Nộm bòn bon (ảnh minh họa)
Bòn bon kết trái vào khoảng tháng bảy (ÂL) và đến khoảng tháng chín, tháng mười là có trái chín. Mùa bòn bon chín rộ nhất thường chỉ kéo dài chừng một tháng. Khi chín, vỏ bòn bon thường có màu vàng nhạt, trong ruột có nhiều múi, màu trắng trong; có múi có hạt, có múi lép, vị ngọt thanh mát, mùi thơm tự nhiên dễ chịu. Có lẽ chính bởi đặc điểm này, bòn bon trở thành đặc sản của vùng Quảng Nam.
Tương truyền, bòn bon từng cứu đói Nguyễn Ánh khi bị quân Tây Sơn truy đuổi chạy lạc lên vùng núi phía Tây Quảng Nam. Về sau lên ngôi, Nguyễn Ánh đã ban tên cho bòn bon là “Nam trân” và từng được vua Minh Mạng cho chạm khắc trong cửu đỉnh ở hoàng thành Huế. Qua năm tháng, với bàn tay khéo léo của người dân nơi địa phương, trái bòn bon được chế biến thành nhiều món ăn khác nhau, cả ngâm rượu để bồi bổ sức khỏe. Đặc biệt, bòn bon còn trở thành một nét ẩm thực dân dã thú vị.
Để làm nộm bòn bon, nguyên liệu chính không thể thiếu là bòn bon; chọn những quả vừa phải, hình dáng hơi dài thì càng ít múi có hạt và vỏ càng sẫm màu thì thịt quả càng ngọt; quả giữa vụ cùi sẽ dày và thơm. Có thể cho thêm nhân thịt ba chỉ hoặc tôm nõn, lạc rang và một số rau gia vị để có món nộm ngon hơn.
Trước tiên phải bóc vỏ, tách lấy các múi không có hạt bên trong. Dùng móng tay ấn vào phần đầu quả để tách vỏ; không tách từ phần cuống quả, vì dễ bị dính nhựa cây và khó loại bỏ lớp vách lụa mỏng ngăn cách các múi, khiến món nộm sẽ bị pha thêm vị chát.
Tôm thì chọn tôm sông, con vừa phải là ngon và phù hợp nhất; dùng tôm biển hoặc tôm nuôi sẽ giảm vị ngon của món ăn. Tôm tươi bóc bỏ vỏ, ướp tiêu và gia vị, xào chín tới; thịt ba chỉ luộc chín, thái sợi nhỏ.
Pha nước 1 thìa nước mắm, 2 thìa đường và thìa nước cốt chanh, cùng 1 quả ớt băm nhuyễn; đánh đến khi hỗn hợp đên khi tan hết đường. Cho nhân chung vào với bòn bon, rưới hỗn hợp mắm, trộn đều lên; sau đó phi thơm dầu ăn với hành khô rồi tưới một ít lên, đợi ngấm gia vị chừng 15 phút là có thể dùng. Khi ăn cho lạc giã dập vào, cùng một ít rau thơm để món ăn thêm đậm đà, quyến rũ.
Thanh Hoàng/ baodulich.net.vn
