Sách giả tràn lan trên nhiều sàn thương mại điện tử là thực trạng đang diễn ra tại Việt Nam. Ảnh: Diễn đàn doanh nghiệp 

Sau hơn 2 năm phát hiện các sàn thương mại điện tử tiếp tay tiêu thụ số lượng lớn sách giả của các nhà xuất bản ở Việt Nam, trong đó có First News - Trí Việt, Giám đốc điều hành công ty này đã nhiều lần cảnh báo, hai lần tổ chức họp báo thông tin vụ việc, nhưng vẫn không thay đổi tình hình. Lazada phớt lờ cảnh báo, tiếp tục rao bán nhiều đầu sách, trong đó có cuốn “Muôn kiếp nhân sinh” và hơn 600 đầu sách của Trí Việt. Công ty này khởi kiện Lazada thuộc Công ty Recess, Tập đoàn toàn cầu Alibaba từ ngày 04/09 với nhiều bằng chứng. Nhiều công ty, đơn vị xuất bản ủng hộ việc làm này. 

Ông Nguyễn Mạnh Hùng – Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty Cổ phần sách Thái Hà, thành viên Hiệp hội Xuất bản Châu Á - Thái Bình Dương nêu quan điểm: “Việc kiện các sàn TMĐT như Lazada phải làm mạnh hơn nữa. Sách lậu, giả quá báo động rồi. Thứ nhất, bạn đọc bị lừa, tưởng lợi 1 ít, giá rẻ nhưng chất lượng kém, nội dung có thể không đảm bảo chuẩn và tự nhiên mình trở thành tiếp tay cho hàng lậu hàng giả, hàng nhái, tiếp tay vi phạm pháp luật. 

Góc độ thứ 2 là quyền lợi của tác giả, nhà xuất bản. Hãy tưởng tượng cuốn sách như “13 nguyên tắc nghĩ giàu, làm giàu”, tác giả phải bỏ ra 30 năm nghiên cứu mới ra được 1 cuốn sách – biết bao công sức, trí tuệ rồi nhà xuất bản, một bộ máy lớn để ra được cuốn sách đó mà giờ có 1 người ăn cắp trắng trợn, không đóng bất kỳ khoản phí nào, ngoài chi phí in? Góc độ nữa là nhà nước thất thu thuế. Làm ăn đứng đắn, tất cả chúng tôi đóng thuế đầy đủ. Thế toàn bộ số sách lậu kia, tiền chui vào túi nào?”

Ông Hà Anh Tuấn – Ủy viên Ban Chấp hành Hiệp hội Thương mại Điện tử Việt Nam khẳng định, chuyện sẽ không “ồn ào” nếu Lazada đảm bảo được yếu tố cạnh tranh lành mạnh trên thương trường còn khá mới mẻ ở Việt Nam.

“Kiện Lazada là tức nước vỡ bờ. Sách giả tràn lan trên nhiều sàn thương mại điện tử và nhiều mặt hàng khác. Kiểm soát được chứ không phải không. Nếu cuốn sách là vô danh thì kiểm soát còn khó, nhưng những quyển sách nổi tiếng, chỉ những nhà sách nổi tiếng mới được xuất bản – có bản quyền. Vậy sao các sàn có thể làm ngơ? Đó là chủ đích của các nhà làm thương mại điện tử chứ không phải là vô tình, vì họ cần tăng doanh số, cần tăng lưu lượng đơn hàng và thu hút người bán hàng vì nếu người kinh doanh không bán trên Lazada sẽ sang sàn khác để bán – sức ép cạnh tranh tăng tốc thương mại điện tử khiến các sàn họ làm ngơ,” ông Hà Anh Tuấn nhấn mạnh.

