Văn hóa

Trải nghiệm hát Then, đàn tính

07:46 - 05/05/2019
Nghệ thuật dân gian các dân tộc thiểu số trong vùng Công viên địa chất Toàn cầu UNESCO Non nước Cao Bằng rất phong phú, từng thể loại có thể trở thành công trình nghiên cứu, sưu tầm công phu. Trong đó nổi tiếng, đặc sắc nhất là hát Then, đàn tính.
Đội văn nghệ quần chúng huyện Trùng Khánh biểu diễn hát Then, đàn tính

Hát Then là hình thức sinh hoạt văn hóa, tín ngưỡng dân gian lâu đời của người Tày, Nùng ở Cao Bằng. Hát Then là hình thái sinh hoạt tín ngưỡng dân gian được ông Giàng, bà Bụt hát trong các nghi lễ đám tang, mừng thọ, cầu mùa, đầy tháng, đám cưới... Thông qua các nghi thức thực hiện có điệu Then văn, Then tướng (Then võ, Then vũ) làm cầu nối giữa thế giới nhân gian và thần tiên. 

Đến cuối thế kỷ XV và đầu thế kỷ XVI, nhà Mạc đóng đô ở Cao Bằng. Tương truyền trong số quan lại của nhà Mạc có hai ông Đế Phụng và Đế Đáng rất yêu âm nhạc và thích ca hát, họ đã đưa hát Then vào phục vụ cung đình. Then chỉ có một vài giai điệu khác nhau nhưng sự hấp dẫn của hát Then chính là sự phong phú đa dạng của ca từ. Lời Then có tới 35 chương đoạn khác nhau, phụ thuộc vào người biểu diễn và mục đích của nghi lễ. Về mặt nghệ thuật dân gian, hát Then thể hiện sinh động bằng lời ca, tiếng nhạc, điệu múa dân gian phong phú và hấp dẫn. 

Hát Then phải kết hợp với đàn tính. Người làm Then cổ thường vừa hát Then vừa chơi đàn tính kết hợp sử dụng chùm nhạc xóc trong các nghi lễ như: cầu mưa, cầu lửa, giải hạn cầu may, cầu được mùa… Đàn tính gồm 6 bộ phận: bầu đàn, cần đàn, dây đàn, khóa đàn, ngựa, mặt đàn. Đàn tính chủ yếu được dùng để đệm hát và có thể diễn tấu một mình hoặc nhiều cái cùng một lúc. Khi đàn tính đánh lên, tiếng đàn âm vang, réo rắt phụ họa cho giai điệu lời Then mượt mà, ngọt ngọt âm vang. Người Tày rất coi trọng việc hoàn thành đàn tính tẩu. Khi trình diễn, họ thường tổ chức lễ cúng nhỏ để xin phép tổ sư. Đàn tính được treo trang trọng trên vách gần bàn thờ tổ sư. Khi đi đâu, người Tày thường bọc đàn tính trong vải đỏ và bầu đàn luôn hướng về phía trước mặt. 

Then còn là chiếc cầu nối giữa con người với thế giới thần linh và đất trời, chính vì thế, Then là món ăn tinh thần không thể thiếu trong đời sống văn hóa tâm linh của đồng bào dân tộc Tày, Nùng Cao Bằng. Hát Then được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể nhân loại. 

Hát Then trong đời sống văn hóa hiện đại được tỉnh quan tâm thúc đẩy phát triển phong phú, đa dạng. Trên nền giai điệu hát Then, đàn tính cổ thu hút nhiều nhạc sỹ sáng tác các lời hát hiện đại, nội dung phong phú ca ngợi tình yêu đôi lứa, yêu quê hương, đất nước, ca ngợi Đảng, Bác Hồ. 

Các bài hát Then hiện đại được nhiều nghệ nhân, ca sĩ chuyên nghiệp, đội văn hóa quần chúng luyện tập trình diễn mang tính nghệ thuật cao, rất phong phú từ hát đơn ca, hát đôi, hát tốp và hát tổ hợp Then kết hợp với múa từ 30 - 100 người trong các ngày lễ hội, sự kiện lớn của tỉnh. Đoàn Nghệ thuật tỉnh, đội văn nghệ quần chúng tỉnh đã đem nhiều tiết mục hát Then, đàn tính đi dự thi hát Then toàn quốc, khu vực phía Bắc, biểu diễn giao lưu với nước bạn Trung Quốc, giành nhiều giải thưởng cao quý và được khán giả mến mộ yêu thích. 

Tỉnh đã xây dựng chương trình đưa hát Then vào dạy trong các trường học, thành lập Hội Bảo tồn dân ca các dân tộc tỉnh, các khu dân cư thành lập đội hát Then... thu hút các nghệ nhân, nhạc sĩ, ca sĩ, đội văn nghệ quần chúng cơ sở tham gia bảo tồn và phát huy hát Then, đàn tính.

