Trong lúc số ca tử vong vì dịch viêm phổi cấp do virus SARS-CoV-2 gây nên ngày càng gia tăng, các nhà chức trách y tế đang nỗ lực kiểm soát và thậm chí ngăn chặn dịch bệnh này lan rộng bằng cách lần theo dấu vết của "bệnh nhân số 0" - tức là người đầu tiên bị nhiễm bệnh.

Cho tới nay, dịch Covid-19 đã khiến hơn 82.000 người trên thế giới nhiễm bệnh với ít nhất 2.805 ca tử vong.

Dịch bệnh này cũng đã lan rộng tới ít nhất 44 quốc gia ngoài Trung Quốc. Tuy nhiên, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tuyên bố hôm 24/2 rằng dịch Covid-19 chưa phải là một dịch bệnh toàn cầu, hay một "đại dịch".

Các nhà chức trách cho biết việc tìm ra "bệnh nhân số 0" sẽ giúp trả lời các câu hỏi quan trọng về nguồn gốc của virus corona chủng mới. Ảnh: Bloomberg 

"Bệnh nhân số 0" là ai?

Mặc dù cụm từ bệnh nhân số 0 có thể được sử dụng cùng với thuật ngữ "trường hợp đầu tiên" và nhìn chung đều chỉ người đầu tiên nhiễm bệnh, nhưng sẽ không chỉ có 1 mà là một vài “bệnh nhân số 0”, Sarah Borwein, chuyên gia làm việc trong lĩnh vực bệnh truyền nhiễm thuộc Trung tâm Thực hành y tế sức khỏe ở Hong Kong (Trung Quốc) cho biết.

"Chẳng hạn, chúng ta biết được bệnh nhân số 0 là ai trong 1 nhóm các ca lây nhiễm ở Hàn Quốc và điều đó giúp chúng ta lần theo tất cả các liên hệ và mọi sự tiếp xúc với người này để từ đó hiểu được điều gì đã diễn ra. Nhưng hiện nay, chúng ta vẫn không biết ai là “bệnh nhân số 0” trong các trường hợp lây lan trong cộng đồng tại Iran hoặc Italy", chuyên gia Borwein cho biết.

Hàn Quốc đã ghi nhận hơn 1.500 trường hợp nhiễm SARS-CoV-2 và ít nhất 13 ca tử vong. Nhóm người nhiễm bệnh lớn nhất này đều có liên hệ với giáo phái Tân Thiên Địa ở một nhà thờ tại Daegu, phía đông nam Hàn Quốc. Trung tâm của nhóm nhiễm bệnh tại nhà thờ này là một người phụ nữ 61 tuổi, được cho là trường hợp thứ 31 của Hàn Quốc. Trung tâm Kiểm soát và Ngăn ngừa dịch bệnh Hàn Quốc đã miêu tả đợt bùng phát tại đây là một "vụ "siêu lây lan".

Trong khi đó, các quan chức vẫn đang nỗ lực theo dõi nguồn gốc dịch bệnh này ở Trung Quốc. Trường hợp nhiễm virus Corona chủng mới được báo cáo lên WHO ngày 31/12 có liên quan đến chợ hải sản Hoa Nam ở Vũ Hán. Tuy nhiên, một nghiên cứu mới đây được các nhà khoa học Trung Quốc công bố hồi tuần trước cho thấy virus này có thể đã đến từ một nơi khác.

Bệnh nhân nhiễm Covid-19 đầu tiên, người đàn ông có các triệu chứng ngày 8/12 đã được xuất viện nhưng người này khẳng định rằng ông chưa từng tới chợ Hoa Nam, chính quyền Vũ Hán cho biết trong một bài đăng tải trên mạng xã hội Weibo ngày 26/2.

"Chúng tôi không biết ai chính xác là “bệnh nhân số 0”, có lẽ người này ở Vũ Hán. Điều đó đã đặt ra nhiều câu hỏi vẫn chưa có lời giải đáp về việc dịch bệnh đã bắt đầu như thế nào và ban đầu nó lan rộng ra sao", bà Borwien nhận định.

Tại sao việc truy tìm bệnh nhân số 0 lại quan trọng?

Việc biết được bệnh nhân số 0 là ai sẽ giúp ngăn chặn được những đợt bùng phát dịch bệnh trong tương lai và cung cấp thêm thông tin về việc làm thế nào để ngăn chặn sự lây lan, chuyên gia Borwein cho biết. Tuy nhiên, khi thời gian trôi qua, việc xác định trường hợp đầu tiên ngày càng trở nên khó khăn hơn.

"Việc tìm ra ai là bệnh nhân số 0 không chỉ cho chúng ta mọi câu trả lời mà còn giúp vạch ra con đường và cách thức virus này xuất hiện cũng như lây lan. Thật khó để vẽ được bản đồ này nếu không biết được nơi bắt đầu là ở đâu".

