Đình Thổ Hà – Lưu giữ bảo vật Quốc gia
Thổ Hà - ngôi làng cổ nằm ở xã Vân Hà, thị xã Việt Yên, tỉnh Bắc Giang. Đây là vùng đất giàu giá trị truyền thống với một số làng nghề lâu đời có tiếng. Nơi đây, nhiều thế kỷ qua, các thế hệ người dân làng vẫn cùng nhau giữ gìn và bảo tồn ngôi đình cổ, không gian thờ vị thần hoàng linh thiêng của làng.
Nằm ngay bên dòng sông Cầu, đình Thổ Hà được xây dựng vào thế kỷ 17 thời Lê Hy Tông. Dù là công trình kiến trúc gỗ, nhưng trải qua mưa nắng và sự bào mòn của thời gian, cho đến nay, đình Thổ Hà vẫn tồn tại với những đường nét cổ kính. Theo các cụ cao niên trong làng, ngay cả khi chiến tranh tàn phá, ngôi đình này chưa một lần hứng chịu bom đạn. Vì vậy, các cấu kiện và hiện vật có tuổi đời hàng trăm năm gần như vẫn được giữ nguyên vẹn.
Đình Thổ Hà có ba công trình tiền tế, đại đình và hậu cung. Tiền tế gồm 3 gian 2 chái xây theo kiểu bốn mái cong, lợp ngói mũi hài, được xây dựng vào khoảng cuối thế kỷ 18, đầu thế kỷ 19, khi đình được tu bổ. Gian tiền tế lưu giữ nhiều hiện vật cổ, trong đó có tấm bia được dựng từ năm 1685 ghi lại công đức của những người góp công, góp của dựng đình. Bức hoành phi cổ trên đó ghi bốn chữ “mỹ tục khả phong” cho thấy văn hóa sống tốt đẹp của người dân làng bao đời nay, đó là lối sống bình đẳng, trọng tình, trọng nghĩa của người dân xóm làng dành cho nhau.
Đại đình gồm 5 gian 2 chái, được dựng bằng 48 chiếc cột gỗ. Tòa đại đình chính là một tác phẩm nghệ thuật được tạo tác bởi những tâm hồn và bàn tay khéo léo với nhiều ngày dày công đục đẽo. Các mảng chạm khắc thể hiện nhiều chủ đề đa dạng như phượng, con thú, hoa lá, tiên nữ. Các nghệ nhân và người thợ xưa đã sử dụng kỹ thuật chạm lộng, bong kênh tài hoa một cách khéo léo để tạo nên những nét sống động, mang giá trị nghệ thuật cao và được chạm hầu hết ở các thành phần kiến trúc của đình như ở các cấu kiện.
Năm 1964, Bộ Văn hoá “nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch” đã công nhận đình Thổ Hà là di tích cấp quốc gia.Trải qua 330 năm lịch sử tồn tại, kiến trúc gỗ và những mảng chạm khắc đình Thổ Hà vẫn còn nguyên vẹn được nhân dân Thổ Hà từ thế hệ này sang thế hệ khác gìn giữ với niềm tự hào và lòng tôn kính./.
