“Thánh địa của nghệ thuật đường phố"

Nhiều người nhận xét toàn bộ thành phố Berlin là một tác phẩm nghệ thuật công cộng lớn. Kể từ những năm 1990, Berlin đã đồng nghĩa với tự do và sáng tạo. Chính quyền thành phố hoan nghênh nghệ thuật dưới mọi hình thức và thành phố giống như một trại sáng tác lớn, nơi các nghệ sĩ tự do tìm kiếm khái niệm về nghệ thuật công cộng theo cách riêng. Đường phố Berlin nhanh chóng trở thành phòng trưng bày ngoài trời khổng lồ, trưng bày graffiti, tranh tường, sắp đặt... ở khắp mọi nơi.

Người ta thường nói: Từ thời điểm bạn đặt chân lên vỉa hè của Berlin, nghệ thuật đã tiếp cận với bạn, ngay cả khi bạn không tìm kiếm nó. Mỗi góc, mỗi đường phố, công viên địa phương, tòa nhà đều có thể kể một câu chuyện... Bất kỳ ai đến đây cũng có cảm giác như chạm được vào lịch sử, đời sống tinh thần cũng như những vấn đề đương đại mà người dân đang quan tâm. Chính vì thế, người ta đã phong cho Berlin những danh hiệu như: "Thánh địa của nghệ thuật đường phố", "Thủ đô graffiti của châu Âu"...

Điểm nổi tiếng nhất của Berlin có lẽ là quận Friedrichshain-Kreuzberg nơi một phần của bức tường Berlin lịch sử được sử dụng như một gallery mở dài nhất trên thế giới, còn được biết đến với cái tên "Phòng triển lãm Bờ Đông". Hiện nay, rất nhiều du khách đến đây để tìm hiểu về lịch sử cũng như chiêm ngưỡng những tác phẩm nghệ thuật được vẽ trên bức tường có chiều dài 1,3km này. Nơi đây có hàng trăm bức tranh graffiti và tranh tường được trưng bày. Nếu có thời gian tìm hiểu kỹ hơn, du khách sẽ được nghe giới thiệu về một số tác phẩm tiêu biểu ở đây, nó được công chúng chú ý bởi tính lịch sử hoặc nêu lên những quan điểm có tính tranh cãi.

Tuy nhiên, có một điểm đặc biệt là trong không gian công cộng ở Berlin, những tác phẩm điêu khắc và sắp đặt cố định, những tác phẩm được làm bằng vật liệu bền vững cao như kim loại hay đá ngày nay không được khuyến khích, trừ khi nó thuộc về các bảo tàng hoặc chứng thực cho các sự kiện lịch sử. Hầu hết tác phẩm nghệ thuật công cộng ở Berlin hiện đại đều được làm bằng những vật liệu dễ xóa, tháo lắp hay thay đổi. Đây là nơi mà quang cảnh đô thị đổi thay liên tục, với mỗi con phố, nghệ thuật mới dường như mọc lên qua mỗi đêm và những tác phẩm cũ ngay lập tức bị thay thế hoặc phủ lên bằng những điều hấp dẫn hơn.

Tinh thần của thành phố sáng tạo

Những tác phẩm trên đường phố Berlin

Vì sao nghệ thuật công cộng lại được Berlin coi trọng như vậy? Bà Katia Hermann, một nhà sử học, giám tuyển và nhà phê bình nghệ thuật người Pháp gốc Đức, người sáng lập trang webberlinstreetart.com - nơi cung cấp những thông tin chi tiết về nghệ thuật đường phố ở Berlin cũng như các tour gắn với chủ đề này cho rằng: Đó là bởi nghệ thuật được thực hiện ở nơi công cộng luôn đi trước một bước so với nghệ thuật trong các phòng trưng bày, mọi người đều có thể tiếp cận được. Ý tưởng đặt một tác phẩm nghệ thuật trong một không gian chung còn là một cách để khám phá ranh giới của sáng tạo và thử nghiệm của bản thân nghệ thuật.

Bên cạnh đó, một tác phẩm sắp đặt, một tác phẩm điêu khắc hoặc một bức tranh tường, hoặc bất kỳ loại nghệ thuật nào được tạo ra trước công chúng, phản ánh một vấn đề đương đại chắc chắn sẽ thu hút người xem và ảnh hưởng đến ý thức tập thể, dẫn đến sự hiểu biết tốt hơn. Còn cách nào tốt hơn để đi sâu vào bản chất thực sự của Berlin, hơn là làm quen với lịch sử và văn hóa của nó thông qua nghệ thuật? Nghệ thuật công cộng cũng đã và đang được xem là công cụ để giúp mang lại hình ảnh tươi sáng hơn cho Berlin sau rất nhiều biến cố chính trị.

Từ năm 2005, Berlin đã trở thành thành viên Mạng lưới các thành phố sáng tạo của UNESCO với lĩnh vực thiết kế. Và nghệ thuật đường phố Berlin được đánh giá đã góp phần tạo ra bầu không khí sáng tạo cởi mở đặc biệt cho thành phố này. Không chỉ các nghệ sĩ Đức mà các nghệ sĩ nước ngoài cũng được thoải mái sáng tạo tại đây. Chẳng hạn trên chiều dài 1,3km của bức tường Berlin lịch sử, bạn có thể tìm thấy những bức tranh tường, sắp đặt của các họa sĩ đến từ khắp nơi trên thế giới phản ánh rất nhiều góc nhìn khác nhau về đời sống, hay thậm chí chỉ là nêu lên một tình huống để mang đến cảm giác hài hước thú vị cho người xem...

Ngày nay, du khách cũng có thể dễ dàng tiếp cận các tour khám phá nghệ thuật đường phố ở Berlin với sự dẫn dắt của những nghệ sĩ rất am hiểu thành phố này. Những người yêu nghệ thuật tin tưởng rằng Berlin là "một cuốn bách khoa toàn thư sống về các sáng tạo ngoài trời, một nơi để tạo ra kỹ năng phát hiện xu hướng” dành cho tất cả mọi người.

Lệ Thủy/ hanoimoi.com.vn