Đã bao đời nay, rượu ngô Thanh Vân đã trở thành sản phẩm truyền thống nổi tiếng gắn với đời sống của bà con xã vùng núi cao Thanh Vân, huyện Quản Bạ, tỉnh Hà Giang.

Rượu ngô Thanh Vân được làm từ ngô tẻ đã được sàng lọc sạch sẽ. Nước suối trên cao, men ủ bằng lá, sau đó được bà con trưng cất trong thùng gỗ. Để tạo nên nét đặc trưng riêng cho rượu ngô Thanh Vân, men là yếu tố vô cùng quan trọng. Men lá Thanh Vân do bà con tự làm từ 36 loại thuốc lá quý ở trên rừng đem về thái nhỏ trộn với bột kê, một chút bột ngô nếp, bột ngô tẻ, đun nước sôi trộn thành hỗn hợp, sau đó vo thành bánh, đem ủ khoảng 3 ngày, khi thấy mốc trắng thì lấy ra phơi khô. 

Công đoạn nấu rượu

Về cách nấu rượu ngô Thanh Vân truyền thống, bà Hầu Thị Chấu, đã có hơn 40 năm làm nghề nấu rượu cho biết: “Ngày xưa các cụ nấu rượu tôi cũng chưa biết nấu, đến khi đi lấy chồng tôi bắt đầu tập nấu rượu. Nấu rượu phải chuẩn bị ngô hạt sạch, không mọt đem đi luộc khoảng 1 ngày, đến khi cạn nước thì múc ra dải lên tấm bạt đã trải dưới nền cho nguội. Men lá là men tôi tự làm, đem nghiền thành bột và rắc lên ngô đã nguội, vơ ngô thành đống ủ 1 ngày 2 đêm cho lên men, múc vào thùng nhựa to ủ tiếp khoảng 10 ngày. Sau 10 ngày múc vào thùng gỗ nấu, phải có vải lọc rượu thì rượu mới trong. Trước đây, nấu xong tôi thường tự đem xuống chợ phiên để bán”.

Theo bà Hầu Thị Chấu: Mỗi lần gia đình nấu khoảng 55kg ngô, rượu thu được khoảng 20 lít, giá bán bình quân 50.000đ/lít. Khi nấu cần cho củi cháy đều, không để củi cháy quá to, cũng không được để lửa tắt khi đang nấu. Quan niệm của người Mông là khi gia đình đang nấu rượu mà có khách đến chơi nhà thì phải đùn củi vào bếp, nếu không rượu sẽ không ra đều hoặc không ra rượu. Nếu phụ nữ có thai đến chơi không đùn củi thì rượu sẽ bị chua. 

Rượu ngô ở các phiên chợ

Rượu ngô Thanh Vân sau khi trưng cất có vị dịu ngọt của ngô, cộng với hương thơm thoang thoảng của nhiều vị thuốc trong men lá. Chính bởi hương vị đặc trưng rất riêng của rượu ngô Thanh Vân mà tiếng tăm ngày càng lan rộng đến các tỉnh gần xa, đơn hàng đến ngày một nhiều hơn. Đến với cao nguyên đá Hà Giang, khách du lịch được hòa mình với vẻ đẹp hùng vĩ của tạo hóa, thưởng thức hương vị cay nồng của rượu ngô men lá Thanh Vân, với bát thắng cố nóng hổi trong tiết trời se lạnh của mùa đông. 

Rượu ngô Thanh Vân đóng chai

Anh Ngô Đức Anh, khách du lịch đến từ Thanh Hóa lần đầu được thưởng thức rượu Ngô Thanh Vân nhận xét: “Đây là lần đầu tiên tôi đến du lịch tại Hà Giang, tôi rất ấn tượng với mảnh đất này, bà con ở đây cũng rất hiếu khách. Tôi may mắn lên đây đúng dịp mở chợ phiên, được thưởng thức rượu ngô Thanh Vân men lá của bà con người Mông, tôi thấy rượu có hương vị rất đặc trưng của ngô, uống rất êm, không bị đau đầu. Nếu có dịp tôi sẽ tiếp tục lên đây để có thể khám phá được nhiều hơn nữa về văn hóa ẩm thực đặc sắc ở nơi đây”.

Vàng Lan/VOV Tây Bắc