Văn hóa

Phủ thờ công chúa Ngọc Sơn - một địa chỉ văn hóa xứ Huế

09:27 - 15/11/2019
Nhà vườn là một nét đặc sắc của cố đô Huế, ở cả góc độ kiến trúc và văn hóa. Trải qua thời gian cùng những biến động của lịch sử và xã hội, nhiều ngôi nhà vườn Huế đang mai một dần. Nhưng vẫn còn đó những ngôi nhà vườn còn được bảo tồn, giữ gìn nguyên vẹn. Một trong số đó là Phủ thờ công chúa Ngọc Sơn.

Phủ thờ công chúa Ngọc Sơn hay nhà vườn Ngọc Sơn công chúa, tọa lạc tại địa chỉ 31 Nguyễn Chí Thanh, phường Phú Hiệp, thành phố Huế. Nơi đây thuộc vùng đất Gia Hội xưa - nơi tập trung nhiều phủ đệ của những ông hoàng, bà chúa, vương tôn công tử triều đình nhà Nguyễn. Giống như những phủ đệ khác trên đất Huế, Phủ thờ công chúa Ngọc Sơn được thiết kế như một nhà vườn, với kiến trúc chính là một ngôi nhà rường truyền thống.

Công chúa Ngọc Sơn (tên thật là Nguyễn Phúc Hỷ Hỷ, 1886 - 1905) là con vua Đồng Khánh, được gả cho con trai quan đại thần Đông Các Đại học sĩ Nguyễn Hữu Thảng, tức phò mã Nguyễn Hữu Tiễn. Đáng tiếc, cuộc hôn nhân này quá ngắn ngủi vì công chúa qua đời sớm ở tuổi 20 sau khi sinh hạ một con gái. Thể theo nguyện vọng của công chúa trước khi qua đời, sau khi mãn tang vợ, ông Nguyễn Hữu Tiễn đã kết hôn với quận chúa Công Tôn Nữ Thị Trân - con gái của Kiên Quận công Nguyễn Phúc Ưng Quyển, em ruột vua Đồng Khánh.

Công trình được xây dựng vào năm 1921 dưới thời vua Khải Định. Phò mã Nguyễn Hữu Tiễn đã sống ở đây cùng người vợ thứ hai và có 7 người con. Trên quan trường, phò mã Nguyễn Hữu Tiễn giữ nhiều chức vụ quan trọng, tới hàm Chánh nhất phẩm.

Hiện nay Phủ thờ Ngọc Sơn công chúa đã truyền tới đời thứ năm (tính từ đời phò mã Nguyễn Hữu Tiễn) và vẫn được con cháu chăm sóc, giữ gìn. Đây cũng là một trong rất ít những ngôi nhà vườn đặc sắc và còn nguyên vẹn ở Huế.

Năm 1920, phò mã Nguyễn Hữu Tiễn đã tậu khu đất này và cho xây dựng khu nhà vườn với diện tích 2.370m2. Bố cục tổng thể của nhà vườn tuân thủ theo thuật phong thủy, phía trước có minh đường, tiền án; hai bên tả hữu có thanh long - bạch hổ, sau lưng có hậu chẩm. Kiến trúc chính là một ngôi nhà rường ba gian hai chái truyền thống với bộ khung kết cấu bằng gỗ, mái lợp ngói liệt; kế bên là nhà phụ, nhà bếp. Phía trước nhà là một khoảng sân vườn rộng rãi.

Về mặt tổng thể, ngôi nhà này cũng giống như những ngôi nhà vườn khác ở Huế về chức năng, cách thức bố cục không gian, tổ chức sân vườn nhưng cũng có những nét khác biệt, thú vị. Ngôi nhà mở về hướng Tây, quay lưng ra đường để tránh ồn ào, bụi bặm. Lối đi vào nép một bên sườn nhà tạo thành đường cong mềm mại, duyên dáng.

