Văn hóa

Nhà sàn mái lợp đá đen của người Thái Mường Lay

16:07 - 24/09/2019
Đến Mường Lay là đến với những nếp nhà sàn san sát, in bóng xuống lòng hồ mênh mông thơ mộng. Bình minh lên, những mái nhà sàn đá đen ẩn hiện trong làn sương sớm, khiến ta liên tưởng đến một bức tranh thủy mặc làm say đắm lòng người. Ngôi nhà sàn chính là nét văn hóa độc đáo của cộng đồng người Thái Tây Bắc ở Mường Lay.

Những ngôi nhà sàn lợp đá đen chính là nét văn hóa độc đáo của cộng đồng người Thái ở Mường Lay 

Từ trên Quốc lộ 12 nhìn xuống, thị xã Mường Lay nằm gọn trong tầm mắt, với những mái nhà sàn san sát nối tiếp. Ngoài sự điểm xuyết của một vài mái tôn đỏ, là một màu nâu đen cổ kính của những mái nhà lợp bằng đá đen, một loại đá đặc trưng rất dễ gặp tại các khu vực ven sông Đà.

Dựng lên những mái nhà như vậy cần sự tính toán kỹ lưỡng và hết sức cầu kỳ. Những phiến đá trước khi sử dụng để lợp mái sẽ được cắt thành hình vuông, theo một kích thước nhất định, thường là 20x20cm, hoặc 30x30cm. Hai đỉnh hình vuông chéo nhau phải cắt đi để có thể ghép mí lên nhau, một đỉnh được đục lỗ nhỏ. Khi lợp, người ta sẽ xuyên thép qua lỗ rồi buộc vào xà. Cần tính toán về độ dốc, 2 viên kế nhau cũng phải sắp xếp sao cho chỉ dính mí một chút, vừa đủ đảm bảo diện tích, tính thẩm mỹ, lại không tạo khe hở để tránh mưa, nắng có thể xuyên vào trong nhà.

Sự độc đáo ở đây được thể hiện thông qua cách xếp đá chéo, so le nhau như hình vảy cá, một loài vật đặc trưng và hiện diện trong mọi sinh hoạt đời sống của người dân khu vực. Ngoài việc tính toán kỹ lưỡng để tránh các yếu tố về thời tiết và tạo tính thẩm mỹ, xếp đá như vậy cũng bắt nguồn từ cuộc sống gắn liền với sông nước của họ. Theo ý nghĩa tâm linh, nó còn tượng trưng cho vị thần cá, che chở và mang lại sự no ấm. Qua nhiều đời, cách lợp mái này vẫn được người dân nơi đây gìn giữ và gần như trở thành nét văn hóa đặc trưng khác biệt với các vùng miền khác.

Là người gốc Mường Lay, sống gắn bó với mảnh đất này từ lúc sinh ra cho tới nay đã ngoài 70 tuổi, ông Khoàng Văn Chiến, bản Quan Chiên, phường Na Lay có nhiều câu chuyện liên quan đến đá đen để kể. Ông không biết chính xác việc sử dụng đá đen để lợp mái nhà có từ bao giờ, chỉ nhớ sinh ra đã thấy vậy.

Đã từng nhiều lần theo chân cha đi đào đá, nên ông Chiến hiểu rõ cái cơ cực của nghề này. Theo lời kể của ông thì làm đá sợ nhất là trời mưa. Bởi, chỉ cần vài hạt mưa là có thể khiến hàng chục khối đất đá trôi xuống hố đang đào, hoặc làm sập hố, hết sức nguy hiểm. Cũng bởi vậy, để khai thác được một vỉa đá, có khi phải mất đến vài tháng và phải tích lũy hàng tháng, thậm chí cả năm mới đủ lượng đá để lợp một mái nhà.

Ngày nay, người ta đã không còn phải tự tìm đá nữa, nên những câu chuyện về người người tìm đá, nhà nhà lợp mái đá như ông Chiến kể chỉ còn trong quá khứ. Song, việc sử dụng đá đen để lợp mái nhà vẫn còn phổ biến ở Mường Lay. Đá đen không chỉ được người Thái ở Mường Lay sử dụng lợp mái nhà, mà chúng ta có thể thấy nó hiện diện ngày một nhiều trong các công trình lớn như một cách trang trí độc đáo, mang dấu ấn rất riêng.

Vũ Lợi/ baodantoc.com.vn

Tỉnh thành Điện Biên

Điện Biên
Điện Biên có nhiều cảnh đẹp thiên nhiên kỳ thú trong vùng lòng chảo rộng lớn.

