Văn hóa

Triệu Nguyên Minh - Người giữ lửa, truyền lửa văn hóa Dao

12:00 - 05/06/2020
Ở thôn Thượng, xã Nậm Dạng, huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai, ông Triệu Nguyên Minh, 89 tuổi, người dân tộc Dao được bà con kính trọng gọi bằng thầy bởi ông không chỉ là người am hiểu về văn hóa dân tộc, mà còn lưu giữ nhiều sách văn tự cổ của người Dao Đỏ cho con cháu.

Với ông Triệu Nguyên Minh, để có được kho tri thức cổ của người Dao Đỏ như hiện nay thực sự là một cơ duyên lớn của cuộc đời ông. Mồ côi cha mẹ từ nhỏ, ông được một người hàng xóm thương xót dắt theo từ miền xuôi Thái Bình lên vùng cao Lào Cai mưu sinh. Cậu bé mồ côi năm đó may mắn được một gia đình người Dao nhận làm con nuôi. Thấy con nuôi sáng dạ, nên bố mẹ nuôi đã khuyến khích con đi học văn hóa và học chữ Nôm Dao.

Ông Triệu Nguyên Minh miệt mài nghiên cứu biên soạn chữ Nôm Dao 

Nhận thấy giá trị văn hóa, tín ngưỡng rất lớn của sách cổ, nên hơn 30 năm qua ông Minh đã miệt mài nghiên cứu và dành nhiều thời gian cho việc sưu tầm, bảo tồn. Hiện ông đang lưu giữ hơn 100 cuốn sách viết bằng chữ Nôm Dao, trong đó có rất nhiều sách có giá trị về lịch sử. Đặc biệt có những cuốn sách ghi lại những hiện tượng tự nhiên, các nghi lễ phong tục tập quán, những cuốn sách cổ hướng con người sống chân, thiện, mỹ. 

Mặc dù tuổi đã cao nhưng hàng ngày ông vẫn làm bạn với những trang sách nôm Dao. Ông thường xuyên nghe đài để trau dồi thêm kiến thức, tham khảo cách làm hay rồi hệ thống, sắp xếp lại những giá trị trong kho tàng sách cổ theo tư duy logic mới để người đọc tiếp cận một cách dễ dàng nhất.

Ông Triệu Nguyên Minh chia sẻ: "Trước đây việc lưu trữ rất khó khăn, ví dụ như bài khấn gia tiên chẳng hạn, hiện nay tôi đã ghi chép đầy đủ thành 1 quyển riêng. Rồi đến cúng Mụ, giải hạn và nhiều nghi lễ khác đều được phân xếp loại hợp lý. Khi cần là người đọc được chữ Nôm sẽ sử dụng được, dễ sử dụng. Khi viết thành sách như thế này sẽ thống nhất được cách sử dụng thể hiện được tính trang trọng, tôn nghiêm khi hành lễ. Hiện nay tất cả các thôn, bản ở Nậm Dạng này đều sử dụng theo sách này."

Không chỉ lưu giữ được nhiều sách cổ quý giá, ông Triệu Nguyên Minh còn truyền dạy cho nhiều người trẻ, giúp họ có thể trở thành thầy cúng. Trong cộng đồng người Dao nói chung, người thầy cúng thường được coi là tri thức của người Dao, là người lưu giữ và khai thác kho sách cổ. Đến nay, ở các xã thuộc huyện Văn Bàn đã có gần 300 người được ông truyền dạy, và bây giờ đã có trên 20 người có thể thực hiện những lễ cúng cao nhất theo phong tục.

Tiếp nối niềm đam mê văn hóa Dao của bố mình, tám người con trai của ông Minh, ai cũng giỏi chữ Nôm Dao và đều là những thầy cúng nổi tiếng trong vùng. Người con trai út của ông Minh là anh Triệu Kim Hữu còn có thể sáng tác bài hát Dao bằng chữ Nôm và tự mình làm được những nghi lễ cao nhất của một thầy cúng theo truyền thống.

