Văn hóa

Về bản người Thái Trắng Tây Bắc vui Tết "Xíp xí"

14:41 - 13/08/2019
Hàng năm cứ vào ngày 14 tháng 7 âm lịch, người Thái trắng lại tổ chức Tết "Xíp xí" theo nét đặc trưng riêng của dân tộc. Đây được coi là Tết lớn nhất của người Thái trắng vùng Tây Bắc.

Đến các bản làng người Thái trắng ở Lai Châu mấy ngày nay, nhà ai nấy đều rộn ràng chuẩn bị đón Tết "Xíp xí". Các bà, các mẹ mỗi người mỗi việc tất bật gói bánh trưng, bánh nếp, còn đàn ông người trụ cột trong gia đình thì sẽ có nhiệm vụ mổ vịt chuẩn bị mâm lễ và dọn dẹp bàn thờ thắp hương tổ tiên.

Chuẩn bị Tết "Xíp xí" của bà con Thái Trắng Lai Châu

Ngày xưa, Tết "Xíp xí" của người Thái Trắng là dịp dâng lễ vật để tạ ơn thần linh, thổ địa đã chở che cho dân bản cuộc sống an lành, bảo vệ mùa màng bội thu và cũng là dịp để cho các hộ làm lễ cúng vía trâu. Trong lễ thầy cúng cho trâu ăn muối để nhớ đường về bản, đổ rượu lên đầu nhằm lấy may, cầu mong không bị thú dữ ăn thịt, không bị rơi xuống hố, ngã lăn vực sâu… Sau khi cúng xong thả trâu vào rừng nơi có bãi cỏ để trâu nghỉ ngơi lấy lại sức sau một mùa cày, bừa. Đối với các công cụ sản xuất được sửa sang cất gọn để vụ sau mới đem ra dùng. 

Bà Lò Thị Phái, 85 tuổi, người Thái Trắng ở phường Đông Phong, thành phố Lai Châu cho biết: “Ngày xưa, người Thái ăn "Xíp xí": làm mâm cỗ cúng tổ tiên và làm lễ cúng vía trâu, cúng ruộng. Buổi sáng cả bản cùng nhau đóng góp mổ lợn làm lễ cúng vía trâu. Buổi chiều nhà nào cũng đi cúng ruộng. Đồ lễ gồm có vịt, xôi, rượu, cây móc và cắt hình con cá, con cua và các con côn trùng treo lên cây móc. Lễ được làm ngay đầu bờ mương, nơi nước chảy vào ruộng với mong muốn không sâu bệnh hại lúa, mùa màng bội thu…”.

Tuy nhiên, các lễ này trong Tết "Xíp xí" ngày nay không còn nữa. Ngày 14 tháng 7 được bà con người Thái trắng coi như một ngày tết ăn mừng thành quả lao động vất vả trong sáu tháng đầu của một năm, ai đi xa cũng về đoàn tụ, con cháu hướng về tổ tiên, biếu ông bà, cha mẹ những sản vật do chính mình làm ra, thể hiện truyền thống nhớ về cội nguồn của dân tộc. Theo quan niệm của người Thái trắng, con vịt mang điều không may mắn, điềm xấu, điềm gở trôi theo dòng nước. Vì thế, ngoài lễ cúng giải hạn, trong Tết "Xíp xí", người Thái trắng cúng vịt cầu mong sung túc, an lành.

Ngày Tết "Xíp xí" của người Thái Trắng Lai Châu là phải cúng và ăn buổi trưa nên các món ẩm thực, các loại bánh truyền thống của dân tộc cũng được chuẩn bị ngay từ sáng sớm thật tươm tất. Ông chủ dâng mâm lễ cúng tổ tiên tỏ lòng thành kính với những người đã khuất. Trước bàn thờ linh thiêng, các thành viên trong gia đình ngồi quây quần đông đủ lần lượt vái lễ cầu mong phù hộ con cháu ăn nên làm ra, cả nhà khỏe mạnh. 

