Văn hóa

Ý nghĩa nhân văn cao đẹp trong lễ cúng bản của người Si La

14:38 - 25/02/2021
Lễ cúng bản là nghi lễ tín ngưỡng đã trở thành hình thức sinh hoạt văn hóa cộng đồng, mang tính tâm linh và có ý nghĩa nhân văn cao đẹp, phản ánh khát vọng vươn lên, mong ước một cuộc sống ấm no...

Là một trong 19 dân tộc sinh sống trên địa bàn tỉnh Điện Biên, cộng đồng dân tộc Si La chỉ sinh sống ở bản Nậm Sin (xã Chung Chải, huyện Mường Nhé), bên bờ suối Nậm Sin, cạnh đường vành đai biên giới.

Bản Nậm Sin cách trung tâm xã Chung Chải khoảng 16km. Người Si La ở đây có dân số ít (gần 50 hộ) nhưng lại có một nền văn hóa khá phong phú và mang tính đặc trưng, nhận diện văn hóa riêng.

Trong lễ tục vòng đời, người Si La có các nghi lễ quan trọng, nổi bật như Lễ cúng bản, lễ cúng hồn lúa, lễ cúng nương, lễ cúng cơm mới, lễ gieo hạt, lễ cầu mùa, Tết cổ truyền… Trong đó, lễ cúng bản là nghi lễ tín ngưỡng đã trở thành hình thức sinh hoạt văn hóa cộng đồng, mang tính tâm linh và có ý nghĩa nhân văn cao đẹp, phản ánh khát vọng vươn lên, mong ước một cuộc sống ấm no, hạnh phúc.

Ảnh: baodantoc.vn

Lễ cúng bản được cộng đồng người Si La tổ chức vào tháng Giêng hàng năm trước khi bản làng bắt đầu vào vụ mới, nhằm cầu chúc cho mọi người bước sang năm mới mạnh khỏe, hạnh phúc, bình yên; có cuộc sống ấm no; mùa màng tươi tốt, bội thu.

Trước khi tiến hành lễ cúng khoảng một tuần, bản làng họp để chọn và ấn định ngày tổ chức; đồng thời bầu ra một người đàn ông lớn tuổi, am hiểu phong tục tập quán, có uy tín trong bản, được mọi người quý mến, kính trọng làm thầy cúng.

Vai trò, nhiệm vụ của thầy cúng là xuyên suốt quá trình cúng bản, khi trực tiếp tham gia làm cổng cấm và điều hành mọi công việc, lễ thức trong cả tiến trình cúng bản. Do đó, các mệnh lệnh, yêu cầu của thầy cúng đưa ra trong lễ cúng sẽ được mọi người tuân theo, thực hiện.

Lễ cúng bản có phạm vi, quy mô của bản nên mỗi gia đình phải cử một người đàn ông khỏe mạnh, khéo tay, giỏi làm nương, thạo săn bắt để đại diện cho gia đình tham gia vào việc chung của bản.

Vào giờ tốt, ngày đẹp đã định, thầy cúng và người dân sẽ tập trung dựng cổng cấm ở vị trí cửa ngõ con đường vào bản. Theo đó, hai cột đứng là hai cây to, một cây gỗ bắc ngang bên trên sẽ được dựng lên chắc chắn. Bên trên cây gỗ bắc ngang có cắm các hình tượng biểu trưng cho mũi giáo, súng, kiếm và nhiều “plạ” - được đan bằng tre hoặc nứa với hình dạng mắt cáo (giống như biểu tượng “taleo” của người Thái, Cống… và xuất hiện nhiều trong các nghi lễ quan trọng của các cộng đồng dân tộc này).

Ngoài ra, người dân còn dựng hai bó cây thuộc họ dong riềng ở hai bên cột cổng cấm. Một đoạn dây dài được bện bằng cỏ gianh và một đoạn dây được kết nối bằng các vòng tròn nhỏ đan từ tre, lồng vào nhau cũng được quấn lên cổng cấm.

Lễ vật cúng bản được người dân chuẩn bị sẵn, gồm: Một con chó đen, một con gà trắng và một bát gạo.

Y nghia nhan van cao dep trong le cung ban cua nguoi Si La hinh anh 2Tết của người Si La. Ảnh: baodienbienphu.info.vn

Hoàn tất quá trình dựng cổng cấm, thầy cúng (chủ lễ) hướng dẫn mọi người thực hiện các nghi thức tượng trưng, nhằm ngăn chặn các tai họa, xui xẻo xâm nhập vào bản làng.

Người Si La có quan niệm thế giới tâm linh có ba tầng vũ trụ: Trời (nhì nợ), đất (mí thờ) và thế giới lòng đất (à pì xé né), nên khi cúng thầy cúng sẽ đọc lời khấn mời các vị thần núi, rừng, sông, suối… về hưởng lễ vật.

Sau đó, mọi người mới khấn nguyện, cầu mong các đấng thần linh phù hộ cho dân bản có sức khỏe, bản làng được bình yên, đoàn kết, làm ăn may mắn, nương rẫy cho mùa màng bội thu, ao suối có nhiều cá, chuồng trại có nhiều gia súc, gia cầm.