Thực tế, từ đầu tháng 3, Công ty TNHH Văn Hóa Sáng Tạo First News-Trí Việt và Công ty Cổ phần Sách Alpha (Alpha Books) đã lập một danh sách 33 trang mạng xã hội, sàn giao dịch thương mại điện tử ngang nhiên quảng bá, chào bán công khai sách bản quyền của hai công ty này – vi phạm nghiêm trọng quyền sở hữu trí tuệ, gửi Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số, Bộ Công Thương cùng một số cơ quan liên quan. 

Sáng 9/9, đại diện First News - Trí Việt gặp gỡ báo chí để cung cấp thông tin liên quan đến vụ kiện. Ảnh: PLO 

Với thẩm quyền của mình, Bộ Công Thương - cơ quan quản lý hoạt động thương mại điện tử đã có công văn yêu cầu các sàn giao dịch này kiểm tra, gỡ bỏ các mặt hàng vi phạm và phải có báo cáo cụ thể gửi về trước ngày 18/9. Thế nhưng, khi vụ việc trở nên “ồn ào” – First News Trí Việt đệ đơn kiện -  đơn vị này chưa thể nhập cuộc vì “chưa nhận được những thông tin đề nghị phối hợp xử lý”.

“Cục chưa nhận được bất kỳ phản ánh trực tiếp nào từ Trí Việt, do vậy, không đủ căn cứ để xác định hành vi phạm. Hy vọng Trí Việt phối hợp với Cục để mời Lazada làm việc hoặc họ có thể chủ động khởi kiện như đã nêu trên các phương tiện truyền thông. Nếu thông tin từ Trí Việt được xác thực, sàn không tiến hành gỡ bỏ các sản phẩm vi phạm hay xử lý người bán, sẽ bị xử phạt từ 30 đến 40 triệu đồng theo Nghị định 185/ 2013 NĐ CP,” đại diện Bộ Công Thương cho biết.

Đó là nhận định của cơ quan quản lý hoạt động thương mại điện tử trong trường hợp Trí Việt “thắng kiện”. Bao quát hệ thống pháp luật, Luật sư Đặng Văn Cường, Trưởng Văn phòng Luật sư Chính Pháp, Hà Nội, nếu đúng như Trí Việt phản ánh, các hành vi này còn vi phạm nhiều luật khác.

“Những hành vi đó có thể bị phạt 20, 30 triệu đồng hoặc có thể vi phạm Luật Sở hữu trí tuệ, Luật Xuất bản hoặc các văn bản pháp luật khác có thể bị xử phạt bằng các Nghị định… Nếu xâm phạm quyền tác giả có thể bị xử lý hình sự,” luật sư Đặng Văn Cường cho biết.

Luật sư Đặng Văn Cường cũng khẳng định, dù chế tài chặt chẽ, đầy đủ là thế nhưng việc thực thi vẫn lỏng lẻo và hời hợt. Thực tế việc kiểm tra, thanh tra xử lý vi phạm các sàn giao dịch thương mại điện tử hiện nay vẫn chưa nghiêm. Hành vi buôn bán hàng giả, hàng nhái là vi phạm pháp luật, ảnh hưởng đến quyền lợi của người tiêu dùng về sức khỏe hoặc về tài sản bởi họ đã phải bỏ ra một số tiền thật để mua về một món đồ giả. Còn đối với các đơn vị sản xuất, doanh nghiệp, sản phẩm hàng thật bị làm giả, làm nhái sẽ ảnh hưởng đến uy tín, danh dự, gây thiệt hại lớn về kinh tế đối với họ.

Các cơ quan liên quan cần phối hợp chặt chẽ, siết chặt quản lý hoạt động này – tránh tình trạng “thả gà ra bắt” – sẽ tái diễn rất nhiều vụ việc như đơn kiện từ Trí Việt với Lazada. Và như vậy, niềm tin của người tiêu dùng, nhà sản xuất đối với hoạt động thương mại điện tử cũng sẽ bị ảnh hưởng, tác động tiêu cực tới lĩnh vực thương mại điện tử vốn được định hướng phát triển để trở thành lĩnh vực tiên phong của nền kinh tế Việt Nam trong tương lai./.

Thu Trang/VOV1