín thân. Theo thống kê, toàn xã có tới 850ha chè trong đó diện tích cho thu hoạch khoảng 700ha, được trồng phân tán trong các tán rừng,” chủ tịch xã Cao Bồ cho hay.

Cũng theo ông Hưng, từ năm 2015, Hội bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam đã trao Bằng công nhận "Cây Di sản Việt Nam” cho quần thể hơn 200 cây Chè có trên 100 năm tuổi tại địa phương này. Đây cũng là địa phương đầu tiên của cả nước được công nhận Cây Di sản Việt Nam với số lượng lớn như vậy.

Tại khu vực trồng chè của gia đình ông Đặng Văn Chiến, chúng tôi được mục sở thị những cây chè trăm năm tuổi thân đã mốc trắng sần sùi đang vươn mình sừng sững. Ông Chiến cho hay, do hợp đất, hợp nước nên chè Cao Bồ phát triển rất tốt. Những cây chè cổ thụ vươn cành ngang như người con gái dang tay đón ánh nắng bình minh. Cá biệt, có những cây chè không cành ngang, chỉ có cành đứng và vươn cao tới hơn chục mét.

Nguoi Dao Cao Bo thoat ngheo tu rung che Shan tuyet tram tuoi hinh anh 3Chè Shan tuyết đặc sản của Cao Bồ. Ảnh: Thanh Giang/Vietnam+

“Ở Cao Bồ hiện nay có hai loại chè chính là chè vùng cao với tỷ lệ đường lớn hơn và chè vùng thấp với nhiều chất tanin hơn, khi uống vào sẽ có vị chan chát rất đặc thù. Cả hai loại này đều có mức tiêu thụ rất lớn,” ông chủ vườn hồ hởi kể.

Nhờ giống cây trời ban ấy, đời sống của người Dao Cao Bồ trong một vài năm trở lại đây đã dần trở nên khấm khá hơn. Tính tới tháng 10/2019, gần như 100% các hộ dân trong xã đều trồng chè. Nhiều người đã vui miệng gọi Cao Bồ là vương quốc chè trên xứ biên viễn Hà Giang.

Thoát nghèo từ cây chè cổ

Chủ tịch xã Lý Quốc Hưng cười như được mùa khoe: “Chè chúng tôi làm ra không đủ để bán trong nước. Nhờ chè mà bà con có thêm được nguồn thu đáng kể, có công ăn việc làm ổn định.”

Theo ông Hưng, vào thời điểm tháng Hai, tháng Ba âm lịch, mỗi cân chè Cao Bồ được bán với giá 60.000 đồng/kg. Riêng năm 2019, mức giá đã tăng gấp đôi. Trong 6 tháng đầu năm 2019, toàn xã đã thu hoạch được 200 tấn chè búp tươi, với giá trị ước tính đạt 10 tỷ đồng.

Bình quân mỗi gia đình, thu nhập từ trồng chè khoảng 42-43 triệu đồng/năm. Cũng có những nhà giàu lên vì trồng chè với thu nhập vài trăm triệu đồng/năm.

“Với người Dao Cao Bồ, cây chè Shan tuyết cổ thụ không chỉ là biểu tượng của vùng đất mà còn trở thành con đường giúp người dân địa phương từng bước thoát nghèo hiệu quả,” Chủ tịch xã Lý Quốc Hưng nhấn mạnh.

Nguoi Dao Cao Bo thoat ngheo tu rung che Shan tuyet tram tuoi hinh anh 4Ông Đặng Văn Chiến là một trong những người đã “đổi đời” nhờ cây chè cổ. Ảnh: Thanh Giang/Vietnam+

Ông Đặng Văn Chiến là một trong những người đã “đổi đời” nhờ cây chè cổ. Bắt đầu canh tác từ năm 2008, sau hơn 10 năm, ông đã có trong tay một cơ ngơi khang trang với căn nhà còn thơm mùi gỗ và nhiều đồ đạc mới. Ngồi nhẩm tính, ông Chiến bảo, mỗi năm, cây chè mang về cho gia đình ông từ 100-50 triệu đồng sau khi đã trừ chi phí chăm sóc, thu hoạch, sơ chế và vận chuyển.

Một tín hiệu đáng mừng là thứ đặc sản vùng Đông Bắc Việt Nam ấy đã và đang từng bước chinh phục được một loạt thị trường khó tính ở nước ngoài.

Theo đại diện Ủy ban nhân dân xã Cao Bồ, để đảm bảo chất lượng, người dân địa phương hoàn toàn không sử dụng bất cứ một loại thuốc trừ sâu hay phân bón hóa học nào trong suốt quá trình sản xuất. Tất cả các khâu từ trồng, thu hoạch, chế biến… đều được làm tự nhiên theo cách thức cổ truyền.

