Nhạc sư Nguyễn Vĩnh Bảo sinh năm 1918 tại làng Mỹ Trà, quận Cao Lãnh, tỉnh Sa Đéc, nay là phường 1, thành phố Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp. Ông bắt đầu làm quen với nhạc truyền thống từ lúc lên năm, học đờn với gần 200 “thầy” trên khắp ba miền Bắc Trung Nam. Ông sở trường về “đờn ta” (đàn tranh, kìm, cò, gáo, bầu...) song cũng rất thuần thục “đờn Tây” (mandoline, guitar, violon, piano...). Mười bảy tuổi (1935), ông sáng chế ra dây Tỳ và dây Xề trên cây đàn gáo. Hai mươi tuổi thành danh (1938) sau khi đĩa Béka của hãng Keller (Đức) mời thu âm. Năm 1950, ông nghĩ đến việc cải tiến nhạc cụ nhạc tài tử Nam bộ, bắt đầu là cải tiến đàn tranh 16 dây ra đàn tranh 17, 19 và 21 dây.

Nhạc sư Nguyễn Vĩnh Bảo giao lưu cùng giới mộ điệu năm 2019 

Gần một thập kỷ cống hiến, truyền bá nghệ thuật dân tộc trong và ngoài nước, nhạc sư Nguyễn Vĩnh Bảo được xem là “báu vật sống” của nghệ thuật đờn ca tài tử Nam bộ. Nhạc sư không thể nhớ chính xác số học trò của mình và chỉ ước tính có tới hàng trăm học trò ở khắp mọi nơi cả trong và ngoài nước. Và mỗi năm, trong buổi mừng thọ nhạc sư, các môn sinh luôn hòa đàn cùng với vị thầy đặc biệt của mình. 

Nhà giáo ưu tú Phạm Thúy Hoan, môn sinh “lâu năm”, mẫu thân của Tiến sĩ âm nhạc – Nhà giáo - NSƯT Nguyễn Hải Phượng chia sẻ: Trên suốt con đường dạy nhạc, trong những lúc khó khăn, thầy vẫn dõi theo và chỉ bảo, mấy mươi năm thầy trò vẫn thường xuyên trao đổi chuyên môn để giảng dạy thế hệ sau tốt hơn, giỏi hơn. Tuy thầy đã ra đi, nhưng những lời dạy cùng cách khuyên bảo học trò sẽ mãi được môn sinh noi theo.

Nhạc sư Nguyễn Vĩnh Bảo xác lập kỷ lục Nhạc sư cao tuổi nhất dạy âm nhạc trực tuyến cho học trò qua Internet 

Không chỉ giúp môn sinh hiểu, đờn hay, dạy giỏi, nhạc sư Nguyễn Vĩnh Bảo, còn chỉ nhiều môn sinh cách hát đờn ca tài tử, cải lương sao cho ngọt, cho mượt mà. Tiến sĩ lịch sử văn hóa Lê Hồng Phước, hiện là giảng viên Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn thành phố Hồ Chi Minh – môn sinh lâu năm, luôn có mặt trong những dịp giao lưu cũng như lúc nhạc sư nằm trên giường bệnh, luôn tự hào về người thầy của mình: Thầy là một trường hợp đặc biệt của sân khấu cải lương, của đờn ca tài tử, lúc 5 tuổi cho đến cuối cuộc đời, thầy luôn hoạt động với tình yêu nghệ thuật thiết tha, trong làng âm nhạc dân tộc chưa có người nào tài ba như thầy.

Nhạc sư Nguyễn Vĩnh Bảo cùng GS Trần Văn Khê biểu diễn tại Đại học Hilnois (Hoa Kỳ) năm 2971 

Niềm tự hào xen lẫn tiếc thương – là cảm xúc không chỉ riêng những người trực tiếp được nhạc sư chỉ dạy, mà là cảm xúc chung của người trong giới đờn ca tài tử cả nước khi nghe tin nhạc sư qua đời. Nghệ nhân ưu tú Minh Thơ, cũng là một cây đa – cây đề của đờn ca tài tử Nam bộ, sống tại thành phố Cần Thơ bày tỏ: "Các lớp học trò của ông Nguyễn Vĩnh Bảo đều là người thầy, người cô của tôi. Ông Nguyễn Vĩnh Bảo mà mất tôi nói thật, tôi không biết nói gì hơn là tôi quá thương tiếc. Ông Nguyễn Vĩnh Bảo là một ông thầy của Nam bộ chứ không phải của riêng một tỉnh nào."

Không gian Nhà trưng bày Nhạc sư Nguyễn Vĩnh Bảo - Giai điệu và Cuộc đời trong khuôn viên Bảo tàng tỉnh Đồng Tháp 

Nhạc sư Nguyễn Vĩnh Bảo – người được mệnh danh là “quốc gia chi bảo” đã rời xa cõi tạm, nhưng tiếng đờn cùng cuộc đời của ông sẽ sống mãi trong lòng môn sinh, giới mộ điệu, như lúc sinh thời ông tâm niệm: “Âm nhạc đưa tôi trên con đường đi tìm chân lý, tôi không ham danh lợi, tôi chỉ cống hiến đời mình cho âm nhạc đến hơi thở cuối cùng”.

Hồng Phương/VOV ĐBSCL