Ông Triệu Nguyên Minh truyền lửa văn hóa cho người con trai út

Ông Triệu Nguyên Minh cần mẫn dạy chữ Nôm Dao cho người cháu nhỏ 

Anh Triệu Kim Hữu chia sẻ: “Từ bé tôi đã vừa học chữ phổ thông vừa học chữ Nôm và các nghi lễ của dân tộc mình. Hiện nay tôi đã có thế làm được nhiều loại lễ từ thấp tới cao. Giờ tranh thủ bố còn khỏe thì chỉ bảo, phân tích thêm để mình còn lĩnh hội đầy đủ nhất. Thấy công sức của bố tôi đã được Đảng và Nhà nước vinh danh, được công nhận là Nghệ nhân ưu tú thì tôi như càng được tiếp thêm quyết tâm học tập, nghiên cứu sách cổ do cha ông để lại."

Hiện nay, do giao thoa nhiều luồng văn hóa nên lớp nghệ nhân am hiểu văn hóa Dao như ông Triệu Nguyên Minh không còn nhiều. Chính vì vậy mà việc truyền dạy cho lớp trẻ những giá trị văn hóa dân tộc như ông Minh đã và đang làm là việc làm rất đáng quý, được chính quyền địa phương và nhân dân ghi nhận. 

Ông Nguyễn Anh Đức, Phó chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Nậm Dạng, huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai cho biết: "Ông Minh là người đam mê nghiên cứu và bảo tồn sách cổ từ lâu. Ông đã tích cực truyền dạy cho thế hệ trẻ trong thôn, bản. Khi ông được công nhận là Nghệ nhân ưu tú, không chỉ là niềm vui riêng của gia đình mà cũng là niềm vinh dự tự hào của bà con nhân dân các dân tộc xã Nậm Dạng. Chúng tôi luôn khuyến khích những ai có chung niềm đam mê  để lưu giữ và bảo tồn truyền thống văn hóa của dân tộc mình không bị mai một."

Sách cổ người Dao được ông Triệu Nguyên Minh nâng niu như báu vật

Năm 2019, ông Triệu Nguyên Minh là một trong mười nghệ nhân của tỉnh Lào Cai và là 561 cá nhân tiêu biểu trong cả nước vinh dự được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu “Nghệ nhân ưu tú”. Đây vừa là phần thưởng cao quý, vừa là động lực để ông Triệu Nguyên Minh tiếp tục truyền dạy, bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa dân tộc Dao cho con cháu muôn đời sau./.

Chẻo Thu/VOV Tây Bắc

Tỉnh thành Lào Cai

Lào Cai
Lào Cai là tỉnh biên giới phía Bắc, với điểm nhấn du lịch là thị trấn Sapa.

Điểm đến Lào Cai Xem thêm

Sapa
Sapa lặng lẽ nhưng ẩn chứa bao điều kỳ diệu của cảnh sắc thiên nhiên.
Y Tý
Nằm ở độ cao trên 2.000m, Y Tý quanh năm mây phủ, tạo nên một khung cảnh rất đỗi mơ màng.
Bắc Hà
Không ồn ào náo nhiệt, Bắc Hà vẫn trở thành điểm đến hấp dẫn với nhiều du khách.
Si Ma Cai
Si Ma Cai nằm trên thượng nguồn sông Chảy, có nhiều phong cảnh đẹp, khí hậu mát mẻ, trong lành.
Đỉnh Fansipan
Phan Xi Păng, Fansipan hay Phan Si Phăng là ngọn núi được mệnh danh là “nóc nhà Đông Dương”.
Lũng Pô
Nằm ở nơi biên cương địa đầu Tổ quốc, Lũng Pô chính là nơi con sông Hồng chảy vào đất Việt.
Mường Hum
Nằm giữa Sa Pa và Y Tý, vùng cao Mường Hum là mảnh đất tuyệt đẹp nằm ẩn mình giữa núi rừng Tây Bắc.
Tả Giàng Phình
Tả Giàng Phình là vùng đất cổ của đồng bào Mông cư trú ở dưới chân núi Ngũ Chỉ Sơn hùng vĩ.
A Lù
A Lù hoang sơ và ảo mộng, khiến người lữ hành tò mò vừa như một cái níu chân đầy ngập ngừng và e ngại.

