Từ lâu, nhãn đã trở thành một phần cuộc sống của người dân Phố Hiến, Hưng Yên. Nhãn đã đi vào rất nhiều câu chuyện, ẩm thực của mảnh đất này, là sự tinh tế, khéo léo được người phụ nữ thể hiện trong món ăn ngày đầu về nhà chồng. Nhãn đã trở thành một phần văn hóa của Phố Hiến xưa.

Vào mùa, khắp thôn xóm là những chùm nhãn nâu óng nổi bật. Nhãn Hưng Yên nổi tiếng xa gần bởi thứ nhãn lồng có vị thơm ngon hiếm nơi nào sánh được. Nơi đây, vẫn còn cây nhãn cổ có tuổi đời gần 400 năm cho thấy sự lâu đời của dòng nhãn được mệnh danh là nhãn tiến vua. Có lẽ vì thế mà Hưng Yên được biết đến là “kinh đô” của các loại nhãn.

Mỗi năm, cứ vào độ nhãn chín, người dân Hưng Yên lại tất bật thu hái nhãn. Một phần để bán cho thương lái khắp nơi, một phần để dành làm long nhãn. Những quả nhãn chín mọng trên cây sẽ được thu hái, lựa chọn để làm long nhãn. Đó thường là những quả nhãn múi mọng và được nước.

Nhãn quả tươi sau khi thu hoạch sẽ được người dân dùng dụng cụ “bút xoáy” để tách lấy cùi và loại bỏ hạt, vỏ. Long xoáy xong được người dân xếp cẩn thận vào phên. 

Nghề long nhãn có từ khi nào? Chính những người dân này cũng không thể trả lời rõ. Họ chỉ biết rằng nghề này có từ rất lâu. Cứ đến mùa nhãn là nhà nhà lại làm long. Có gia đình có tới 3 thế hệ làm long. Từ nhỏ nhiều người đã theo phụ giúp cha mẹ làm long. Hương nhãn cứ thế thấm vào họ  từ thời thưở nhỏ và quen thuộc cho đến tận khi lớn lên. 

Để có một mẻ long nhãn thơm ngon khá công phu và mất nhiều thời gian, công sức, đòi hỏi sự cẩn thận, khéo léo của người làm nghề. Phải chăng vì thế mà người dân Hưng Yên rất tự hào về nghề truyền thống của quê hương mình.

Nghề làm long nhãn ở đất Hưng Yên chỉ kéo dài hơn 2 tháng, khoảng tháng 7,8 khi nhãn chín cho đến hết mùa nhãn. Nhưng không vì thế mà người dân không gắn bó và tạo ra những mẻ long nhãn vàng tươi, thơm ngon. Long nhãn ở Hưng Yên chủ yếu được làm từ giống nhãn hương chi. Khi long nhãn ra lò, có mùi thơm đặc trưng mang vị ngọt và màu sắc vàng tươi. Cách bảo quản thủ công của người dân Hưng Yên là cho long nhãn vào túi nilon bọc kín, tránh tiếp xúc với không khí. Những quả long nhãn thơm ngon này, chính là món quà đặc sắc của đất Hưng Yên.

Hiện một số cơ sở làm long nhãn ở đây đã bắt đầu chú trọng đầu tư mẫu mã sản phẩm cả trong lẫn ngoài. Với mẫu mã bắt mắt, truyền tải những câu chuyện của mảnh đất Phố Hiến, cùng sản phẩm được truy xuất nguồn gốc, long nhãn Hưng Yên đã trở thành những món quà có thể theo chân du khách đến mọi miền đất nước.

Mời quý vị xem các chương trình Làng nghề Việt đã phát sóng tại đây./.