Cũng vì thế mà trước nhà không có bình phong mà được thay bằng một hòn non bộ có chiều cao và quy mô vừa phải. Với bố cục như vậy nên công trình không có cổng, vòm bề thế theo lối thông thường mà chỉ có hai trụ cổng, phía trên có đắp hình “lân mẫu xuất lân nhi”.

Công trình được xây dựng vào năm 1921, dưới thời vua Khải Định nên chịu ảnh hưởng của kiến trúc và vật liệu, kỹ thuật xây dựng phương Tây. Có thể thấy rất rõ điều này qua các ô cửa trong kính ngoài chớp. Phần mái ở hồi nhà vươn ra bằng những công-son bê tông cắm thẳng vào tường, những trang trí trên vòm cửa đầu hồi, trụ gạch hiên sau. Tất cả những chi tiết này vẫn hài hòa với những chi tiết của nhà rường truyền thống như khung gỗ kết cấu, ngói liệt, các trang trí mái hay ngoại thất sân vườn.

Một điều thú vị khác là ngôi nhà được cải tạo, xây thêm một khối kiến trúc phía trước ở ba gian giữa, tạo thành điểm nhấn trước nhà. Khối kiến trúc này hợp với ngôi nhà cũ tạo thành kiểu “trùng thiềm điệp ốc” quen thuộc trong các công trình cung đình ở Huế.

Ngay trong vườn nhà, phía bên trái có một ngôi mộ. Đó là mộ của bà quận chúa Công Tôn Nữ Thị Trân, người vợ sau của phò mã Nguyễn Hữu Tiễn. Ngôi mộ trong vườn như một biểu tượng về tình nghĩa, đạo hiếu của những người trong gia đình, là sự kết nối giữa hiện tại với quá khứ.

Phủ thờ công chúa Ngọc Sơn là tư gia của nhà sử học, nhà nghiên cứu Phan Thuận An. Phu nhân của ông, bà Nguyễn Thị Sương là hậu duệ của phò mã Nguyễn Hữu Tiễn. Hiện hai vợ chồng nhà nghiên cứu Phan Thuận An đang sinh sống cùng con cháu ở đây đồng thời chăm sóc, bảo tồn di sản quý giá này.

Nhà nghiên cứu Phan Thuận An vẫn được biết đến là “cây đa, cây đề” trong giới nghiên cứu văn hóa - lịch sử ở Huế. Ông được mệnh danh là “nhà Huế học”. Với một tinh thần Huế, cốt cách Huế và là một tri thức uyên bác, ông đã cùng gia đình gìn giữ Phủ thờ - nhà vườn công chúa Ngọc Sơn như một “bảo tàng sống” về văn hóa và con người Huế.

Ở đó không chỉ những giá trị di sản vật thể - kiến trúc được bảo tồn, mà như ông nói: “Có một loại di sản quý báu khác nữa là các hậu duệ đang sống trong phủ thờ này vẫn cố gắng gìn giữ được các giá trị văn hóa tinh thần truyền thống tốt đẹp của tiền nhân. Đó là “phần hồn” của di sản”.

Nơi đây cũng là một địa chỉ văn hóa, nơi giao lưu học thuật của giới nghiên cứu văn hóa - lịch sử Huế và là điểm đến của những người yêu Huế. Tại đây, có rất nhiều sách vở, thư tịch, tài liệu lịch sử quý giá về Huế và triều Nguyễn được bảo tồn, lưu giữ qua nhiều thế hệ.