Ẩm thực Lào Cai Xem thêm

Cuốn sủi - Món ăn đậm chất Tây Bắc
Cuốn sủi vốn là món ăn của người Hoa, nhưng do người Hoa hay buôn bán tấp nập ở khu vực biên giới, nên món ăn ấy cũng vì thế mà...
Đặc sản mứt mận Bắc Hà
Năm nay, do ảnh hưởng của dịch Covid-19, đầu ra cho quả mận tam hoa ở Bắc Hà gặp khó khăn. Chính vì vậy, chị Sải Thị Bích Huế, ở...
Đến Sa Pa sao lại chớ ăn cốn sủi?
Đến Sa Pa chớ ăn cốn sủi, bởi lẽ bạn sẽ phải tìm cách để quay lại ăn thêm lần nữa cho đã cơn thèm. Còn gọi là cuốn sủi, món ăn lạ...
Các món ăn ngày Tết của đồng bào dân tộc Giáy
Dân tộc Giáy là dân tộc có nhiều lễ tết, mỗi lễ tết lại có những phong tục và ẩm thực độc đáo. Tết Nguyên Đán được người Giáy gọi...
Hạt dổi rừng: Xứng danh "vàng đen" Tây Bắc
Hạt dổi rừng là một trong những loại gia vị đặc biệt thơm ngon và quý hiếm của người dân vùng cao.

Trải nghiệm Lào Cai Xem thêm

Dấu ấn Trịnh Tường
Nằm ở thượng nguồn sông Hồng, giáp với xã A Mú Sung - nơi con sông Hồng chảy vào đất Việt - xã Trịnh Tường (huyện Bát Xát) không...
Mộc mạc 'cao nguyên trắng'
Nhắc đến Lào Cai, đa phần du khách sẽ nhớ tới thị trấn Sa Pa huyền ảo trong sương. Nhưng có một người “chị em song sinh” khác...
Sapa mờ ảo trong màn sương mù dày đặc
Do ảnh hưởng của khối không khí lạnh, trong đêm qua và rạng sáng 21/2, nhiệt độ tại Sapa luôn ở mức thấp khoảng từ -1 đến 2 độ C,...
Hành trình chinh phục Ngũ Chỉ Sơn - đệ nhất hùng sơn Tây Bắc
Núi Ngũ Chỉ Sơn cao 2858 m, được xem là đệ nhất hùng sơn của Tây Bắc, nằm ở xã Tả Giàng Phình, thị xã Sa Pa, tỉnh Lào...
Vùng cao Bát Xát mùa lúa chín
Thời điểm này, những tràn ruộng bậc thang vùng cao Bát Xát (Lào Cai) bắt đầu vào độ chín. Các bản, làng vùng cao như được khoác...
Rực rỡ sắc hoa đào núi tuyệt đẹp ở Sa Pa
Trời nắng ấm nên tất cả các cây đào núi ở vùng du lịch Sa Pa đều nở hoa khoe sắc hồng rực rỡ trong nắng xuân tạo nên những cảnh...
Tập 5 "Phiêu lưu cùng Gulliver" Mùa 3: Queen Trần Vân nhí nhảnh, Gulliver Anh Vũ dí dỏm
Hành trình khám phá thị xã Sa Pa, Lào Cai của Queen và Gulliver trong tập 5 "Phiêu lưu cùng Gulliver" Mùa 3 là những tràng cười...
Vẻ đẹp lãng mạn của thung lũng Mường Hoa nhìn từ cáp treo Fansipan
Thung lũng Mường Hoa với nhiều nếp nhà đơn sơ hiện hữu ngay giữa các thửa ruộng bậc thang tạo nên một bức tranh thiên nhiên tuyệt...
Đến Y Tý, say trên những nấc thang vàng
Đến Y Tý vào những ngày mùa thu, cũng là lúc lúa chín - "mùa vàng" ấm no của bà con vùng cao, chúng tôi như say trên những nấc...

