Theo bà con đồng bào Thái Mường Chà, ngày tết không thể thiếu được khảu chí chọp, bánh xén. Bà con làm 2 loại bánh này để thờ cúng tổ tiên và mời bà con họ hàng làng xóm, khách đến chúc tết gia đình. 

Nguyên liệu làm khảu chí chọp được bà con chọn gạo nếp hạt to, đều hạt, sàng sảy sạch sau đó ngâm qua đêm. Sáng hôm sau mới vo sạch cho vào huốt (dụng cụ đựng gạo ngâm), để dáo nước sau đó cho vào chõ xôi xôi chín rồi cho xôi ra phá khảu (dụng cụ làm bằng gỗ chuyên để cho xôi nguội) quạt cho xôi nguội. Sau đó mang đãi nước lã cho vào huốt để dáo nước rồi cho vào chõ xôi lại lần thứ 2. 

Cứ khoảng 10 kg gạo xôi lần đầu, lần thứ 2 xôi lại cho khoảng 2 kg vì xôi nhiều sợ nhão, khi đem rán bánh sẽ không phồng. Trước khi làm bánh bà con chuẩn bị khuôn có nẹp hình tròn và mặt phẳng như khay hoặc mâm nhôm để đặt khuôn bánh. Bà con lấy muôi múc xôi cho vào khuôn nhưng nén vừa phải sao cho giữ nguyên hạt cơm, khi xôi trong khuôn nguội hẳn mới cho ra giàn phơi. 

Nguyên liệu làm xén chủ yếu là gạo nếp, bà con thường chọn gạo dẻo. Gạo ngâm qua đêm sau đó để dáo nước rồi cho vào chõ xôi như khảu chí chọp. Khi xôi chín cho ra giã nhuyễn, dùng con lăn cho bánh thành miếng mỏng, khi bánh ráo đem cắt thành hình như ngôi sao, hình răng cưa, hình thù tuỳ theo ý thích sau đó đem hong gió hoặc nắng nhẹ, không được phơi nắng to vì bánh rất giòn sẽ gẫy nát. 

Khi bánh khô có thể cho vào túi cất trong tủ khi nào ăn thì đem rán, khi rán cần nhiều mỡ, thả bánh vào chảo phải ngập mỡ. Bánh xén còn được bà con chế biến thành nhiều màu khác nhau như màu trắng của gạo nếp tan, màu vàng của hoa phón, màu đỏ của gấc, màu đen của gạo cẩm, màu tím của cây khảu cắm - loại cây chuyên để ngâm gạo màu tím, nhưng chủ yếu là màu trắng của gạo. 

Ngày nay bánh xén, khảu chí chọp được bà con làm thường xuyên và trở thành hàng hoá được nhiều người ưa thích vì độ giòn, thơm ngậy của bánh. 

Với vị thơm ngon, giòn đặc biệt, bánh xén, khảu chí chọp ở Mường Chà bây giờ đã  trở thành đặc sản của vùng đất này, được nhiều khách hàng từ các tỉnh lân cận như Sơn La, Yên Bái, Lào Cai ưa chuộng, đặt mua./.

Lường Hạnh/VOV Tây Bắc