Hạt dổi rừng được xem như là đặc sản của vùng núi cao Tây Bắc nói chung và Lai Châu nói riêng. Dổi là loại cây thân gỗ, mọc thẳng đứng ưa ánh sáng, rất ít cành và là cây lâu năm. 

Dổi có nhiều loại, loại chỉ lấy gỗ làm nhà thường được gọi là dổi tẻ có hạt rất cứng và mùi hắc không ăn được, còn loại mà cho hạt thơm là dổi nếp hay được bà con vùng dân tộc dùng làm gia vị thì ít và hiếm hơn.

Để thu hoạch được những hạt dổi rừng quý hiếm bà con vùng cao thường phải vào rừng tìm đến những cây có tuổi đời đến vài chục năm để nhặt hạt rụng xuống. Hạt dổi khi chín có màu đỏ, sau khi phơi khô săn lại đổi thành màu đen sậm. Cứ 3kg hạt dổi tươi phơi được 1kg hạt dổi khô.

Hạt dổi rừng đã được phơi khô

Hạt dổi rừng tươi khi phơi khô đã tự có mùi thơm quyến rũ đặc trưng rồi, nhưng chỉ khi nào dùng nướng trên than củi hồng và đảo nhanh tay, hạt dổi rừng sẽ nở căng ra và mùi thơm bốc lên ngào ngạt. Sau khi nướng thơm lên đem giã nhỏ trộn với muối trắng và vắt thêm ít nước chanh vào làm gia vị để chấm ăn cùng thịt lợn nướng, thịt luộc, thịt trâu sấy, lạp xưởng hoặc làm gia vị tẩm ướp các món ăn…

Ngoài làm gia vị cho các món chấm hay món tẩm ướp thì một điều đặc biệt là hạt dổi rừng cũng được dùng để ngâm với ớt, măng hay các loại củ muối, chỉ cần cho vài hạt vào trong các lọ dưa muối cũng làm cho các lọ dưa muối ngon và thơm hơn nhiều. 

Nếu du khách có dịp đến với Lai Châu sẽ được thưởng thức những món ăn mang đậm bản sắc địa phương được chế biến từ loại gia vị độc đáo và đầy hấp hẫn này chắc chắn sẽ không thể nào quên. Vì vậy đừng quên mua hạt dổi rừng về làm quà tặng cho người thân, gia đình và bạn bè nhé.

Minh Đức (tổng hợp)