Vẻ đẹp của căn biệt thự pháp cổ giữa lòng Hà Nội

Ngôi biệt thự nằm giữa phố Trần Hưng Đạo và Hàng Bài có quá trình hình thành và tồn tại gắn liền với khu phố cũ nằm ở phía nam hồ Hoàn Kiếm, Hà Nội. Trải qua nhiều thăng trầm, biến đổi của thời cuộc, trong một thời gian dài, căn biệt thự bị bỏ hoang, nhiều phần hư hỏng. Tuy nhiên, với mong muốn giữ lại những nét đặc trưng của phố cũ Hà Nội, ngôi biệt thự đã được các nhà nghiên cứu, chuyên gia, kiến trúc sư của Việt Nam và vùng Ile-de-France (Pháp) lên phương án trùng tu để không chỉ giữ lại nguyên trạng di sản mà còn trao cho ngôi biệt thự đời sống mới là sự tiếp nối và phát triển từ quá khứ đến hiện tại và tương lai.

Biệt thự 49 Trần Hưng Đạo là công trình 2 tầng có diện tích 174m2, tổng thể khuôn viên rộng 993m2. Trước kia, căn biệt thự này bị che lấp bởi rất nhiều hộ dân sống xung quanh. Khi dự án trùng tu tiến hành, mặt bằng được giải phóng, trả lại khuôn viên thông thoáng cho biệt thự. Dấu tích những ngôi nhà sống xung quanh vẫn còn lưu dấu ở cây cổ thụ góc vườn. Có thể nói, sân vườn giữ vai trò quan trọng trong tổng thể kiến trúc biệt thự Pháp. 

Biệt thự được xây dựng theo phong cách kiến trúc tân cổ điển, phong cách được ưa chuộng vào cuối thế kỷ 19, thể hiện sự tinh tế của nền văn hoá Pháp. Trong quá trình trùng tu, các chuyên gia và kiến trúc sư phát hiện ra rằng, nền móng ban đầu của ngôi nhà này thấp hơn so với bây giờ khoảng 45cm. Bao quanh biệt thự là hệ thống thoát nước phân chia nhà với vườn tược để tránh ẩm. Khoang chống ẩm cũng được xây dựng giúp bảo vệ nền chống ngập lụt. Đây là phương pháp xây dựng giúp loại bỏ tác động của độ ẩm, đặc biệt trong mùa nồm, một dạng thời tiết vốn phổ biến ở Hà Nội. 

Mặc dù ngôi biệt thự được thiết kế theo kiến trúc Pháp, nhưng lại được xây dựng bởi những người thợ lành nghề và vật liệu của Việt Nam. Vì vậy, hoa văn, trang trí mang đậm dấu ấn văn hoá bản địa, trong đó có những vật liệu được làm bằng đất nung có xuất xứ từ làng gốm Bát Tràng. Nhiều chi tiết ngoại, nội thất của ngôi nhà được thực hiện bằng kỹ thuật đẽo gọt. Các phần đắp nổi xây bằng gạch đẽo gọt rồi mới trát vữa bên ngoài. Kỹ thuật phức tạp hơn so với thông thường nhưng đảm bảo tạo lớp vôi vữa đồng nhất và khả năng chống chịu thời tiết tốt hơn, bền hơn.

Công trình 49 Trần Hưng Đạo giờ đây không còn là căn biệt thự bỏ hoang, không còn là những hư hỏng của thời gian. Nơi đây được khôi phục lại hình dáng vốn có để mang trong mình sứ mệnh mới, là nơi giao lưu văn hoá, đặc biệt văn hoá giữa Việt Nam và Pháp. Những căn phòng từng là nơi sống, sinh hoạt một thời đã chuyển chức năng thành nơi trưng bày, giới thiệu những câu chuyện, nét văn hoá đặc sắc của mảnh đất này, cũng như phố cũ Hà Nội. Bước chân vào ngôi biệt thự như bước chân vào Hà Nội thế kỷ trước rất đỗi thân quen, để tìm lại rất nhiều điều tưởng như đã bị lớp bụi thời gian phủ mờ, có thể chạm tay vào những thứ chứa đựng trong đó ký ức của thời gian.

Thực hiện: Huyền Trang - Trọng Đại