Đình Thanh Lũng – Nơi thờ phụng Tản Viên Sơn Thánh
Xã Tiên Phong nằm trong vùng trung du bán sơn địa, cách trung tâm huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội 4km về hướng Đông Nam. Đình Thanh Lũng là ngôi đình của dân 2 làng Thanh Lũng và Vị Nhuế nên đình còn mang tên là “đình hai dân”.
Đình Thanh Lũng cũng như nhiều ngôi đình khác ở quanh chân núi Ba Vì, thờ Tản Viên Sơn Thánh, đệ nhất phúc thần trong tâm thức văn hoá dân gian Việt Nam. Tản Viên là biểu hiện sức mạnh và truyền thống đấu tranh anh dũng, bền bỉ trong quá trình chinh phục thiên nhiên và bảo vệ chủ quyền dân tộc. Người được ra đời do khí thiêng sông núi, qua hai chiến công chống thuỷ tai và giặc phương Bắc xâm lược, thần Tản Viên đã đi vào thế giới huyền thoại để trở thành người anh hùng mở đầu sự nghiệp dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam.
Đình Thanh Lũng có niên đại khởi dựng sớm với quy mô đồ sộ và một lượng lớn di vật quý giá. Tuy nhiên, do trải qua thời gian tồn tại và nhất là trong thời gian kháng chiến bị giặc Pháp chiếm đình đóng bốt huỷ hoại tàn phá nên hầu hết các di vật của đình đã bị hư hỏng, mất mát nhiều.
Suốt mấy trăm năm, ngôi đình này đã trải qua sửa chữa, trùng tu nhiều lần. Năm 1989, một bên mái bị sụt xuống, về sau được nâng lại. Đến đầu thế kỷ XXI, toàn bộ đình bị hư hỏng nặng, có nguy cơ sập. Ngày 1-9-2015, Dự án tu bổ, tôn tạo di tích đình Thanh Lũng được khởi công và đến đầu năm Đinh Dậu 2017 đã hoàn thành.
Đình Thanh Lũng đã được Bộ văn hoá và Thông tin xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật năm 1999. Trong đình Thanh Lũng đang lưu giữ nhiều di vật quý như bản thần phả “Tản Viên Sơn – Tam vị Quốc chủ Đại Vương sự tích”, hương án, khám thờ, cỗ long ngai bài vị và một số đồ tế tự từ các chất liệu gỗ, gốm, vải…
Không chỉ là trung tâm sinh hoạt văn hóa của nhân dân địa phương, nơi hội tụ cộng đồng làng xã, mà còn là một bảo tàng văn hoá, nghệ thuật dân gian sống động, Đình Thanh Lũng đồng hành cùng lịch sử phát triển của xứ Đoài, bảo tồn và lưu giữ rất nhiều các giá trị văn hoá lịch sử qúy báu, đó là công sức của biết bao thế hệ con người nơi đây. Những giá trị đó ngày nay luôn được trân trọng gìn giữ, đã và đang là thứ tài sản vô giá ngày càng được khẳng định và có vị trí quan trọng trong cuộc sống đương đại của cộng đồng.
Thực hiện: Hải Hà - Hoàng Thuyên