Khi thầy cúng kết thúc thực hành lễ, mọi người sẽ chế biến vật hiến sinh (chó, gà) và tổ chức thụ lễ ngay tại khu vực dựng cổng cấm.

Trong suốt thời gian diễn ra lễ cúng bản, bản làng đặt trong trạng thái “nội bất xuất, ngoại bất nhập.” Bởi họ quan niệm, nếu ai đó ra khỏi bản sẽ mang đi hết những điều tốt đẹp, may mắn; ngược lại nếu có người lạ vào bản, những điều xấu, không may mắn sẽ theo vào và năm đó người dân trong bản sẽ hay ốm đau, mùa màng thất thu.

Trong ngày diễn ra lễ cúng bản, người trong cộng đồng không được to tiếng cãi vã nhau, ngược lại các gia đình đều gần gũi, thân tình, đoàn kết với nhau.

Trưởng bản Nậm Sin Lỳ Hồng Sơn cho biết, lễ cúng bản đã có từ rất lâu và được cộng đồng dân bản gìn giữ. Nghi lễ này đánh dấu sự khởi đầu cho một năm lao động sản xuất nông nghiệp của người Si La. Bởi sau khi tổ chức xong lễ cúng bản, ngày hôm sau, người dân mới lao động sản xuất.

Tại tỉnh Điện Biên, Nậm Sin (xã Chung Chải, huyện Mường Nhé) là bản duy nhất có người Si La sinh sống.

Những năm qua, được Đảng, Nhà nước quan tâm hỗ trợ với những chương trình, chính sách đầu tư, đặc biệt là Đề án “Hỗ trợ phát triển kinh tế-xã hội các dân tộc thiểu số rất ít người giai đoạn 2016-2025” theo Quyết định số 2086/QĐ-TTg ngày 31/10/2016 của Thủ tướng Chính phủ.

Nhờ được thụ hưởng đề án này nên cuộc sống của người dân nơi đây đã có nhiều đổi thay, diện mạo bản làng nơi biên giới đã khang trang hơn.

Trưởng bản Nậm Sin Lỳ Hồng Sơn cho biết, bản Nậm Sin đã được đầu tư nâng cấp, sửa chữa các công trình dân sinh quan trọng, thiết yếu như giao thông, trường lớp học, nhà sinh hoạt cộng đồng...

Các hộ dân trong bản được hỗ trợ mua giống gia súc, gia cầm; xây dựng chuồng trại chăn nuôi; mua vật tư phân bón phục vụ sản xuất; đào ao nuôi cá; được tập huấn nâng cao trình độ sản xuất...

Đến nay, thiết chế văn hóa của cộng đồng người Si La ở bản Nậm Sin đã phát triển bền vững hơn khi phục dựng được một số lễ hội truyền thống, khôi phục trang phục truyền thống; thành lập và duy trì đội văn nghệ của bản.

Đặc biệt hơn, người dân trong bản đã có những thay đổi căn bản về kỹ thuật trồng trọt, chăn nuôi. Từ chỗ chỉ biết làm nương bằng hình thức chọc lỗ, tra hạt, đến nay người Si La đã biết áp dụng những kỹ thuật canh tác, đưa cơ giới vào sản xuất, khai hoang mở rộng diện tích lúa nước…

Sinh sống ở vùng sâu, vùng xa nơi cực Tây Tổ quốc, trong hoàn cảnh khắc nghiệt của thiên nhiên nên đặc điểm nổi bật trong lễ cúng bản của dân tộc Si La là sự gắn bó giữa con người với thiên nhiên; phản ánh thái độ, văn hóa ứng xử tôn trọng thiên nhiên của cộng đồng dân tộc Si La.

Qua lễ cúng bản, tính cố kết cộng đồng của người Si La càng bền chặt hơn. Đây là một nét đẹp văn hóa đang được cộng đồng người Si La ở Nậm Sin gìn giữ và phát huy.

Theo Vietnamplus

Theo dõi thêm tin tức đời sống, giải trí trên TRUYỀN HÌNH VOV

Tỉnh thành Điện Biên

Điện Biên
Điện Biên có nhiều cảnh đẹp thiên nhiên kỳ thú trong vùng lòng chảo rộng lớn.

