Sáng 9-9, đại diện First News - Trí Việt gặp gỡ báo chí để cung cấp thông tin liên quan đến vụ kiện. Ảnh: PLO

Đây không phải lần đầu tiên một công ty sách hay một đơn vị xuất bản lên tiếng về tình trạng sách giả, sách lậu, nhưng là vụ kiện đầu tiên trong lĩnh vực này đối với một công ty hoạt động trên thương trường ảo. 

Về vụ việc này, phóng viên Đài Tiếng nói Việt Nam phỏng vấn chuyên gia Nguyễn Hữu Tuấn - Trưởng phòng Quản lý hoạt động thương mại điện tử, Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số, Bộ Công thương

PV: Thưa ông, sau một thời gian chuẩn bị thì First News – Công ty Trí Việt đã chính thức khởi kiện Lazada vì cho rằng là sàn thương mại điện tử này có hành vi tiếp tay tiêu thụ sách giả, đánh lừa bạn đọc. Ông là đại diện của Cục Thương mại điện tử, xin hỏi quan điểm của Cục Thương mại điện tử về vụ việc này?

Ông Nguyễn Hữu Tuấn: Trí Việt là đơn vị (nắm) rõ về các sản phẩm cũng như các vi phạm và họ đánh giá thiệt hại cụ thể, do vậy hoàn toàn có thể chủ động khởi kiện, nếu như thấy những hành vi vi phạm của các sàn làm cho quyền lợi của mình bị xâm phạm. Từ tháng 3 năm 2020, Cục đã sớm khuyến cáo người tiêu dùng về danh sách 33 trang mạng xã hội do Trí Việt và Alpha Books cung cấp. Cục đã sớm tuyên truyền để cho người mua hàng trên các mạng xã hội được biết để tránh mua phải hàng giả, hàng nhái trên các trang mạng xã hội. Rõ ràng là việc khởi kiện đấy là quyền của các doanh nghiệp để mà phân định rõ ràng nhất bên nào vi phạm và từ đó có căn cứ được để xử lý theo đúng các quy định của pháp luật

PV: Lazada không phải là sàn thương mại điện tử duy nhất thực hiện hoạt động hỗ trợ mua bán qua mạng. Quan sát thực tế chúng tôi cũng nhận thấy, không chỉ có Lazada,hầu hết các sàn thương mại điện tử khác thì cũng đang đều đang hỗ trợ bán những mặt hàng, ví dụ như sách chẳng hạn, và với những nguy cơ trở thành hoạt động tiếp tay, tiêu thụ hàng gian, hàng giả rất là cao, tức là có khả năng rơi vào những vụ kiện tương tự như Lazada. Vậy cơ quan quản lý đã nhận diện được nguy cơ này như thế nào?

Ông Nguyễn Hữu Tuấn: Rõ ràng về nguyên tắc khi kinh doanh, người bán, dù trên môi trường mạng hay ngoài đời vẫn phải tuân thủ những quy định pháp luật liên quan đến, ví dụ như, thanh toán, quảng cáo, khuyến mại hay là bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. 

Đối với các chủ sàn, cụ thể là các chủ sở hữu thương mại điện tử, quy định tại Nghị định 52/2013 NĐ CP về thương mại điện tử quy định rõ tại điều 6 về trách nhiệm của thương nhân, tổ chức cung cấp dịch vụ, sàn giao dịch thương mại: phải có biện pháp xử lý kịp thời khi phát hiện hoặc nhận được phản ánh về hành vi kinh doanh mà vi phạm pháp luật trên các Sàn đó. Do vậy, khi nhận được phản ánh có căn cứ xác thực thì sàn thương mại phải tiến hành rà soát lại xem, các sản phẩm hay là người bán có vi phạm như phản ánh hay không, từ đó đưa ra các biện pháp xử lý phù hợp. Biện pháp xử lý có thể là gỡ bỏ các sản phẩm vi phạm, ngăn chặn các gian hàng, không cho chủ sàn bán tiếp hoặc là có chế tài xử phạt theo quy định của sàn.

PV: Ông vừa nêu ra một vài những biện pháp sẽ xử lý đối với các sàn thương mại điện tử. Đáng chú ý hơn nữa Lazada  ở trong  vụ việc mà chúng ta đang nói tới là một trong những sàn thương mại điện tử mà đã thực hiện cam kết là nói không với hàng giả trong thương mại điện tử, chương trình do chính Bộ Công Thương tổ chức. Trong trường hợp nếu như xác minh vụ việc Trí Việt nêu là đúng, tức là Trí Việt thắng kiện chẳng hạn, phía cơ quan chức năng sẽ xử lý Lazada cụ thể, mạnh tay như thế nào?

Ông Nguyễn Hữu Tuấn: Đến nay Cục chưa nhận được bất kỳ một phản ánh trực tiếp nào từ Trí Việt về những hành vi vi phạm của Lazada. Do vậy, bản thân Cục cũng không đủ căn cứ để xác định được hành vi phạm như đã phản ánh. Hy vọng trong thời gian tới thì Trí Việt sẽ tiếp tục phối hợp với Cục để có thể mời Lazada làm việc để xử lý những vi phạm như đã phản ánh hoặc họ có thể chủ động khởi kiện như đã nêu trên các phương tiện truyền thông. 

