Sau khi được Đệ nhị tổ Pháp Loa tu tạo và mở rộng, chùa Thanh Mai đã phát triển và trở thành một trong những chốn tổ của Thiền phái Trúc Lâm. Đây cũng là một trong những trung tâm Phật giáo nổi tiếng của Việt Nam dưới thời nhà Trần và cũng là nơi gắn liền với cuộc đời Thiền sư Pháp Loa, vị tổ thứ hai của Thiền phái Trúc Lâm Tam tổ, khi ngài tu hành, biên soạn kinh, sách về đạo Phật lúc sinh thời.

Trải qua thăng trầm của thời gian, mỗi di vật ở chùa Thanh Mai giờ đây cũng giống như những chứng tích của lịch sử, đều như mang trong mình những câu chuyện, mà mỗi khi tìm về, đều khiến ta phải ngỡ ngàng.

Chùa Thanh Mai hiện còn lưu giữ nhiều di sản, hiện vật có giá trị lịch sử, văn hóa, tâm linh như: tháp Phổ Quang được xây dựng năm 1702 và tháp Linh Quang được xây dựng năm 1703, cùng 7 tấm bia thời Trần, Lê ghi lại quá trình trùng tu, tôn tạo chùa.

Trong đó, tấm bia “Thanh Mai Viên Thông tháp bi” được khắc, dựng năm 1362 vô cùng quý giá. Bia được tạc bằng đá xanh nguyên khối, đặt trên lưng rùa đá. Hai mặt bia được khắc khoảng 5000 chữ, ghi lại chi tiết, thân thế, sự nghiệp của Thiền sư Pháp Loa, những hoạt động của Trúc Lâm Tam Tổ và hành trạng của nhiều nhân vật đương thời.

Đến với Thanh Mai, không chỉ là tìm về nơi chốn Phật, mà còn là tìm về với cỏ cây thiên nhiên. Nơi rừng dẻ nguyên sinh. Nơi rừng phong chuyển mùa thay màu lá mới, xanh mát vào xuân - hạ, nhuộm vàng khi thu đến và đỏ rực khi đông sang. 

Với giá trị lịch sử lâu đời, cùng thiên nhiên kỳ vĩ, chùa Thanh Mai cùng với các di tích khác của tỉnh Hải Dương đang góp phần làm phong phú thêm nền văn hóa xứ Đông xưa kia của Việt Nam./.

Mời quý vị xem lại các chương trình đã phát sóng trên kênh Vietnam Journey tại đây.