Nghề làm gốm là một nghề truyền thống của đồng bào dân tộc Khmer nói chung, trong đó gốm Khmer Tri Tôn là nổi tiếng khắp xa gần.
Về nguồn gốc của nghề gốm ở đất này đến nay chẳng còn ai nhớ chính xác, chỉ biết, nhiều gia đình người Khmer ở Tri Tôn đã có vài đời làm gốm.
Không những cửa hàng gốm san sát, không những cơ sở sản xuất gốm bám đen màu khói, hay những lò nung luôn đỏ lửa, xã Châu lăng, huyện Tri Tôn, tỉnh An Giang không gợi chút nào về một mảnh đất của gốm, ngoại trừ những chiếc bếp, hay nồi đất mà người dân ở đây vẫn quen gọi là cà ràng và cà om được phơi trong nắng vàng.
Sở dĩ có điều này là bởi nghề làm gốm của đồng bào dân tộc Khmer ở đây thô sơ và gần gũi như chính cuộc sống của người Khmer ở đất này cả trăm năm qua.
Những sản phẩm gốm sau khi đủ nắng, đủ gió sẽ được đem đi nung.
Người Khmer nung gốm bằng những đống lửa được thổi lên bằng rơm, rạ và những cành cây khô quanh nhà. Đây chính là lúc kiếm tra độ nắng, gió của gốm. Những sản phẩm nào phơi chưa đủ lâu, chưa đủ khô, hễ đem nung là sẽ bị nứt ngay.
Bếp tắt, gốm Khmer Tri Tôn được ủ dưới những lớp tro nóng như thế cho đến khi bếp nguội hẳn người ta mới dỡ gốm ra.
Những sản phẩm gốm sau khi đủ nắng, đủ gió sẽ được đem đi nung.
Người Khmer nung gốm bằng những đống lửa được thổi lên bằng rơm, rạ và những cành cây khô quanh nhà. Đây chính là lúc kiếm tra độ nắng, gió của gốm. Những sản phẩm nào phơi chưa đủ lâu, chưa đủ khô, hễ đem nung là sẽ bị nứt ngay.
Bếp tắt, gốm Khmer Tri Tôn được ủ dưới những lớp tro nóng như thế cho đến khi bếp nguội hẳn người ta mới dỡ gốm ra.
Người ta tìm cách đa dạng sản phẩm, từ cà ràng, cà om, các chị, các mẹ nặn thêm bát, thêm chén. Từ chiếc bếp lò truyền thống đã cả trăm năm, người ta cải tiến theo mẫu mã của Thái Lan để phù hợp hơn với thị trường. Cứ thế từng chút một, người Khmer ở Tri Tôn tìm cách để giữ lấy cái nghề truyền thống. Để quanh nhà của người Khmer đất này, những bếp rơm vẫn âm ỉ cháy, và sắc nâu vàng của gốm Tri Tôn vẫn sậm cả một góc sân nắng vàng.
Mời quý vị xem các chương trình Làng nghề Việt đã phát sóng tại đây./.