Nếu như trong trường hợp các phản ánh của Trí Việt có đầy đủ căn cứ xác thực mà sàn thương mại vẫn không tiến hành gỡ bỏ các sản phẩm vi phạm hay xử lý người bán, thì có thể sẽ bị xử phạt từ 30.000.000 đến 40.000.000 đồng đối với hành vi không có biện pháp xử lý khi phát hiện hoặc nhận được phản ánh về hành vi kinh doanh vi phạm pháp luật trên website cung cấp dịch vụ thương mại tử hoặc ứng dụng cung cấp dịch vụ thương mại điện tử - quy định tại điểm a, khoản 3 Điều 83 của Nghị định 185 năm 2013 NĐ CP. 

Và dù chưa có phản ánh xác thực cũng như chưa có phản ánh trực tiếp từ Trí Việt đến Cục, song qua phương tiện truyền thông,  Cục cũng đã có CV số 823 ngày 10/9/2020 yêu cầu Lazada rà soát, gỡ bỏ các sản phẩm vi phạm và có biện pháp xử lý để ngăn chặn tình trạng bày bán sách giả như Công ty Trí Việt đã phản ánh, và sẽ báo cáo lại kết quả xử lý về Cục trước ngày 18/9/2020.

PV: Khi vụ việc này xảy ra, rất nhiều người dân cũng băn khoăn về việc cơ quan quản lý sẽ có trách nhiệm như thế nào nếu Lazada tiếp tay cho hàng gian, hàng giả, trong khi thương mại điện tử đang được đẩy mạnh?

Ông Nguyễn Hữu Tuấn: Thời gian qua không chỉ Trí Việt hay các đơn vị khác, Cục Thương mại điện tử đã hỗ trợ rất nhiều đơn vị liên quan trong việc giải quyết tranh chấp, khiếu nại với các sản phẩm hay thương hiệu của mình bị xâm hại. Có thể kể đến như Vietnam Airlines hay thương hiệu Casio... 

Do vậy, khi mà các doanh nghiệp thấy sản phẩm, thương hiệu của mình bị xâm phạm trên môi trường trực tuyến, trên các website và ứng dụng di động hoặc trên các sàn thương mại điện tử mà có căn cứ xác thực, như giấy chứng nhận quyền sở hữu trí tuệ, và chỉ rõ được những gian hàng, những sản phẩm vi phạm, cung cấp được bằng chứng liên quan, thì có thể phản ánh về Bộ Công thương, trực tiếp qua Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số, hoặc Cuc Cạnh tranh và Bảo vệ Người tiêu dùng. Ngoài ra, họ có thể phản ánh về Bộ Thông tin Truyền thông, Bộ Công an phối hợp xử lý. 

Tuy nhiên, tôi cho rằng, trong thời gian tới để chấn chỉnh được tình trạng này thì cần phải có sự vào cuộc của các bộ, ban, ngành liên quan. Ví dụ như Bộ Thông tin Truyền thông trong việc tuyên truyền, phổ biến hoặc quản lý những đơn vị quản lý hay tiến hành thanh tra, kiểm tra các đơn vị như các nhà in, các nhà xuất bản nhằm ngăn chặn được nguồn cung sách ra thị trường. Nguồn cung sách lậu ra thị trường được ngăn chặn thì mới đảm bảo hạn chế được sách giả, sách lậu tràn lan trên thị trường hiện nay. Còn khi mà sản phẩm đã ra thị trường rồi thì có rất nhiều phương thức để kinh doanh. Có thể dựa trên các website, các sàn giao dịch thương mại hay các mạng xã hội và như vậy giống như là thả gà ra đuổi, rất khó hạn chế được những trường hợp như vậy. 

Tôi hy vọng rằng các đơn vị liên quan phối hợp với nhau để cùng chỉ ra được những đơn vị tiếp tay cho việc in, sản xuất ra những cuốn sách như vậy tuôn ra ngoài thị trường thì mới ngăn chặn được hiệu quả việc sách giả, sách lậu trong thời gian tới.

PV: Lazada hay Trí Việt trong câu chuyện này chỉ là ví dụ điển hình. Để tránh những câu chuyện hàng gian, hàng giả này có thể dễ dàng xảy ra như vậy ở trên các sàn thương mại điện tử, là đại diện Cục Thương mại điện tử, ông có điều gì muốn nói với những người tiêu dùng?

Ông Nguyễn Hữu Tuấn: Người tiêu dùng phải tự mình trở thành người tiêu dùng thông minh khi mà tham gia mua sắm trên các website cũng như các mạng xã hội. Khi mua hàng qua website thì nên mua qua các web uy tín, đã đăng ký với Bộ Công Thương, trong đó phải cung cấp đầy đủ những thông tin như chủ sở hữu website, có tên đơn vị bán hàng, địa chỉ, điện thoại, mã số thuế cụ thể và đặc biệt là những điều kiện giao dịch chung như bảo hành chính sách vận chuyển, giao nhận... 

Nếu mua qua các mạng xã hội, người tiêu dùng cần phải tìm hiểu kỹ các đánh giá của những người mua trước, tìm hiểu kỹ thông tin về người bán và tuyệt đối không mua trên fanpage không có thông tin người bán, không có địa chỉ rõ ràng, hoặc khi hỏi thì cố tình giấu địa chỉ, chỉ nhắn tin qua inbox. Có những doanh nghiệp, những người bán nói rằng chỉ bán hàng online chứ không có địa chỉ cụ thể. Nếu mua trên những trang mạng xã hội như vậy, rõ ràng nguy cơ mua phải hàng giả là rất cao. 

Nếu ai có phản hồi, có khiếu nại thì có thể gửi về Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số tại địa chỉ 25 Ngô Quyền, Hoàn Kiếm, Hà Nội.

PV: Xin cảm ơn ông!

Thu Trang/VOV1