Ông Chu Văn Hạnh, ở bản tái định cư Bình Luông, thị trấn Tam Đường, huyện Tam Đường, tỉnh Lai Châu chia sẻ: “Ngoài tết nguyên đán, trong một năm người Thái còn có ngày 3 tháng 3 là tết thanh minh, ngày 5 tháng 5 tháng năm tết Đoan Ngọ, 14 tháng 7 là tết "Xíp xí" và tết 9 tháng 9 âm lịch. Trong những ngày tết đó nhà nào cũng mổ gà, vịt làm mâm cơm cúng tổ tiên và nấu những món ẩm thực đặc trưng của dân tộc, mời anh em họ hàng đến chung vui, chúc cho nhau những lời tốt đẹp…”.

Cả gia đình quây quần trong Tết "Xíp xí"

Tết "Xíp xí" cũng là dịp để bà con mời anh em, bạn bè đến chung vui bữa cơm thân mật cùng gia đình và nhà nào mời được nhiều khách đến dự đông vui càng may mắn. Mâm cỗ ngày Tết "Xíp xí" không chỉ thể hiện sự sung túc, no đủ mà còn thể hiện lòng mến khách của gia chủ. Trong không khí ấm áp, vui vẻ, chủ nhà với cây đàn “tính tẩu” giãi bày tình cảm bằng ngôn từ mộc mạc, âm thanh réo rắt, làm cho bữa tiệc thêm ý nghĩa. Khi men rượu nồng đã ngấm họ cùng nhau chung vui với các trò chơi dân gian, múa, hát các bài dân ca mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc. Để rồi, những ai từng được tham gia, chứng kiến không khí Tết "Xíp xí" cùng đồng bào Thái, dù chỉ một lần cũng phải nhớ mãi.   

Tết xíp xí được tổ chức theo từng gia đình, có nơi theo dòng họ và tùy từng hoàn cảnh gia đình mà tổ chức to, nhỏ khác nhau, là một nét đẹp văn hóa được người Thái Trắng Tây Bắc truyền từ đời này sang đời khác.

CTV Thúy Ngoạn/VOV Tây Bắc

Tỉnh thành Lai Châu

Lai Châu
Lai Châu mang vẻ đẹp đặc trưng của vùng núi Tây Bắc với địa hình hiểm trở.

Điểm đến Lai Châu Xem thêm

Sìn Hồ
Cách thị xã Lai Châu chừng 60km, Sìn Hồ là huyện vùng cao nằm chính giữa tỉnh.
Nà Khương
Nà Khương hớp hồn khách du lịch ở những guồng nước khổng lồ quay đều ngày đêm.
Pú Đao
Pú Đao từng được một tạp chí nước ngoài bầu chọn là “Bản người Mông đẹp nhất Đông Nam Á”.
Than Uyên
Than Uyên là một vùng thung lũng lớn khép kín giữa hai núi Phan Xi Păng và Púng Luông.
Dào San
Dào San ẩn chứa bao điều kỳ diệu, khiến cho du khách đã từng đặt chân tới đều hết sức ngỡ ngàng.
Thu Lũm
Thu Lũm xanh ngắt màu trời, màu cây lá và những thửa ruộng thấp thoáng miền cao.
Sì Lờ Lầu
Là nơi tận cùng của đất Lai Châu, Sì Lờ Lầu là địa danh làm thổn thức những du khách ưa khám phá.
Thác Tác Tình
Thác Tác Tình được ví như một bức tranh sơn thủy hữu tình giữa núi rừng Tây Bắc.
Sì Thâu Chải
Sì Thâu Chải là một bản nhỏ thơ mộng của người Dao với trên 60 hộ dân sinh sống.

Ẩm thực Lai Châu Xem thêm

Đặc sản gỏi cá dân tộc Thái Lai Châu
Gỏi cá được đánh giá là món ăn ngon, chủ đạo để thết đãi khách quý của đồng bào dân tộc Thái, thể hiện sự hiếu khách của gia chủ....
Du xuân lên Sìn Hồ: Đừng bỏ lỡ món bánh bò dân dã mà thơm ngon của người Dao Khâu
Nhắc đến những món ăn dân dã ở các buổi chợ phiên nơi cao nguyên Sìn Hồ- Lai Châu, phải kể đến món bánh bò thơm ngon của người...
Lên Sìn Hồ ăn canh gà lá thuốc người Dao
Mùa xuân, khi những bông hoa đào, hoa mận bung nở khắp các bản làng vùng cao Sìn Hồ, Lai Châu, các mẹ, các chị người Dao nơi đây...
Hạt dổi rừng: Xứng danh "vàng đen" Tây Bắc
Hạt dổi rừng là một trong những loại gia vị đặc biệt thơm ngon và quý hiếm của người dân vùng cao.

