Lưu danh thất vị Đại vương Lỗ Đinh Sơn 

5 làng cổ Tích Sơn xưa (gồm làng Tiếc, làng Hạ, làng Khâu, làng Đậu, làng Sậu) giờ đã thuộc đơn vị hành chính khác nhau của thành phố Vĩnh Yên, tỉnh Vĩnh Phúc. Nhưng người dân ở đây vẫn gắn bó bởi giá trị truyền thống và văn hóa không thể tách rời. Từ hơn 700 năm trước, sau khi giúp nhà Trần đánh đuổi quân Nguyên Mông, 7 anh em họ Lỗ đã hóa tại núi Đanh (Vĩnh Phúc). Vua Trần khen thưởng lòng trung và phong làm phúc thần ở địa phương. Tưởng nhớ các vị anh hùng đó, nhân dân 5 làng cổ Tích Sơn đã lập đền thờ, trong đó đình Cả là nơi thờ chính. 

Đình Cả được xây dựng vào năm 2011, cách không xa vị trí đình cũ bị phá trong cuộc kháng chiến chống Pháp để ngăn không cho quân địch có cơ sở chiếm đóng. Trong kí ức của những người lớn tuổi ở đây, họ vẫn nhớ về ngôi đình cũ rộng lớn với 99 cột lim, cháy 7 ngày 7 đêm. Đình Cả thờ 3 người anh cả là Lỗ Văn Cường, Lỗ Văn Dũng và Lỗ Văn Mẫn. Trong đình, những hiện vật quan trọng như mũ, hoàng bào, ngai, hài bằng đồng được giữ gìn cẩn thận chỉ ngày tiệc mới mang ra để bà con chiêm ngưỡng, hồi tưởng về những chiến công khi xưa của thất vị đại vương. 

Miếu Đậu thuộc làng Đậu nay là thôn Long Đậu, phường Định Trung là ngôi miếu cổ thờ Đệ tứ Đại vương Lỗ Văn Dực. Miếu được làm trên rừng cây nụ, nay vẫn còn tồn tại nhiều cây có tuổi đời vài trăm năm ở sân miếu. 

Đối với người dân 5 làng cổ Tích Sơn, thất vị Đại vương Lỗ Đinh Sơn chính là những vị thánh của làng. Việc thờ cúng thất vị được chia đều cho 5 làng. Nhân dân nhiều đời qua luôn vui mừng, phấn khởi vì vừa được tri ân công đức của những anh hùng ở làng quê mình, vừa tự hào về truyền thống đánh giặc giữ nước vẻ vang của cha ông.

Hàng trăm năm qua, miếu Đậu đã trở thành ngôi miếu giữ vai trò tâm linh quan trọng của nhân dân làng Đậu. Việc quan trọng của các gia đình người dân đều ra miếu báo cáo, những mong muốn về đời sống bình an, tốt đẹp nhân dân cũng ra miếu để xin sự che chở, phù hộ. 

Miếu Khâu thuộc làng Khâu nay là phố Đồng Khâu, phường Tích Sơn, thành phố Vĩnh Yên. Miếu thờ vị tướng thứ 5 Lỗ Văn Vũ. Miếu Khâu được xếp hạng di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh năm 2015. Đây không chỉ là nơi tưởng nhớ công đức của thất vị đại vương mà còn là nơi sinh hoạt văn hóa của người dân làng Khâu. 

Nơi thờ vị tướng thứ 6 Lỗ Văn Đài trong 7 anh em họ Lỗ là đình làng Sậu. Đây là công trình di tích lịch sử được nhân dân xây dựng để đáp ứng tín ngưỡng tâm linh của cộng đồng. Đình được đầu tư, tôn tạo nâng cấp cách đây vài năm. 

Vị tướng thứ 6 được vua Trần phong Mỹ tự Đệ lục Lỗ Đinh Sơn trung úy thừa tuyên Đại vương ghi danh những chiến công hiển hách trong cuộc chiến chống quân Nguyên Mông. Hàng trăm năm qua, kể từ ngày lập đình đến nay, nhân dân nhiều thế hệ làng Sậu đã không ngừng cùng nhau bảo tồn các nét văn hóa đặc sắc liên quan đến lễ nghi thờ cúng thất vị đại vương.

Không gian khiêm tốn này là miếu Tướng, nơi thờ người em út Lỗ Thị Bẩy. Khi chuẩn bị xuất chiến, 7 anh em họ Lỗ quyết định chọn một vị thủ lĩnh lãnh đạo đánh quân Nguyên Mông. Họ đã dùng hình thức tâm linh để chọn và người em gái út trở thành thủ lĩnh. 

5 không gian linh thiêng thờ thất vị Đại vương Lỗ Đinh Sơn đã nhận được 12 đạo sắc phong qua các đời vua. Nhân dân nơi đây không chỉ lưu giữ những hiện vật, chăm lo cho từng không gian với lòng tôn kính, mà còn giữ những câu chuyện và nét văn hóa riêng 5 ngôi làng cổ Tích Sơn, để mỗi vị khách có dịp ghé qua đây, cùng ôn lại những đặc trưng đó với người dân, để tìm về những giá trị cội nguồn đáng trân trọng của cha ông./.

Thực hiện: Huyền Trang - Hoàng Thuyên