Đến trải nghiệm các tuyến trên Công viên địa chất Toàn cầu UNESCO Non nước Cao Bằng vào các dịp Tết, lễ hội, sự kiện lớn của địa phương hay ngày lễ dân gian dân tộc Tày, Nùng, du khách sẽ được thưởng thức hát Then, đàn tính với lời hát ngọt ngào, mượt mà như được trở về về miền cổ tích hàng nghìn năm. 

Trường Hà/baocaobang.vn 

Tỉnh thành Cao Bằng

Cao Bằng
Cao Bằng nổi tiếng có địa hình đa dạng và sông suối dày đặc.

Điểm đến Cao Bằng Xem thêm

Động Ngườm Ngao
Khám phá hang động 300 triệu năm tuổi với những khối thạch nhũ và cột đá muôn hình vạn trạng.
Thác Bản Giốc
Thác Bản Giốc là thác nước hùng vĩ và đẹp nhất của Việt Nam, được ví như “tiên cảnh giữa núi rừng” Cao Bằng.
Theo chân “phượt thủ” khám phá đèo 14 tầng nổi tiếng bậc nhất ở Cao Bằng
Đèo nằm trên quốc lộ 4A đoạn nối từ xã Xuân Trường đến trung tâm huyện biên giới Bảo Lạc, dài khoảng 2,5 km. Đây là cung đường...
Khu di tích rừng Trần Hưng Đạo – Địa chỉ đỏ trên hành trình về nguồn
Khu di tích quốc gia đặc biệt rừng Trần Hưng Đạo nằm dưới chân núi Slam Cao thuộc địa bàn 2 xã Tam Kim, Hoa Thám (huyện Nguyên...
Chùa Phật tích Trúc Lâm Bản Giốc – Chốn linh tự thiêng liêng nơi núi rừng biên cương Tổ quốc
Chùa Phật Tích Trúc Lâm Bản Giốc tọa lạc tại xã Đàm Thủy, huyện Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng. Đây là ngôi chùa đầu tiên được xây...
Mùa gặt bên dòng Quây Sơn
Cảnh sắc non cao nước biếc ở nhiều vùng đất của Cao Bằng hòa quyện cùng những cánh đồng lúa chín vàng tạo nên bức tranh thiên...
Vườn Quốc gia Phja Oắc - Phja Đén - vùng núi của những đổi thay
Nằm trong Công viên địa chất Toàn cầu UNESCO Non nước Cao Bằng, Vườn Quốc gia Phja Oắc - Phja Đén (hay còn gọi là Phia Oắc - Phia...
Con đèo 14 khúc cua tay áo hùng vỹ bậc nhất vùng núi Đông Bắc
Dài khoảng 2,5 km, cung đường qua đèo Mẻ Pja (Cao Bằng) là một trong những tuyến giao thông quanh co hùng vỹ bậc nhất khu vực...
“Kiệt tác” động Ngườm Ngao
Động Ngườm Ngao có chiều dài 2.144m, trong lòng núi đá ở bản Gun, xã Đàm Thủy, huyện Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng, cách thác Bản...

Ẩm thực Cao Bằng Xem thêm

Bánh dày - lễ vật trong cưới hỏi của người Tày
Tại Việt Nam, nghi thức cưới hỏi ở mỗi vùng miền, mỗi dân tộc đều có những nét riêng, mang bản sắc văn hóa độc đáo. Đối với người...
Mác kham - Món ăn vặt vừa có vị độc đáo vừa có lợi cho sức khỏe
Mác kham (còn gọi là me rừng) - loại cây mọc tự nhiên ở các vùng rừng núi phía Bắc ở nước ta, trong đó có Cao Bằng. Quả mác kham...
Các món bánh dân dã ở Cao Bằng
Bánh coóng phù, bánh ngô non, bánh cao chằng, bánh khẩu sli Nà Giàng là những món bánh dân dã ở Cao Bằng.
Hấp dẫn đặc sản bún ngũ sắc tại Cao Bằng
Những sắc màu rực rỡ và không khí rộn ràng biến những xưởng sản xuất bún ngũ sắc thành một điểm tham quan độc đáo tại thành phố...
Thứ xôi từ quả rừng gây 'sốt' giữa thủ đô
Xôi trám ăn rất bùi, ngậy mà không ngấy. Vào mùa trám, món xôi trám đen thường được lựa chọn trong thực đơn của cỗ cưới, đám...
Ngọt thơm bánh cuốn canh "nước non Cao Bằng"
Thay vì nước chấm pha mắm, bánh cuốn Cao Bằng ăn với nước xương ninh thơm thơm vị ớt cùng măng ngâm mắc mật nên còn gọi là “bánh...
9 đặc sản phải thử ở quê hương Hoa hậu Lương Thùy Linh
Tân Hoa hậu Thế giới Việt Nam 2019 đến từ Cao Bằng, nơi có nhiều món ăn ngon, lạ mà bạn nên thử một lần trong đời.
Bánh cuốn Cao Bằng có gì hấp dẫn?
Bánh cuốn là một trong những món ăn nổi tiếng của ẩm thực Việt Nam, nhất là khu vực phía Bắc. Nếu như người dân, du khách trong...
“Pẻng đổng” - Món ăn của người Tày ở chợ vùng biên
Tại chợ phiên miền biên viễn xóm Bản Rạ, xã Đàm Thủy (Trùng Khánh) có nhiều món ăn mang đặc trưng của vùng đất này. Trong đó có...

