Di tích động Hoa Tiên đã được Bộ VH-TT&DL xếp hạng di tích cấp quốc gia năm 2003. Hiện nay, động Hoa Tiên là địa chỉ hấp dẫn du khách trên tuyến du lịch lòng hồ sông Đà đến thăm quan, khám phá.
Động Hoa Tiên gồm 2 cửa cách nhau 18 m: cửa phía Đông Nam và cửa phía Nam. Ngay khi đặt chân vào trong động, du khách không khỏi ngỡ ngàng trước vẻ đẹp tuyệt vời của vô vàn khối nhũ đá, măng đá, cột đá đủ các hình thù kỳ thú. Qua ánh sáng đèn, những nhũ đá, măng đá, cột đá phản chiếu ánh sáng lấp lánh như đèn màu sân khấu, tạo cho động như một bảo tàng nghệ thuật tự nhiên.
Khu vực động chính với chiều dài 61 m, rộng 27 m, từ cửa vào rẽ trái đi chừng 50 m. Động được chia thành 2 ngách nhỏ, khi vào tham quan động, du khách bắt gặp vô vàn nhũ đá như vân vũ, hình như ông Bụt, ông Tiên tọa trên các đám mây hồng ngũ sắc rực rỡ muôn màu.
Các khối nhũ đá, cột đá, măng đá to, nhỏ, nhiều màu sắc từ lòng đất mọc lên và từ trên cao rủ xuống tạo thành tác phẩm nghệ thuật độc đáo trong động Hoa Tiên, xóm Ngòi, xã Ngòi Hoa (Tân Lạc)
Ngách động phía Bắc có chiều dài 60 m, rộng 12 m, được ngăn cách với động chính bằng một dãy cột đá, măng đá cao xếp thành từng hàng lớn. Qua bức tường tự nhiên này, du khách tiến vào lòng động.
Nền động gồ ghề nối tiếp nhau có chiều hơi dốc lên. Ngay đầu ngách này, du khách bắt gặp một hồ nước nông, đây là điểm đầu cho cả một dãy dài các hồ nước nhỏ kế tiếp nhau tạo thành các ruộng bậc thang. Nước trong và mát lạnh, dưới ánh sáng của đèn động hiện lên lung linh một cách lạ kỳ.
Càng vào trong lòng, động càng thu nhỏ lại, không gian nơi đây yên tĩnh. Ở đây, với vô vàn các khối nhũ đá, cột đá, măng đá nhiều hình thù kỳ bí, với ngai vàng lọng tía quả là một kiệt tác của thiên nhiên.
Ngách phía Tây Nam ăn sâu xuống và hướng ra phía ngoài núi, sau đó lượn hình vòng cung men theo triền núi đá vôi. Nền động được tạo thành bởi nhiều tảng đá lớn xếp lại với nhau, gồ ghề và ẩm ướt.
Dưới ánh đèn, vô vàn các nhũ đá, cột đá hiện ra với nhiều hình thù như được bàn tay của những nghệ nhân tài ba tạo thành. Từ trần cao rủ xuống các dòng thác đá uốn lượn mềm mại như những dải lụa. Những hình ảnh đó hòa vào nhau tạo thành các khối kiến trúc hình thành nên các cột lớn từ dưới vút lên cao xoè ra như chống lấy cả khối trần đồ sộ. Có khối cao, khối thấp, khối đến 10 người ôm không xuể, có khối chỉ như chiếc cột nhà sàn, có khối cao đến 20 m, có khối chỉ cao 3 - 4 m. Tạo ra trong vách động một bức tranh hoàn chỉnh mà trong đó hội tụ đầy đủ cả kiến trúc nghệ thuật tạo hình và hội họa.
Chị Bùi Minh Hồng, Trưởng phòng VH-TT huyện Tân Lạc cho biết: Động Hoa Tiên đến nay vẫn giữ nguyên hiện trạng, hệ thống nhũ đá và cảnh quan trong hang được bảo tồn nguyên vẹn. Tuy nhiên, đường đi lên động rất khó khăn do là đường dân sinh, lại phải vượt qua quãng đường rừng núi mới vào được đến động.
Năm 2018, bằng nguồn vốn của chương trình phát triển du lịch, Sở VH-TT&DL đã đầu tư gần 2 tỷ đồng làm đường giao thông. Hiện nay, tuyến đường đã thi công được một nửa, còn lại dự kiến ngay sau khi kết thúc mùa mưa sẽ tiếp tục triển khai.
Khi tuyến đường thi công xong được bàn giao đưa vào sử dụng sẽ là điều kiện thuận lợi cho việc đi lại và thu hút du khách đến thăm quan, khám phá động Hoa Tiên. Góp phần phát huy tiềm năng, lợi thế, từng bước đưa du lịch trở thành ngành kinh tế quan trọng của huyện.
Hồng Ngọc/ baohoabinh.com.vn