Thăm Phủ thờ công chúa Ngọc Sơn, anh Nguyễn Đăng Minh, một du khách đến từ Hà Nội chia sẻ: “Nơi đây thực sự là một “bảo tàng sống” sinh động. Không chỉ hấp dẫn về lối kiến trúc đặc trưng, mang đậm phong cách và văn hóa Huế, Phủ thờ công chúa Ngọc Sơn còn khiến chúng tôi phải suy nghĩ về cách sống, phong tục tập quán và truyền thống gia đình còn được giữ gìn cẩn thận đến ngày nay. Đấy là điều rất hiếm và cần bảo tồn bởi nó là phần cốt cách, tinh thần cũng như những nét đặc trưng văn hóa của người Huế nói riêng và Việt Nam nói chung. Chính những yếu tố văn hóa ấy đã tạo nên sức hấp dẫn cho Phủ thờ công chúa Ngọc Sơn. Nếu có dịp, tôi sẽ trở lại nơi này lần nữa...”.

Theo hanoimoi.com.vn

Tỉnh thành Thừa Thiên - Huế

Thừa Thiên - Huế
Thừa Thiên - Huế là một tỉnh ven biển nằm ở vùng Bắc Trung Bộ Việt Nam, tỉnh lỵ đặt tại thành phố Huế.

Điểm đến Thừa Thiên - Huế Xem thêm

Huế
Huế là thành phố có bề dày văn hóa lâu đời, cảnh quan thiên nhiên đẹp và hữu tình.
Đại Nội Huế
Đại Nội Huế là công trình kiến trúc độc đáo và cổ kính không thể bỏ qua khi đến với Cố đô Huế.
Đèo Hải Vân
Đèo Hải Vân là ranh giới tỉnh Thừa Thiên – Huế và thành phố Đà Nẵng, từng được vua Lê Thánh Tông phong tặng là “Thiên hạ đệ nhất...
Cầu ngói hơn 240 năm tuổi
Nhiều du khách tìm đến cây cầu xây từ năm 1776 để hóng mát và chiêm ngưỡng kiến trúc độc đáo.
Ngắm toàn cảnh Huế trong chiều hoàng hôn trên Đồi Vọng Cảnh
Kể cả với ai khó tính nhất, hẳn cũng nao lòng mà lặng đi trước vẻ đẹp của thiên đường nơi hạ giới này.
Làng hoa giấy lâu đời ở Huế
Một bó sen giấy của người Thanh Tiên (Huế) làm ra bao gồm hoa, lá, nụ đẹp mắt. Đứng từ xa, những bông hoa khiến người xem ngỡ là...
Ngôi chùa đẹp nhất xứ Huế
Huế vốn là nơi quy tụ nhiều di tích, thắng cảnh, nhiều ngôi chùa cổ kính nổi tiếng và chùa Thiên Mụ là một trong những địa điểm...
Khe Lạnh - Điểm đến lý tưởng trong những ngày hè ở Huế
Nằm cách trung tâm TP. Huế khoảng hơn 30km về hướng tây nam, Khe Lạnh là một thác nước nhỏ trong khu vực lòng hồ của thủy điện...
Ai về cầu ngói Thanh Toàn
Chợ quê cầu Ngói Thanh Toàn nằm ở xã Thủy Thanh, huyện Hương Thủy, tỉnh Thừa Thiên Huế, là một trong những di tích nổi tiếng và...

