Mường Đán (Hạnh Dịch, Quế Phong, Nghệ An) là một trong những bản người Thái cổ của cả nước.
Bản nằm lưng chừng núi, giữa khu bảo tồn thiên nhiên Pù Hoạt. Từ Mường Đán có thể nhìn thấy cột mốc biên giới Việt – Lào. Dưới chân núi, dòng Nậm Việc trong vắt, mát lạnh chảy róc rách suốt ngày đêm.
Cầu độc mộc bắc qua con suối chảy quanh bản
Điều kiện tự nhiên cách trở nên dân bản ít giao lưu với thế giới bên ngoài, vì thế mà những bản sắc cổ xưa gần như vẫn giữ được nguyên vẹn. Bản có chừng 200 hộ dân sống quây quần.
Nhà sàn trong bản thường rộng khoảng 50 m2 hoặc lớn hơn, có nhiều phòng ngủ, một bếp, đủ không gian cho một gia đình vài thế hệ cùng chung sống. Phòng khách được bố trí ngay cạnh cửa, có một ghế băng dọc theo mái hiên trước nhà.
Những bản sắc cổ xưa của làng gần như vẫn giữ được nguyên vẹn. Trong ảnh là người dân trong làng tự làm các đồ dùng bằng mây
Điều đặc biệt là các nhà sàn ở đây hoàn toàn làm bằng gỗ. Các cột lớn 1 người ôm được làm bằng gỗ lim, táu. Sàn, vách cũng là các loại gỗ tốt. Đặc biệt nhất là mái, tất cả các mái nhà đều được lợp bằng gỗ sa mu quý.
Người dân nơi đây có thể chẻ những cây gỗ sa mu lớn thành những tấm ván nhỏ có kích thước đều nhau. Vì gỗ sa mu có dầu nên không mối mọt, cũng không bị mưa gió làm cong gẩy. Có mái nhà đã tồn tại hàng trăm năm, qua bao thế hệ gia chủ nhưng thớ gỗ vẫn sáng như mới.
Không khí trong lành, đồ ăn sạch nên tuổi thọ của những người dân trong bản rất cao
Bên dưới nền đất là nơi các nông cụ. Không chỉ nhà làm bằng gỗ mà có cả những chậu trồng rau cũng được làm bằng những cây gỗ lớn đục rỗng ruột, các dụng cụ trong nhà cũng đều làm từ vật liệu thiên nhiên tạo nên một cảm giá thân thiện, chan hòa.
Những ngôi nhà trong bản được làm bằng gỗ sa mu
Nằm giữa rừng núi, khuất trong sương mỗi buổi ban mai, không khí gần như trong lành tuyệt đối. Người dân sống bằng bằng nghề rừng, nền kinh tế hầu như còn tự cấp tự túc.
Những khung cửi bằng gỗ ở trong làng
Thanh niên trong bản có thể đi rừng hoặc ra suối bắt những con cá mát đặc sản để đảm bảo thực phẩm hằng ngày. Những người phụ nữ thường đội chiếc khăn piêu truyền thống, ngồi xe tơ dệt vải trước hiên nhà. Nghề làm nghề thủ công, tạo tác vật dụng bằng các vật liệu sẵn có thì hầu như ai cũng làm được.
Những ngày hội, cả bản mường râm ran tiếng hát hò bên vò rượu. Không gian trong lành, những nhà sàn đẹp như tranh và rượu cần ngây ngất luôn là những điều níu chân du khách mỗi khi ghé thăm Mường Đán.
