Dòng Trát Khúc chảy qua thành phố Ngọc Thụ

Nhắc đến thành phố Ngọc Thụ, không ít người nhớ đến trận động đất nghiêm trọng 7,1 độ richter đã cướp đi sinh mạng của gần 2.700 người xảy ra hơn 10 năm về trước (ngày 14/4/2010). Nhưng ít ai biết rằng thành phố này còn là nơi mà các dòng nước đầu nguồn của 3 con sông lớn nhất châu Á, gồm Trường Giang, Hoàng Hà và Mekong - Lan Thương chảy qua.

Sau 10 năm tái thiết, thành phố này tiếp tục trở thành địa phương phát triển nhất trong các địa phương của gần 1,4 triệu người Tạng trong tổng số hơn 6 triệu dân của tỉnh Thanh Hải.

Chùa Kết Cổ, một ngôi chùa quan trọng của người Tạng ở Ngọc Thụ

Một nhà sư Phật giáo Tạng truyền ở Ngọc Thụ

Là nơi chảy qua của đầu nguồn 3 dòng sông lớn (Tam Giang, tức Trường Giang, Hoàng Hà và Mekong - Lan Thương), Khu bảo tồn thiên nhiên đầu nguồn Tam Giang cấp tỉnh đã được phê chuẩn thành lập năm 2000 tại thành phố Ngọc Thụ và được chính phủ Trung Quốc nâng lên cấp quốc gia vào năm 2003. Đây hiện cũng là Khu bảo tồn thiên nhiên có diện tích lớn nhất Trung Quốc. 25% tổng lượng nước của Trường Giang, 49% của Hoàng Hà và 15% của Lan Thương đến từ khu vực đầu nguồn Tam Giang này.

Bia đá với dòng chữ Khu bảo tồn thiên nhiên đầu nguồn Tam Giang

Dự kiến, khu bảo tồn này sẽ chính thức trở thành Vườn Quốc gia vào trước cuối năm 2020.

Một góc Công viên bảo tồn đầu nguồn Tam Giang

Bia đá về sông Lan Thương được dựng tại Khu bao tồn thiên nhiên đầu nguồn Tam Giang

Văn hóa Mani là loại hình văn hóa độc đáo của người Tạng nói chung và người Tạng ở Ngọc Thụ nói riêng. Mani là cách gọi tắt của Om Mani Padme Hum, tức “Lục tự Đại minh Chân Ngôn” (nghĩa là Châm ngôn sáng rõ bao gồm sáu chữ). 

Đây là câu Chân ngôn tiếng Phạn, được xem là chân ngôn cầu Quan Thế Âm Bồ Tát và là chân ngôn quan trọng và lâu đời nhất của Phật giáo Tây Tạng.

Kinh khắc trên vách núi ở Ngọc Thụ

Hiện Ngọc Thụ có 5 loại Mani và đang trình hồ sơ để được công nhận là Di sản Văn hóa thế giới, như: Mani nước (tức các tảng đá khắc kinh nằm trong các dòng nước), Mani núi (tức khắc kinh lên núi), Mani khắc đá (tức những hòn đá khắc kinh đắp chồng lên nhau), Mani gió (tức phướn kinh) và Mani băng chỉ có thể chiêm ngưỡng vào mùa Đông khi người ta khắc nội dung kinh bằng cách rắc cát lên băng, đợi khi thời tiết ấm dần, cát chìm xuống và các bài kinh sẽ hiện ra.

Kinh khắc trên đá tại lạch nước Lặc Ba ở Ngọc Thụ được người Tạng ở đây gọi là Mani nước

Kinh văn khắc trên những hòn đá ven đường

Cờ phong mã, hay phướn kinh ngũ sắc theo tiếng Hán, một biểu tượng văn hóa và phật giáo phổ biến của người Tạng

Nói đến người Tạng, không thể không nhắc đến công chúa Văn Thành đời Đường, người được gả cho Tạng Vương Tùng Tán Cán Bố (Songtsan Gampo). Bà là cầu nối văn hóa Hán - Tạng và được người Tạng ghi nhớ công ơn. Bà cũng là một trong những Mật Tông Tam Thánh, người góp phần chấn hưng Phật giáo của người Tạng. 

Ngôi đền duy nhất mang tên bà trên đất Trung Quốc - miếu công chúa Văn Thành được dựng lên ở Ngọc Thụ, nơi bà dừng chân lâu nhất trước khi nhập Tạng. Tuy nhiên, ngôi đền chỉ mang tên bà, mà không thờ bà.

Miếu công chúa Văn Thành

Cam Đạt, một ngôi làng người Tạng nơi có dòng Trát Khúc, sông đầu nguồn của Mekong - Lan Thương chảy qua, đã chọn mô hình phát triển theo hình thức hợp tác xã, tạo thêm công ăn việc làm cho người dân, như may mặc, làm đồ thủ công, du lịch, sản xuất chế biến. 

Hợp tác xã thôn Cam Đạt của người Tạng ở Ngọc Thụ

Lãnh đạo thôn Cam Đạt giới thiệu về quá trình phát triển kể từ sau trận động đất năm 2010

Ngành nghề truyền thống là chăn nuôi của người dân nơi này đang dần bị thu hẹp nhằm bảo vệ môi trường và đảm bảo sự tái sinh của các đồng cỏ. Đây cũng được coi là ngôi làng người Tạng có kinh tế phát triển tại đây.

Dòng Trát Khúc, sông đầu nguồn của Mekong - Lan Thương chảy ngay phía trước làng Cam Đạt

Những ngôi nhà của người Tạng ở Ngọc Thụ

Bà Tài Nhân Tạng Cát (Cairen Zangji), một hộ khó khăn người Tạng với ngôi nhà được chính phủ hỗ trợ xây cất. Tầng 1 bà cho thuê để tăng thêm thu nhập

Bích Thuận/VOV Bắc Kinh