Ẩm thực Thừa Thiên - Huế Xem thêm

Về Hà Cảng thăm nghề làm mứt gừng Huế
Hà Cảng, địa danh gắn liền với cây cô đơn trong phim "Mắt biếc" còn được biết đến là nơi làm mứt gừng nổi tiếng xứ Huế.
Bún xào lòng nghệ - món đặc sản thơm ngon và "trị ho" nổi tiếng xứ Huế
Với những nguyên liệu gồm bún, các phần nội tạng heo và đặc biệt không thể thiếu nghệ xay nhuyễn, người dân Huế đã sáng tạo nên...
Ẩm thực Huế - Từ chốn hoàng cung đến đời sống thường ngày
Nếu đã từng đến Huế thưởng thức các món ăn hay đơn giản là được ăn những món đặc sản Huế được người thân bạn bè tặng sau những...
Ẩm thực Việt: Người Huế có thêm 'bữa lỡ’ ngoài ba bữa chính, họ ăn gì?
Ta biết ba bữa cơ bản là ăn sáng, ăn trưa, ăn tối, nhưng "bữa lỡ" là khái niệm mà không nhiều người quen thuộc lắm.
Cá thác um dưa sắn
Cùng mấy người anh Phú Vang về xã Vinh An, nơi chôn nhau cắt rốn của họ những ngày hè. Buổi trưa, đoàn chúng tôi chọn một quán ăn...
Lạ miệng chè heo quay 'độc nhất vô nhị' ở Huế, thách thức tín đồ ẩm thực
Nhiều thực khách tò mò vì chè và thịt quay là hai món ngọt và mặn, không có sự liên quan. Thế nhưng, sự kết hợp tưởng chừng lạ...
Ẩm thực Huế và những cặp bài trùng
Hài hòa và ôn nhu là cái đích đến mà ẩm thực Huế luôn hướng tới, với những “cặp bài trùng kinh điển”.
Làng Hà Cảng đỏ lửa sên mứt gừng
Trước khi nổi tiếng với “cây cô đơn” trong bộ phim có tên "Mắt biếc" của đạo diễn Victor Vũ, làng quê Hà Cảng (Quảng Phú, Quảng...
Xì xụp thưởng thức món bánh canh Nam Phổ - Huế
Dù có đi đâu về đâu, người Huế vẫn hết mực tự hào về món ngon nổi danh thiên hạ, lưu danh từ xưa tới nay - bánh canh Nam Phổ và...

Trải nghiệm Thừa Thiên - Huế Xem thêm

Cố đô Huế đẹp 'trầm tư' ngày giãn cách xã hội
Các di tích ở Huế bình thường nhộn nhịp khách tham quan, nay vắng lặng vì ngưng đón khách để phòng chống dịch Covid-19. Những đền...
Cầu Tam Giang, điểm “check- in” quen mà lạ
Khi cầu Tam Giang trở thành điểm “check- in” mới, thu hút giới trẻ, những người đã quá quen thuộc với cây cầu này như tôi “giật...
Vẻ đẹp của vùng đất Thần Kinh
Lưu giữ những giá trị văn hóa, lịch sử hàng nghìn năm, mảnh đất cố đô có sức hấp dẫn lạ kỳ trong mắt những kẻ yêu hoài...
Men sông Truồi thăm Thiền viện Trúc Lâm
Cách thành phố Huế chừng 40km, Thiền viện Trúc Lâm Bạch Mã (Lộc Hòa, Phú Lộc) như viên ngọc giữa bạt ngàn rừng núi, thu hút nhiều...
Vẻ đẹp đầm Cầu Hai qua góc nhìn của tay máy Khang Chu Long
Khang Chu Long tên thật là Nguyễn Đăng Việt, thuộc thế hệ 8X, là thành viên nhiếp ảnh thuộc Câu lạc bộ nhiếp ảnh Cung Văn hóa...
Xao xuyến trước vẻ đẹp yên bình, cổ kính của cố đô Huế
Những ai đến Huế đều xuyến xao trước vẻ đẹp yên bình, cổ kính của một cố đô nhưng vẫn có nét hiện đại và sôi động của một đô thị...
Thừa Thiên Huế: Thêm một điểm "check-in" và kết nối du lịch cộng đồng
Chính thức mở cửa sáng 14/2, cánh đồng hoa hướng dương với tên gọi “Vườn Lạc Dương” hứa hẹn trở thành điểm kết nối quan trọng của...
 Cuộc sống trong lành ở thành phố xanh đầu tiên của Việt Nam
Thời gian vừa qua, trong khi nhiều đô thị lớn như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh... phải "đau đầu" với vấn đề ô nhiễm không khí, ở TP...
Ngắm những điểm check in tuyệt đẹp của phim “Mắt biếc” tại Huế
Khung cảnh đượm buồn, nên thơ của làng Hà Cảng, bối cảnh chính của bộ phim "Mắt biếc" đã trở thành một địa điểm check in thu hút...

