Khám phá ngôi chùa lưu giữ kho cổ vật vạn năm
Chùa Nhẫm Dương với tên chữ Thánh Quang tự thuộc quần thể Di tích quốc gia đặc biệt An Phụ - Kính Chủ - Nhẫm Dương. Chùa nằm tựa vào dãy núi Nhẫm Dương. Quần thể núi non trùng điệp cùng hệ thống hang động nơi đây chạy dài tựa thế “rồng uốn, voi phục” tiếp nối hài hòa tới tận Mạo Khê, Đông Triều, thông với dãy núi Yên Tử (Quảng Ninh). Điều đặc biệt là dường như tất cả các dãy núi đá vây quanh chùa đều có đỉnh hướng về ngọn núi Nhẫm Dương – nơi ngôi chùa tọa lạc.
Theo nhiều tư liệu lịch sử, chùa Nhẫm Dương là cơ sở của Giáo hội Phật giáo Việt Nam được xây dựng vào thời nhà Trần. Nơi đây đã trở thành trung tâm Phật giáo lớn thời Trần và thời Hậu Lê.
Vào khoảng thế kỷ XVII, Đệ nhất tổ - Quốc sư Đạo Nam Thông giác Thủy Nguyệt đã tu hành và viên tịch tại hang Thánh Hóa phía sau chùa. Vì vậy chùa Nhẫm Dương hay còn gọi là Tổ đình Thánh Quang trở thành chốn tổ của thiền phái Tào Động Việt Nam. Ngày hóa của Thánh tổ Thủy Nguyệt là khởi nguyên lễ hội chùa Nhẫm Dương, diễn ra hàng năm vào các ngày mùng 5, mùng 6 tháng 3 âm lịch.
Không chỉ được biết đến là ngôi chùa nằm dưới chân núi đá với hệ thống hang động độc đáo bao quanh, chùa Nhẫm Dương còn từng là di tích lịch sử cách mạng gắn liền với 2 cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ. Động Thánh Hóa, Tĩnh Niệm phía sau chùa đã có nhiều đơn vị về đóng quân, cất giấu vũ khí, lương thực…
Trong những năm tháng chiến tranh, sau khi bị địch phát hiện, ngôi chùa buộc phải tiêu thổ để phục vụ kháng chiến. Năm 1954, với nỗ lực của nhân dân, phật tử địa phương, ngôi chùa được dựng lại chủ yếu bằng chất liệu tranh tre, nứa lá.
Đến năm 1960-1961, hoà thượng Thích Vô Vi về trụ trì đã cùng phật tử, nhân dân xây dựng ngôi Bảo điện tạm thời theo kiểu chữ đinh bằng vật liệu chủ yếu là đá, vôi, mái lợp tre, ngói đỏ. Năm 1996, chùa Nhẫm Dương xuống cấp nghiêm trọng, ni sư Thích Diệu Mơ đã đứng lên vận động phật tử xa gần phát tâm xây dựng lại trên nền đất cũ.
Hiện nay, chùa có quy mô khá bề thế với kiến trúc chữ công gồm năm gian tiền đường, hai gian ống muống, ba gian hậu cung.
Thực hiện: Vũ Vy - Hồng Thuý - Trọng Đại