“Chúng tôi quán triệt chỉ sản xuất theo hướng hữu cơ hoàn toàn. Vì vậy, ngay từ năm 2014, Tổ chức ACT của Thái Lan (một tổ chức kiểm tra và chứng nhận các tiêu chuẩn nông nghiệp hữu cơ quốc tế) đã cấp chứng chỉ chè hữu cơ – Organic Cao Bồ,” ông Hưng nói.

Nguoi Dao Cao Bo thoat ngheo tu rung che Shan tuyet tram tuoi hinh anh 5Nhờ cây chè, gia đình ông Chiến đã có một cuộc sống ổn định hơn với nếp nhà khang trang. Ảnh: Thanh Giang/Vietnam+

Cũng theo ông Hưng, do đảm bảo được chất lượng, hiện nay, các sản phẩm chè Cao Bồ đã được xuất khẩu ra nhiều nước. Mỗi năm, 1/4 sản lượng chè ở đây thông qua Công ty Trà hữu cơ Cao Bồ đóng gói, chế biến để “lên đường” sang Đức, sản lượng còn lại chủ yếu xuất sang Trung Quốc, Nga và Thổ Nhĩ Kỳ.

“Chè ra bao nhiêu là hết bấy nhiêu. Phản hồi từ các đối tác nước ngoài cũng hết sức tích cực. Chúng tôi đang nỗ lực biến cây chè thành lợi thế, chuyển đổi từ cây giúp thoát nghèo trở thành thứ cây đặc sản mà nhắc tới nó người ta sẽ nhớ tới Cao Bồ,” ông Hưng khẳng định.

Sơn Bách - Lê Hoàng/Vietnam+

Tỉnh thành Hà Giang

Hà Giang
Hà Giang là tỉnh địa đầu cực Bắc, nổi tiếng về địa hình núi non hùng vĩ.

Điểm đến Hà Giang Xem thêm

Hoàng Su Phì
Hoàng Su Phì là huyện vùng cao Hà Giang, có cảnh quan ruộng bậc thang hùng vĩ.
Núi Đôi Quản Bạ
Núi Đôi, Quản Bạ nằm bên quốc lộ 4C, là điểm đến đầy sức hút trên cao nguyên đá Hà Giang.
Cao nguyên đá Đồng Văn
Với cảnh quan kỳ vĩ, cao nguyên đá Đồng Văn là một thắng cảnh không thể bỏ qua khi đến Hà Giang.
Thác Tiên thiếu nữ mộng mơ
Đến với Hà Giang, du khách yêu thích khám phá thiên nhiên không thể bỏ qua chuyến hành trình chiêm ngưỡng và trải nghiệm vẻ đẹp...
Chợ phiên Du Già
Chợ phiên vùng cao là điểm đến hấp dẫn đối với du khách vì ở đây họ được trải nghiệm rõ nhất sự độc đáo và đa dạng sắc màu văn...
Mê cung đá - Điểm hẹn tình yêu
Mê cung đá là kiệt tác của thiên nhiên thuộc xã Lũng Pù và Khâu Vai (huyện Mèo Vạc, tỉnh Hà Giang) có kiến tạo độc đáo về mặt địa...
Hồ Thầu - cung đường du lịch trải nghiệm ấn tượng
Cảnh sắc và thiên nhiên hoang dã cùng nét đẹp văn hóa của người Dao đỏ là những điểm nhấn để xã Hồ Thầu (Hoàng Su Phì) thu hút du...
Khám phá bí mật về dinh thự 150 tỷ của vua Mèo
Cách thành phố Hà Giang 130 km về phía bắc, dinh thự nhà Vương ở xã Sà Phìn (huyện Đồng Văn) là một công trình kiến trúc tinh...
“Hồ treo” Sà Phìn
“Hồ treo” Sà Phìn thuộc xã Sà Phìn, huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Giang. Trên hành trình du lịch tới cột cờ Lũng Cú theo hướng từ huyện...

