PV: Chúng ta nên hiểu thế nào cho đúng ý nghĩa của hoạt động văn hóa tâm linh trong đời sống xã hội hiện nay?

Ông Đoàn Anh Tuấn: Các tôn giáo ra đời và tồn tại với mục đích giáo dục con người sống hướng thiện. Việc lễ chùa, thánh, cúng ông, bà, tổ tiên là quá trình trao đổi năng lượng vô hình giữa người lễ và người đi xa. Qúa trình lễ, người dân không nên cầu tiền tài, danh vọng mà chỉ nên xin "xá tội vong nhân" tha thứ lầm lỗi từ khi sinh ra, mà nhận ra lầm lỗi, sửa được lỗi mới làm được những điều tốt phục vụ mình và làm cho xã hội tốt đẹp hơn.

Thời gian qua được sự quan tâm của Lãnh đạo Đảng Nhà nước, sự đóng góp của doanh nghiệp, nhân dân, nhiều phế tích, di tích lịch sử văn hóa, chùa chiền được khôi phục, tôn tạo, xây mới... Đây là điều kiện cho các nhà tu hành, quần chúng nhân dân có phương tiện để tu tập, tuy nhiên có những hạn chế trong nhận thức văn hóa tín ngưỡng, dẫn đến sự sai lệch trong việc hành xử ở một số di tích văn hóa tâm linh.

PV: Như ông nói có nhận thức sai lệch dẫn đến hành xử sai lệch, vậy ý ông muốn nói tới câu chuyện ở chùa Ba Vàng?

Ông Đoàn Anh Tuấn: Đây không chỉ là câu chuyện ở chùa Ba Vàng mà là ở nhiều nơi khác. Thương mại hóa ở di tích đình, chùa được biến tướng ở nhiều hình thức khác nhau, chẳng hạn thùng để tiền giọt dầu, người hành hương có thể thấy ở khắp mọi nơi trong mỗi nơi thờ cúng, hay việc cúng sao giải hạn, giải oan gia trái chủ....

Mục đích cuối cùng của những hành động này vẫn là thu lợi từ hoạt động tín ngưỡng. Điều này đi ngược với giáo lý nhà phật, người khoác áo tu hành, là người giữ tinh thần cho cộng đồng, bắt buộc phải giữ thanh tịnh, một cốc nước cũng không được uống của dân, chứ chưa nói, nhà chùa cầm mấy trăm nghìn, hay vài triệu của một người để dâng sao giải hạn hay giải oan gia trái chủ, núp danh là tùy tâm công đức là không thể chấp nhận được.

PV: Những vụ việc lợi dụng tín người để trục lợi đã khiến dư luận bức xúc một thời gian dài, vậy theo ông tại sao câu chuyện này chưa chấm dứt?

Ông Đoàn Anh Tuấn: Có thể nói dân trí thấp, nhận thức của một bộ phận người hành đạo, cơ quan quản lý chưa xứng tầm trong bối cảnh phức tạp của sự phát triển hoạt động văn hóa tín ngưỡng hiện nay. Bao nhiêu nơi thờ tự lưu giữ luật di sản, bao nhiêu nhà quản lý, cán bộ văn hóa hiểu và nắm rõ quy định trong luật di sản? tôi dám chắc con số nắm vững luật là không nhiều. 

Tôi đã từng làm việc với nhiều bảo tàng, các nơi thờ tự, bản thân đã phải tự tìm mua luật di sản để tặng cho các nơi này. Không hiểu luật, thì lấy đâu cơ sở để đơn vị quản lý ngăn chặn kịp thời các hoạt động sai luật.

Ở Thái Lan người ta lấy du lịch tâm linh (đình chùa miếu mạo), du lịch văn hóa (di tích lịch sử văn hóa) làm nguồn thu chính đóng góp GDP của đất nước. Du lịch di tích lịch sử văn hóa và du lịch tâm linh sinh lời cho ngành du lịch không khói. 

Đồng nghĩa với việc nhà quản lý phải hiểu di tích lịch sử, chúng ta bảo tồn không phải là bức tường hay pho tượng là vật chứng lịch sử mà cái cốt lõi, linh hồn, là bảo tồn bản sắc văn hóa phi vật thể tồn tại hàng nghìn năm. 

Có hiểu đúng anh mới ứng xử đúng và như vậy không thể có câu chuyện dâng sao giải hạn hay giải oan gia trái chủ nơi thờ cúng đình, chùa, miếu mạo), nơi mà không chỉ phục vụ khách du lịch trong nước mà cả khách quốc tế tới Việt Nam.

PV: Xin cảm ơn ông.

Mai Lan/Vietnam Journey