Đưa nghệ thuật xẩm đến gần hơn với công chúng
Ra đời từ khoảng thế kỷ thứ XIV ở khu vực đồng bằng Bắc bộ và trung du miền núi phía Bắc, hát xẩm là một loại hình nghệ thuật diễn xướng dân gian độc đáo, mang đậm tính nhân văn, thẩm mỹ và có tính giáo dục về đạo đức, lối sống. Với đặc trưng là những khúc hát mang nặng tâm sự, thể hiện qua những làn điệu vui tươi, lời ca gần gũi, xẩm thường gắn với hình ảnh những người hát rong với cây đàn trên tay đi khắp kinh kỳ, kẻ chợ, nơi đông người buôn bán để mưu sinh. Xuyên suốt 2 cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, nghệ thuật hát xẩm cùng nhiều loại hình nghệ thuật dân gian khác thời kì đó phát triển và đồng hành cùng đất nước như một mặt trận văn hóa trong công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước.
Ngày nay, khi xã hội phát triển, công chúng được tiếp cận với nhiều loại hình văn hóa và nền văn hóa khác nhau, những chiếu xẩm trên đất Kẻ chợ không còn, nghệ thuật hát Xẩm bị mai một không ít, các nghệ nhân hát xẩm cũng khó tìm được truyền nhân. Trong bối cảnh đó, một dự án khôi phục nghệ thuật hát Xẩm trong không gian nhỏ và ấm cúng như trong gia đình đã ra đời. Được thực hiện bởi các nghệ nhân trẻ, dự án mong muốn đưa nghệ thuật truyền thống dần được lan tỏa được công chúng tiếp cận nhiều hơn, đặc biệt là thế hệ trẻ, để nghệ thuật hát Xẩm lại được gieo mầm một cách tự nhiên và gần gũi.
Dù những buổi diễn như thế này chỉ ở quy mô khiêm tốn nhưng lại mang một ý nghĩa lớn về văn hóa truyền thống. Với người có tuổi đã biết về xẩm, họ đến đây để tìm lại không khí sôi nổi của chiếu xẩm tại mỗi ga tàu điện ngày xưa, những người trẻ thì tìm đến Xẩm gia đình để trải nghiệm, để hiểu thêm về một môn nghệ thuật truyền thống đã từng rất rực rỡ trên đất Hà Thành.
Kể cả khi không còn là thời kì rực rỡ nhưng nghệ thuật hát xẩm luôn có sức sống vô cùng mãnh liệt, luôn tìm cách làm mới mình để phù hợp với thời thế. Tuy rất nhiều điều đã thay đổi, song thế hệ sau này dù không nhiều nhưng đều biết cách kế thừa, tiếp nối, sáng tạo xẩm với phong cách riêng nhưng vẫn mang đặc trưng của xẩm để giữ gìn và phát triển nghệ thuật hát xẩm theo dòng chảy thời gian và để mỗi bạn trẻ khi đã hiểu về xẩm sẽ là những đại sứ văn hóa góp phần lan tỏa môn nghệ thuật truyền thống này đến với bạn bè quốc tế.
Thực hiện: Vân Anh – Trọng Khánh – Quốc Khánh