Trải nghiệm Lai Châu Xem thêm

Điểm nhấn tour leo núi trong Tuần Du lịch - Văn hóa Lai Châu
Tuần Du lịch - Văn hóa Lai Châu năm 2022 có chủ đề “Về với những đỉnh núi Lai Châu kỳ vĩ” dự kiến sẽ diễn ra tại thành phố Lai...
Đỗ quyên khoe sắc trên đỉnh Putaleng
Những ngày này, trên đỉnh núi Putaleng, thuộc xã Tả Lèng, huyện Tam Đường, tỉnh Lai Châu, hàng nghìn cây đỗ quyên đã bung...
Mùa vàng trên Tả Lèng, Lai Châu
Tả Lèng được biết đến bởi có những thửa ruộng bậc thang đẹp mê hoặc lòng người, đặc biệt khi đến Tả Lèng vào những ngày tháng...
Mùa Vàng trên vùng biên giới Sì Lở Lầu
Màu vàng tươi mới trên những thửa ruộng bậc thang báo hiệu một mùa bội thu của người dân xã biên giới.
Độc đáo tết cổ truyền của người Hà Nhì nơi đầu nguồn sông Đà
Tết cổ truyền dân tộc Hà Nhì ở các xã biên giới huyện Mường Tè, tỉnh Lai Châu đầu nguồn sông Đà là dịp để bà con sum vầy, vui...
Rực rỡ chợ phiên San Thàng
Họp vào sáng thứ 5 và chủ nhật hàng tuần, chợ phiên San Thàng (TP.Lai Châu, tỉnh Lai Châu) luôn rực rỡ sắc màu bởi trang phục của...
Chinh phục đỉnh Putaleng, đắm say vẻ đẹp của khu rừng cổ tích
Rừng cổ tích Putaleng chờ đón những bước chân phiêu lưu, những con người ưa khám phá, thích mạo hiểm, yêu thiên nhiên, quý nét...
Mãn nhãn ngắm hoa đỗ quyên nhuộm đỏ đỉnh Pu Ta Leng
Đỉnh Pu Ta Leng (cao 3049m) luôn là điểm đến hấp dẫn đối với dân phượt. Đầu Xuân, hoa đỗ quyên nở đỏ ối dọc đỉnh núi Pu Ta Leng....
Vui Tết cơm mới cùng người Lự
Từ sau khi thu hoạch xong mùa màng đến trước Tết Nguyên đán chung của các dân tộc trên cả nước, người Lự ở Tam Đường, Lai Châu có...

Cẩm nang du lịch Lai Châu Xem thêm

8 con đèo miền Bắc hút hồn dân du lịch bụi
Những con đèo miền Bắc gây ấn tượng bằng những khúc tay áo liên tục cùng cảnh quan hùng vỹ.
Bốn điểm đến Tây Bắc hút khách dịp lễ 30/4 và 1/5
Thời tiết dịp 30/4-1/5 khá nắng nóng, vì vậy nhiều du khách đã chọn các điểm đến Tây Bắc – nơi có khí hậu mát mẻ quanh năm để...
Việt Nam: 7 mốc biên giới đáng chinh phục
Các cột mốc biên giới sau thường nằm trong lịch trình chinh phục của các phượt thủ đam mê thử thách.
Top 10 đỉnh cao Việt Nam cho dân leo núi
Với địa hình chia cắt mạnh, Lào Cai và Lai Châu là 2 tỉnh có nhiều núi cao nhất Việt Nam.
Những điểm đến ấn tượng nhất đất Lai Châu
Lai Châu là vùng đất chứa đựng những vẻ đẹp tiềm ẩn để phát triển du lịch.