Theo đại đức Thích Không Nhiên, trong nỗ lực khảo sát nghiên cứu di sản văn khắc Hán Nôm Ngũ Hành Sơn, nhóm công tác thuộc Trung tâm văn hóa Phật giáo Liễu Quán đã làm xuất lộ và sưu tầm được hơn 90 văn bia ma nhai (văn tự được khắc lên vách đá ở sườn núi). Các văn bản ma nhai hiện đang lưu tại 5 hang động, gồm: Huyền Không, Tàng Chơn, Vân Thông, Linh Nham, Âm Phủ và một số vị trí tại ngọn Thủy Sơn, trong đó, động Huyền Không chiếm đến 60 văn bản. Đa phần các văn bản không còn nguyên vẹn, bởi một số bị phong hóa theo thời gian, một số lại bị bôi lấp bởi vôi và xi măng. “Đáng tiếc nhất là trong số 8 bia ký thời chúa Nguyễn hiện còn, có 5 tấm đã bị đục hết nội dung chữ...”, vị đại đức nói.

Th.S Lê Thọ Quốc, Phân viện Văn hóa nghệ thuật quốc gia VN tại Huế, cho rằng: “Bản thân các động có ma nhai đã chứa đựng những thông tin giá trị về lịch sử, văn hóa, giá trị về văn học đủ làm một cuốn sách. Toàn bộ những văn bia này cần được quan tâm nhiều hơn. Chúng tôi khuyến cáo, việc hư hại các bức ma nhai ngoài việc do thời gian thì chính do bàn tay con người phá hỏng, tác động lên. Việc lưu trữ thông tin ma nhai cần phải có phương pháp hợp lý và đầy đủ hơn nữa”. Đồng quan điểm, đại đức Thích Không Nhiên nhận định, ma nhai Ngũ Hành Sơn là nguồn tư liệu quý, lưu giữ nhiều thông tin có giá trị liên quan đến lịch sử hình thành, phát triển một vùng đất - nơi đánh dấu sự “cộng cư” hài hòa, sinh động giữa người Việt di cư và người Chăm tiền trú, cần có biện pháp kịp thời nhằm cứu vãn và bảo tồn nguồn tư liệu quý giá này.

Phạm Dương, theo thanhnien.vn