Người Tày, Nùng ở đây quan niệm, đầu năm đi lấy nước nước ở đầu nguồn trong lành sẽ mang lại nhiều may mắn, tài lộc cho gia đình. Ngay sau Giao thừa hoặc vào sáng sớm mùng Một Tết Nguyên đán, các gia đình đồng bào dân tộc Tày, Nùng sẽ nhanh chóng thực hiện nghi lễ đi lấy nước.
Trước khi lấy nước, người Tày, Nùng thường thắp hương ngay vị trí nguồn nước
Ông Mạc Văn Đồng, Trưởng xóm Pác Bó, xã Trường Hà, huyện Hà Quảng cho biết, tục đi lấy nước đầu nguồn đầu năm mới của đồng bào dân tộc Tày, Nùng đã có từ xưa. Đến nay, đồng bào nơi đây vẫn giữ gìn được phong tục độc đáo này. Người đi lấy nước thường là chủ nhà, có thể có thêm con hoặc anh em cùng đi. Khi đi lấy nước, đồng bào mang theo hương vàng, đồ lễ (thường là một ít tiền vàng bằng giấy bản) đến thắp hương ở miếu thờ thổ công, sau đó đi đến mỏ nước đầu nguồn để lấy nước đầu năm. Dụng cụ lấy nước thường là ống bương dán giấy đỏ hoặc vải thổ cẩm, đòn gánh và gáo tre to để múc nước.
Một cô bé người Tày theo mẹ đi lấy nước
Trước khi lấy nước, đồng bào Tày, Nùng làm thủ tục thắp hương ngay vị trí mỏ nước, sau đó lấy nước và đem về nhà. Trên đường về, họ hái một cành lộc mang về. Nước đem về từ đầu nguồn, được đồng bào đặt trước bàn thờ để báo cáo tổ tiên phù hộ cho mưa thuận gió hòa, làm ăn thuận lợi. Sau đó, một phần nước sẽ được đun sôi pha trà dâng cúng tổ tiên, còn lại để rửa mặt.
Theo chị Vi Thị Hồng Thoa, xóm Pác Bó, xã Trường Hà, huyện Hà Quảng, đồng bào Tày, Nùng ở Cao Bằng quan niệm, ngày đầu năm mới, được rửa mặt bằng nước suối trong lành, mát mẻ lấy từ mỏ nước đầu nguồn sẽ đem đến cho họ nhiều may mắn. Vì vậy, mọi công đoạn lấy nước đầu năm mới phải được thực hiện cẩn trọng, thành kính, đem lại cho họ niềm tin vào một năm mới tốt lành, mùa màng bội thu, gia súc đầy chuồng…
Lấy nước đầu nguồn trong ngày đầu năm mới được thực hiện một cách trang trọng
Nhằm nhằm tôn vinh các giá trị đặc sắc của văn hóa bản địa gắn với phát triển du lịch ở Khu Di tích Quốc gia đặc biệt Pác Bó, năm 2019, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Cao Bằng quyết định tổ chức Lễ hội Về nguồn Pác Bó vào ngày mùng 1 tháng 2 (Âm lịch). Trong Lễ hội này, Ban Tổ chức sẽ tái hiện nghi lễ lấy nước đầu nguồn của đồng bào Tày, Nùng nơi đây.
Nghi lễ lấy nước đầu nguồn được tái hiện trong Lễ hội này mang tính chất dâng hương tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh, kính dâng lên Người những gì tinh túy nhất của đất trời Pác Bó, đồng thời cầu cho quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu. Bên cạnh đó, nghi lễ lấy nước của đồng bào dân tộc Tày, Nùng sẽ góp phần tạo ra một sản phẩm văn hóa du lịch độc đáo cho Khu Di tích Quốc gia đặc biệt Pác Bó.
Phạm Hằng (Theo TTXVN)