Điểm đến Điện Biên Xem thêm

Cực Tây - A Pa Chải
A Pa Chải là nơi đặt cột mốc lãnh thổ giữa 3 nước Việt Nam, Lào và Trung Quốc.
Di tích Điện Biên Phủ
Quần thể di tích này bao gồm những tên đất, tên núi, tên sông gắn liền với chiến dịch 56 ngày đêm lẫy lừng.
Hồ Pá Khoang
Hồ Pá Khoang như một viên ngọc bích điểm xuyến cho cảnh quan hùng vĩ của núi rừng Tây Bắc điệp trùng, hiểm trở.
Cánh đồng Mường Thanh
Với diện tích hơn 140 km2, Mường Thanh xứng đáng được coi là “vựa lúa” của Tây Bắc.
Mường Lay
Mường Lay là một khúc ca mộng mơ, quyến rũ và ban sơ của núi rừng Tây Bắc.
Động Pa Thơm
Động Pa Thơm được bao bọc giữa khu rừng nguyên sinh rậm rạp, với thảm thực vật và sự đa dạng sinh học.
Động Xá Nhè
Động Xá Nhè được người dân tộc Mông địa phương gọi là Khó Xo (có nghĩa là hang thuốc nổ).
Động Khó Chua La
Khó Chua La, một kỳ quan mới lạ, kỳ thú còn nguyên vẻ đẹp nguyên sơ ở Điện Biên.
Khu bảo tồn thiên nhiên Mường Nhé
Khu bảo tồn thiên nhiên Mường Nhé sở hữu hệ động thực vật đa dạng vào bậc nhất Việt Nam.

Ẩm thực Điện Biên Xem thêm

Ngày Tết, thưởng thức bánh chưng đen của người Dao
Trải qua bao năm, cộng đồng dân tộc Dao ở Huổi Só đang gìn giữ, bảo lưu gần như vẹn nguyên những thiết chế bản làng, những tập...
18 món ăn dân tộc thu hút thực khách tới Điện Biên
Nền ẩm thực phong phú của các dân tộc ở Điện Biên làm mê đắm khách du lịch.

Trải nghiệm Điện Biên Xem thêm

Trải nghiệm cung đường chinh phục cột mốc số 0 nơi ngã ba biên giới
Cột mốc số 0 A Pa Chải nằm trên đỉnh Khoan La San (địa phận xã Sín Thầu, huyện Mường Nhé, tỉnh Điện Biên), ở độ cao 1.864m so với...
Chiến trường Điện Biên Phủ thay đổi ra sao?
68 năm kể từ sau chiến thắng "Lừng lẫy năm Châu, chấn động địa cầu", Chiến trường Điện Biên Phủ đã có những đổi thay rõ nét....
Cực Tây A Pa Chải - Một tiếng gà gáy ba nước cùng nghe
Mọi người vẫn gọi Cực Tây A Pa Chải chính là nơi một con gà gáy cả ba nước cùng nghe tiếng.
Hoa Ban nở trắng núi rừng Điện Biên
Những ngày này, khắp núi rừng Điện Biên được phủ một màu trắng tinh khôi của Hoa Ban.
Hoa Dã quỳ nhuộm vàng núi rừng Điện Biên
Cứ mỗi độ đầu tháng 11 đến hết tháng 12, khi tiết trời chuyển mình sang giá lạnh thì cũng là lúc từng cánh hoa Dã quỳ nở rộ khắp...
Điện Biên rực rỡ mùa hoa ban
Những ngày cuối tháng 2, đi trên các con đường thành phố Điện Biên Phủ (tỉnh Điện Biên) ai cũng trầm trồ trước vẻ đẹp rực rỡ của...
A Pa Chải, nơi cực tây Tổ quốc, xa mà gần
Cột mốc ba cạnh phân chia ranh giới ba nước Việt Nam – Lào – Trung Quốc lung linh dưới nắng. Niềm xúc động và tự hào dân tộc trào...
Vẻ đẹp Tây Bắc qua sắc thu vàng
Đến với xứ sở Tây Bắc vào mùa nào cũng đẹp vì bốn mùa tiết trời mát mẻ, trong lành và hoa thơm trái ngọt. Mùa này, sắc vàng của...
Hoa ban nở trắng trời Điện Biên
Tháng 3 về, khắp các bản làng vùng cao Điện Biên ngập trong sắc trắng hoa ban như mời gọi du khách đến với Lễ hội Hoa Ban Điện...

Cẩm nang du lịch Điện Biên Xem thêm

8 con đèo miền Bắc hút hồn dân du lịch bụi
Những con đèo miền Bắc gây ấn tượng bằng những khúc tay áo liên tục cùng cảnh quan hùng vỹ.
Những địa danh phải đến ở Điện Biên
Điện Biên có tiềm năng lớn phát triển du lịch về văn hoá và lịch sử danh lam thắng cảnh.
Lại xảy ra động đất mạnh 4,0 độ richter ở Điện Biên
Chiều 21/5, tại tỉnh Điện Biên lại xảy ra một trận động đất, với cường độ mạnh 4,0 độ richter. Đây là trận động đất thứ 2 xảy ra...
Bốn điểm đến Tây Bắc hút khách dịp lễ 30/4 và 1/5
Thời tiết dịp 30/4-1/5 khá nắng nóng, vì vậy nhiều du khách đã chọn các điểm đến Tây Bắc – nơi có khí hậu mát mẻ quanh năm để...
Việt Nam: 7 mốc biên giới đáng chinh phục
Các cột mốc biên giới sau thường nằm trong lịch trình chinh phục của các phượt thủ đam mê thử thách.

Khách sạn Điện Biên Xem thêm

Những khách sạn "ngon, bổ, rẻ" ở trung tâm thành phố Điện Biên
Tìm một nơi nghỉ ở Điện Biên không khó, bởi ở đây có khá nhiều điểm nằm ở trung tâm hợp túi tiền.