John Nicholls - một giáo sư tại Đại học Hong Kong (Trung Quốc) nhận định việc xác định bệnh nhân số 0 trong dịch SARS năm 2002 - 2003 là vô cùng quan trọng từ khía cạnh dịch tễ học, bởi điều này giúp xác định phương thức lây truyền của virus.

Dịch SARS từng khiến 8.000 người nhiễm bệnh và 813 người thiệt mạng trên toàn thế giới. Khi truy tìm người đầu tiên nhiễm bệnh, người ta xác định được “bệnh nhân số 0” chính là một giáo sư y khoa 64 tuổi đến từ Quảng Châu, người đã lây nhiễm cho ít nhất 13 du khách tại khách sạn Metropole ở Hong Kong, Trung Quốc.

Tuy nhiên, theo chuyên gia Nicholls, số ca nhiễm bệnh tăng mạnh trong dịch bệnh hiện nay khiến việc truy tìm các “bệnh nhân số 0” trở thành một thách thức lớn.

"Có quá nhiều điểm bùng phát dịch bệnh trên thế giới và virus này dường như lây lan nhanh hơn so với SARS, do đó đây sẽ là thách thức lớn để xác định chính xác “bệnh nhân số 0", chuyên gia này bình luận.

Trong khi đó, chuyên gia Borwein, người từng đứng đầu đội ngũ kiểm soát dịch bệnh tại 1 bệnh viện ở Bắc Kinh trong dịch SARS cho rằng mọi người phải rất thận trọng trong phát ngôn khi nói về bệnh nhân số 0 bởi điều này có nguy cơ gây ra sự hoảng loạn và kỳ thị.

"Dịch Covid-19 bắt đầu ở Trung Quốc và có lẽ “bệnh nhân số 0” là một người Trung Quốc nên điều này có thể dễ châm ngòi cho sự kỳ thị hoặc phân biệt đối xử. Tuy nhiên, chúng ta cần phải hiểu rằng “bệnh nhân số 0” là một "bằng chứng" chứ không phải là một tội phạm".

Một số ví dụ về các “bệnh nhân số 0” trong dịch Covid-19

Hầu hết các “bệnh nhân số 0” đều đến từ thành phố Vũ Hán, tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc - tâm chấn của dịch Covid-19. Các trường hợp này bao gồm các bệnh nhân số 0 ở Hàn Quốc, Đài Loan (Trung Quốc), Hong Kong (Trung Quốc), Macau (Trung Quốc), Singapore và Philippines.

Trường hợp nhiễm Covid-19 đầu tiên bên ngoài Trung Quốc được phát hiện ở Thái Lan ngày 13/1. Bệnh nhân này là một phụ nữ Trung Quốc 61 tuổi đến từ Vũ Hán, người đã tới sân bay Suvarnabhumi ở Bangkok cùng với gia đình trong 1 nhóm du lịch.

2 ngày sau, Nhật Bản xác nhận trường hợp nhiễm SARS-Cov-2 thứ 2 bên ngoài Trung Quốc: đây là một người đàn ông trong độ tuổi 30 sống ở Kanagawa, phía tây nam Tokyo. Người đàn ông này đã đi du lịch tới Vũ Hán và có liên hệ thân thiết với 1 bệnh nhân nhiễm bệnh ở thành phố này.

Khoảng 1 tuần sau, ngày 23/2, Trung tâm Ngăn ngừa và Kiểm soát dịch bệnh Mỹ thông báo trường hợp 1 người Mỹ đầu tiên nhiễm SARS-CoV-2. Đây là một người đàn ông 35 tuổi ở bang Washington đã đến thăm gia đình tại Vũ Hán.

Ngoài ra, cũng có một số trường hợp lây nhiễm từ người sang người giữa các bệnh nhân số 0 trong dịch Covid-19.

Các thành viên trong 1 gia đình bị nhiễm bệnh là minh chứng cho thấy sự lây nhiễm SARS-CoV-2 từ người sang người, WHO cho biết.

Đức ghi nhận trường hợp lây nhiễm từ người sang người đầu tiên tại châu Âu vào ngày 28/1.

Một người đàn ông quốc tịch Đức 33 tuổi đã nhiễm bệnh sau khi tham gia một cuộc họp với đồng nghiệp Trung Quốc ở bang Bavaria. Đồng nghiệp của người đàn ông này đến từ Thượng Hải, cô đã đến thăm cha mẹ ở Vũ Hán trong thời gian đó, Andreas Zapf - người đứng đầu Văn phòng bang Bavaria về Y tế và An toàn thực phẩm xác nhận./.

Kiều Anh/ VOV.VN