Ẩm thực Hà Giang Xem thêm

Đặc sắc ẩm thực vùng cao
Trải nghiệm văn hóa ẩm thực vùng cao phía Bắc là một trong những nét hấp dẫn du khách đến với vùng cao.
Tẩu khía - Món ăn quen thuộc của người Mông trên cao nguyên đá Hà Giang
Cao nguyên đá Hà Giang không chỉ nổi tiếng với những danh lam thắng cảnh hùng vĩ, hoang sơ, những cánh đồng hoa tam giác mạch xen...
Vị đại sứ yêu thích món thắng cố, đặc sản của người H'mông
Đại sứ Mỹ tại Việt Nam Daniel J. Kritenbrink thích thú thưởng thức món thắng cố và các đặc sản nổi tiếng của Hà Giang.
Măng cuốn thịt
Măng cuốn thịt là một trong những món ăn hấp dẫn du khách tới Hà Giang. Khi ăn một miếng măng cuốn thịt, thực khách sẽ cảm nhận...
Bánh cuốn 'kỳ lạ' chan với nước lèo: Bán 60 năm tít trên cao nguyên đá
Du khách đến phố cổ Đồng Văn sẽ phải ghé quán bánh cuốn độc đáo, lâu đời và đắt khách nhất Hà Giang.
Đậm đà bánh chuối Rằm tháng Bảy
Sau tết Nguyên đán thì Rằm tháng Bảy là ngày tết lớn thứ hai của nhiều dân tộc. Đối với người Tày ba Phương (Phương Thiện, Phương...
Điểm mặt những món ăn có tên gọi lạ lùng, nghe lần đầu ai cũng bất ngờ
Khâu nhục, cháo độc, da trâu thối, sỏi mầm... chỉ là một vài trong số rất nhiều món ăn hấp dẫn nhưng có tên gọi vô cùng độc đáo,...
Chè ống lam - sản phẩm truyền thống của người Dao ở Hà Giang
Chè ống lam là sản phẩm chỉ có ở vùng chè Hà Giang, nơi những ngươi Dao từ lâu có lối bảo quản chè đơn giản nhưng lại có tác dụng...
Phải lòng món bánh tam giác mạch Hà Giang
Hà Giang mùa hoa tam giác mạch đã trở nên nổi tiếng thế nhưng ít ai biết rằng sau những mùa hoa quyến rũ Hà Giang còn có đặc sản...

Trải nghiệm Hà Giang Xem thêm

Vẻ đẹp của những cung đường đèo, dốc trên cao nguyên đá
Vẻ đẹp của cao nguyên đá Hà Giang không chỉ có những mùa hoa nở lãng mạn, mộng mơ, mà còn ở những cung đường hùng vĩ, gập ghềnh,...
Rời thành phố chật chội để sống bình yên tại Nặm Đăm, Hà Giang
Nặm Đăm là một địa điểm còn khá nguyên sơ ở Hà Giang. Tại đây còn nhiều nhà trình tường truyền thống, có khu chế biến dược liệu,...
Cao nguyên đá Hà Giang đẹp ngỡ ngàng trong tiết thu
Đành rằng mùa nào Hà Giang cũng rất đẹp, nhưng lên cao nguyên đá những ngày mùa thu này, người ta vẫn cứ say một thứ tình rất...
Những mùa hoa trên cao nguyên đá Hà Giang
Trên vùng đất tưởng chỉ có núi, đèo, dốc, đá tai mèo lởm chởm và sự khắc nghiệt của thiên nhiên, ta vẫn gặp những mùa hoa rực rỡ,...
Hành trình đặc biệt trên cao nguyên đá Hà Giang
Phong tục và bản sắc là những yếu tố tạo nên sức hấp dẫn đặc biệt của vùng đất xa xôi, đi lại khó khăn và thử thách...
Những điều tuyệt vời ở chợ phiên vùng cao Mèo Vạc
Bạn hòa mình vào chợ phiên Mèo Vạc. Chả cần quen thân hay không nhưng mua bán xong mời nhau chén rượu, vậy là thành bạn.
Chinh phục đỉnh Chiêu Lầu Thi - "Đặc sản" thiên nhiên ban tặng
Nếu bạn là người ưa mạo hiểm, thích độ cao và những cung đường offroad thì Chiêu Lầu Thi sẽ là một địa danh mới mà bạn cần bổ...
Kiệt tác nghệ thuật giữa núi rừng
Một kiệt tác nghệ thuật không vẽ bằng bút, sáp màu mà được “vẽ” bằng sức lao động và khả năng sáng tạo vô tận của người nông dân....
Mùng 1 Tết Canh Tý 2020: Du xuân lên cao nguyên đá xem 'đá nở hoa'
Mùa xuân khoác lên khắp nẻo cao nguyên đá Hà Giang những tấm áo rực rỡ sắc màu, khiến cho người khách du xuân không khỏi ngỡ...

Cẩm nang du lịch Hà Giang Xem thêm

8 con đèo miền Bắc hút hồn dân du lịch bụi
Những con đèo miền Bắc gây ấn tượng bằng những khúc tay áo liên tục cùng cảnh quan hùng vỹ.
Du lịch Hà Giang, cần gì và tránh gì?
Hà Giang là điểm đến được nhiều người muốn chinh phục bởi ngoài vẻ đẹp thiên nhiên hùng vĩ còn là nơi mảnh đất địa đầu Tổ quốc....
Những địa danh Việt Nam nổi tiếng qua phim ảnh
Đất nước Việt Nam có nhiều danh thắng đẹp và nổi tiếng. Và còn đẹp hơn qua góc nhìn của các bộ phim điện ảnh.
Việt Nam: 7 mốc biên giới đáng chinh phục
Các cột mốc biên giới sau thường nằm trong lịch trình chinh phục của các phượt thủ đam mê thử thách.

Khách sạn Hà Giang Xem thêm

Các homestay ở Du Già rất cần được "tiếp sức"
Khoảng 2 năm trở lại đây, xã Du Già (Yên Minh) đã trở thành địa chỉ quen thuộc đối với du khách quốc tế mỗi khi tới thăm vùng...