Trải nghiệm Cao Bằng Xem thêm

Ngắm vẻ đẹp Di tích quốc gia Mắt Thần núi (Cao Bằng)
“Mắt Thần núi”, "Núi Thủng" hay "Núi Mắt Rồng" là những tên gọi khác nhau của một danh thắng độc đáo, hứa hẹn là điểm đến lý...
Bay dù lượn chiêm ngưỡng di sản Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Non nước Cao Bằng
Từ ngày 13-14/11/2021, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Cao Bằng phối hợp với Hội Dù lượn thành phố Hà Nội khảo sát điểm bay...
Theo chân người Dao Tiền thu hoạch tổ ong rừng khổng lồ
Những tổ ong rừng khổng lồ là nguồn cung cấp sáp, dùng trang trí trang phục truyền thống. Đây là nét văn hóa độc đáo của người...
Pác Bó vào xuân
Những mô hình kinh tế cho thu nhập hàng trăm triệu đồng, những con đường thảm bê tông sạch sẽ, những ngôi nhà khang trang, những...
Khám phá nghề làm hương truyền thống của người Nùng ở Cao Bằng
Hàng năm, cứ dịp cận Tết Nguyên đán, người Nùng ở xóm Phia Thắp (xã Quốc Dân, huyện Quảng Uyên, tỉnh Cao Bằng) dọn sạch gốc rạ,...
Non nước Cao Bằng - Điểm hẹn mùa thu
Mùa thu, đến với Cao Bằng bạn sẽ được ngắm Thác Bản Giốc ào ạt nước, động Ngườm Ngao lấp lánh ánh vàng và đi dạo trong khu du...
Du Xuân non nước Cao Bằng
Cao Bằng, tỉnh miền núi biên giới Đông Bắc có diện tích tự nhiên 6.703,42 km2, diện tích núi rừng chiếm hơn 90%, là cao nguyên đá...
Trải nghiệm du lịch cộng đồng xóm Hoài Khao
Nằm trong quần thể khu du lịch sinh thái Phja Oắc, Phja Đén, huyện Nguyên Bình, xóm Hoài Khao có 100% dân tộc Dao Tiền sinh sống....
Nhộn nhịp phố đi bộ và chợ ẩm thực phố núi Cao Bằng
Theo đoàn khách du lịch từ Hà Nội, chúng tôi được hòa mình vào không khí nhộn nhịp của phố đi bộ Kim Đồng và...

Cẩm nang du lịch Cao Bằng Xem thêm

8 con đèo miền Bắc hút hồn dân du lịch bụi
Những con đèo miền Bắc gây ấn tượng bằng những khúc tay áo liên tục cùng cảnh quan hùng vỹ.
Những danh thắng nổi tiếng nhất Cao Bằng
“Nàng về nuôi cái cùng con/ Để anh đi trảy nước non Cao Bằng”. Chỉ một câu ca dao mà đã nói lên vẻ đẹp mê đắm của Cao...
Ngao du vùng nước non Cao Bằng
Ở Cao Bằng, mỗi mùa lại có một vẻ đẹp riêng và mùa thu, đường lên Cao Bằng dường như xanh nhất trong năm. Trải từ những ngọn núi...
Lên Cao Bằng, nhất định không thể bỏ qua những điểm du lịch này
Cao Bằng nổi tiếng với những điểm du lịch hoang sơ nhưng cũng không kém phần hùng vĩ. Có dịp đến Cao Bằng, du khách không nên bỏ...
Những "Tuyệt tình cốc" hút hồn giới trẻ Việt
Không chỉ Đà Lạt, Lâm Đồng có Tuyệt tình cốc, mà Việt Nam còn rất nhiều nơi có hồ nước xanh lung linh, phù hợp cho các bạn trẻ...

Khách sạn Cao Bằng Xem thêm

Những khách sạn “ngon - bổ - rẻ” ở Cao Bằng
Hành trình khám phá Cao Bằng sẽ trọn vẹn hơn nếu tìm được những khách sạn “ngon-bổ-rẻ”.