Cẩm nang du lịch Lào Cai Xem thêm

8 con đèo miền Bắc hút hồn dân du lịch bụi
Những con đèo miền Bắc gây ấn tượng bằng những khúc tay áo liên tục cùng cảnh quan hùng vỹ.
10 làng quê Việt Nam đẹp cổ kính và nên thơ
Trải dài khắp mảnh đất hình chữ S, từ miền Bắc, miền Trung đến miền Nam, là những làng quê nổi bật với vẻ đẹp cổ kính và nên...
5 xu hướng du lịch hậu Covid nhất định phải thử ở Lào Cai
Trước tình hình dịch Covid-19 còn kéo dài và chưa được kiểm soát hoàn toàn trong cả nước lẫn quốc tế, xu hướng du lịch toàn cầu...
Địa điểm du lịch Tết Nguyên đán 2020
Tết vốn là dịp để mọi người quây quần bên nhau, sum họp gia đình. Nhưng với nhiều gia đình bây giờ Tết là để vui chơi, để du...
Những điểm đến hấp dẫn khi tới Sa Pa
Nói đến Sa Pa, người ta nghĩ đến hình ảnh một thị trấn mờ sương với nhà thờ cổ thấp thoáng, là dãy Hoàng Liên Sơn hùng vỹ,...
Bí kíp để có chuyến đi Sa Pa “chất như nước cất”
Giờ Sa Pa rất khác, nhưng chính những điều khác biệt ấy lại làm nên một nét hấp dẫn khó cưỡng. Và bạn, nếu muốn tận hưởng trọn...
100 đô đi tới Sapa tha hồ chụp ảnh check-in
Phiêu bạt cùng mây trời và tận hưởng vẻ đẹp bất tận của Sa Pa, một miền đất mà mỗi bước chân đi qua là hàng chục kiểu ảnh ở...
Bốn điểm đến Tây Bắc hút khách dịp lễ 30/4 và 1/5
Thời tiết dịp 30/4-1/5 khá nắng nóng, vì vậy nhiều du khách đã chọn các điểm đến Tây Bắc – nơi có khí hậu mát mẻ quanh năm để...
Note lại ngay địa điểm "cầu duyên" tại Sapa này để lập tức "thoát kiếp FA"
Thác Tình Yêu đẹp thổn thức nhưng ít người biết tới vì nó nằm sâu trong rừng trúc xanh mướt. Tương truyền ghé thác Tình Yêu, bạn...

Khách sạn Lào Cai Xem thêm

Báo Mỹ ca ngợi Hotel de la Coupole nổi bật ở vùng núi phía bắc Việt Nam
Thị trấn Sa Pa, tỉnh Lào Cai là điểm đến yêu thích của cả du khách trong và ngoài nước. Nơi này hấp dẫn du khách từ phong cảnh,...
Ba khách sạn đẹp như studio, được check-in nhiều ở Sapa
Cách Hà Nội vài tiếng di chuyển, Sapa là điểm nghỉ dưỡng lý tưởng cho ngày cuối tuần cũng như để tránh nóng cho mùa hè sắp...
Khai trương khách sạn 5 sao đầu tiên ở Sapa
Tập đoàn Sun Group vừa khai trương khách sạn 5 sao quốc tế đầu tiên tại Sa Pa - Hotel de la Coupole-MGallery by Sofitel.
Sapa Jade Hill Resort & Spa: Tiên cảnh núi rừng Tây Bắc
Sapa Jade Hill Resort & Spa là khu nghỉ dưỡng cao cấp, dự án bất động sản lớn nhất tại Sapa.

Nhà hàng Lào Cai Xem thêm

Những quán cà phê check-in đẹp nhất Sa Pa
Sa Pa ẩn chứa bao điều kỳ diệu của cảnh sắc thiên nhiên và con người. Cho dù là đi cùng ai thì Sa Pa vẫn luôn xứng đáng là địa...