Cẩm nang du lịch Thừa Thiên - Huế Xem thêm

Kinh nghiệm du lịch Huế 3 ngày 2 đêm chỉ với 2 triệu đồng
Huế là điểm đến thu hút đông đảo khách du lịch trong và ngoài nước ghé thăm. Cùng VOVTV Travel lên kế hoạch cho chuyến đi du lịch...
"Cẩm nang" du lịch và khám phá vẻ đẹp lãng mạn của cố đô Huế
Huế, miền đất cố đô nằm ở miền Trung Việt Nam, vẫn được biết đến như một thành phố thơ mộng và lãng mạn.
Phiêu diêu về Huế mộng mơ
Nhắc đến Huế, người ta mơ tưởng về vùng đất mộng mơ có chút cổ kính, dịu dàng và trầm lặng, đem đến cho người khi đặt chân đến...
Những địa chỉ mà bạn "nhất định phải đến" khi ghé thăm xứ Huế mộng mơ
Đi Huế mà muốn “chụp một lần, sống ảo cả năm” thì đừng bỏ qua những tọa độ check-in đẹp mê hồn dưới đây nhé.
 Chia sẻ về chuyến du lịch nhóm nhưng hội bạn này lại khiến cư dân mạng vô cùng thích thú với album ảnh cực nhắng ở cố đô
Xưa rồi cái thời đứng im, nhoẻn miệng cười e lệ, đi du lịch là phải học ngay tips tạo dáng cực vui nhộn như nhóm bạn dưới...
Đi Huế bằng phương tiện nào lý tưởng nhất?
Phương tiện đi đến Huế - một trung tâm văn hóa du lịch nổi tiếng của Việt Nam vô cùng đa dạng. Du khách từ thủ đô Hà Nội và thành...
5 ngôi chợ lâu đời và nổi tiếng nhất Việt Nam
Chợ là nơi giao lưu, trao đổi, mua bán, cũng là nơi thể hiện nét văn hóa tinh tế đặc sắc của vùng miền. Là những ngôi chợ lâu đời...
Cận cảnh những bãi biển cực sạch dọc miền Trung
Thiên nhiên ưu đãi kèm thêm ý thức người dân về giữ gìn môi trường đã giúp cho Thừa Thiên - Huế có những bãi biển sạch và trong...
Huế khác lạ với 5 điểm du lịch
Nhắc đến Huế, chắc chắn ai cũng nghĩ tới lăng tẩm, đại nội, cùng các Di sản văn hóa thế giới với những công trình kiến trúc cổ...

Khách sạn Thừa Thiên - Huế Xem thêm

Nhà vườn An Hiên – sự hồi sinh quý giá
Sau ba tháng đưa vào khai thác trở lại, nhà vườn An Hiên – ngôi nhà vườn được xem là mẫu mực của xứ Huế, du khách ngược xuôi đã...
Phiên bản 'Maldives bình dân' ở Huế
Nhà hàng xây dựng theo kiểu resort ở "thiên đường nghỉ dưỡng Ấn Độ Dương", nhìn ra vịnh Lăng Cô đẹp như thơ.

Nhà hàng Thừa Thiên - Huế Xem thêm

Quán cà phê Mắt Biếc - điểm check in thú vị khi đến Huế
Không gian bên trong quán cà phê Mắt Biếc giữ nguyên bản như bối cảnh "nhà của Hà Lan" trong phim khiến nhiều thực khách thích...
Quán cà phê trong Đại Nội
Tứ Phương Vô Sự là một ngôi lầu nằm trong Đại Nội (Hoàng thành) Huế. Mang một cái tên đầy khao khát bình an nhưng Tứ Phương Vô Sự...