Điểm đến Điện Biên Xem thêm

Cực Tây - A Pa Chải
A Pa Chải là nơi đặt cột mốc lãnh thổ giữa 3 nước Việt Nam, Lào và Trung Quốc.
Di tích Điện Biên Phủ
Quần thể di tích này bao gồm những tên đất, tên núi, tên sông gắn liền với chiến dịch 56 ngày đêm lẫy lừng.
Hồ Pá Khoang
Hồ Pá Khoang như một viên ngọc bích điểm xuyến cho cảnh quan hùng vĩ của núi rừng Tây Bắc điệp trùng, hiểm trở.
Cánh đồng Mường Thanh
Với diện tích hơn 140 km2, Mường Thanh xứng đáng được coi là “vựa lúa” của Tây Bắc.
Mường Lay
Mường Lay là một khúc ca mộng mơ, quyến rũ và ban sơ của núi rừng Tây Bắc.
Động Pa Thơm
Động Pa Thơm được bao bọc giữa khu rừng nguyên sinh rậm rạp, với thảm thực vật và sự đa dạng sinh học.
Động Xá Nhè
Động Xá Nhè được người dân tộc Mông địa phương gọi là Khó Xo (có nghĩa là hang thuốc nổ).
Động Khó Chua La
Khó Chua La, một kỳ quan mới lạ, kỳ thú còn nguyên vẻ đẹp nguyên sơ ở Điện Biên.
Khu bảo tồn thiên nhiên Mường Nhé
Khu bảo tồn thiên nhiên Mường Nhé sở hữu hệ động thực vật đa dạng vào bậc nhất Việt Nam.

Ẩm thực Điện Biên Xem thêm

Ngày Tết, thưởng thức bánh chưng đen của người Dao
Trải qua bao năm, cộng đồng dân tộc Dao ở Huổi Só đang gìn giữ, bảo lưu gần như vẹn nguyên những thiết chế bản làng, những tập...
18 món ăn dân tộc thu hút thực khách tới Điện Biên
Nền ẩm thực phong phú của các dân tộc ở Điện Biên làm mê đắm khách du lịch.

Trải nghiệm Điện Biên Xem thêm

Trải nghiệm cung đường chinh phục cột mốc số 0 nơi ngã ba biên giới
Cột mốc số 0 A Pa Chải nằm trên đỉnh Khoan La San (địa phận xã Sín Thầu, huyện Mường Nhé, tỉnh Điện Biên), ở độ cao 1.864m so với...
Chiến trường Điện Biên Phủ thay đổi ra sao?
68 năm kể từ sau chiến thắng "Lừng lẫy năm Châu, chấn động địa cầu", Chiến trường Điện Biên Phủ đã có những đổi thay rõ nét....
Cực Tây A Pa Chải - Một tiếng gà gáy ba nước cùng nghe
Mọi người vẫn gọi Cực Tây A Pa Chải chính là nơi một con gà gáy cả ba nước cùng nghe tiếng.
Hoa Ban nở trắng núi rừng Điện Biên
Những ngày này, khắp núi rừng Điện Biên được phủ một màu trắng tinh khôi của Hoa Ban.
Hoa Dã quỳ nhuộm vàng núi rừng Điện Biên
Cứ mỗi độ đầu tháng 11 đến hết tháng 12, khi tiết trời chuyển mình sang giá lạnh thì cũng là lúc từng cánh hoa Dã quỳ nở rộ khắp...
Điện Biên rực rỡ mùa hoa ban
Những ngày cuối tháng 2, đi trên các con đường thành phố Điện Biên Phủ (tỉnh Điện Biên) ai cũng trầm trồ trước vẻ đẹp rực rỡ của...
A Pa Chải, nơi cực tây Tổ quốc, xa mà gần
Cột mốc ba cạnh phân chia ranh giới ba nước Việt Nam – Lào – Trung Quốc lung linh dưới nắng. Niềm xúc động và tự hào dân tộc trào...
Vẻ đẹp Tây Bắc qua sắc thu vàng
Đến với xứ sở Tây Bắc vào mùa nào cũng đẹp vì bốn mùa tiết trời mát mẻ, trong lành và hoa thơm trái ngọt. Mùa này, sắc vàng của...
Hoa ban nở trắng trời Điện Biên
Tháng 3 về, khắp các bản làng vùng cao Điện Biên ngập trong sắc trắng hoa ban như mời gọi du khách đến với Lễ hội Hoa Ban Điện...

Cẩm nang du lịch Điện Biên Xem thêm

8 con đèo miền Bắc hút hồn dân du lịch bụi
Những con đèo miền Bắc gây ấn tượng bằng những khúc tay áo liên tục cùng cảnh quan hùng vỹ.
Những địa danh phải đến ở Điện Biên
Điện Biên có tiềm năng lớn phát triển du lịch về văn hoá và lịch sử danh lam thắng cảnh.
Lại xảy ra động đất mạnh 4,0 độ richter ở Điện Biên
Chiều 21/5, tại tỉnh Điện Biên lại xảy ra một trận động đất, với cường độ mạnh 4,0 độ richter. Đây là trận động đất thứ 2 xảy ra...
Bốn điểm đến Tây Bắc hút khách dịp lễ 30/4 và 1/5
Thời tiết dịp 30/4-1/5 khá nắng nóng, vì vậy nhiều du khách đã chọn các điểm đến Tây Bắc – nơi có khí hậu mát mẻ quanh năm để...
Việt Nam: 7 mốc biên giới đáng chinh phục
Các cột mốc biên giới sau thường nằm trong lịch trình chinh phục của các phượt thủ đam mê thử thách.

Khách sạn Điện Biên Xem thêm

Những khách sạn "ngon, bổ, rẻ" ở trung tâm thành phố Điện Biên
Tìm một nơi nghỉ ở Điện Biên không khó, bởi ở đây có khá nhiều điểm nằm ở trung tâm hợp túi tiền.