Bạc Liêu có 2 huyện từ lâu đã gắn bó với nghề làm muối, đó là huyện Hòa Bình và Đông Hải. Mùa làm muối ở đây thường được bắt đầu khoảng tháng 12 năm trước đến tháng 4 dương lịch năm sau. Từ ngày xưa, hạt muối Bạc Liêu đã rất nổi tiếng tại vùng Nam Bộ và được coi là sản phẩm gắn liền với những người đi khai phá vùng đất mới ven biển phục vụ cho các nhu cầu thiết yếu của đời sống nhân dân.
Có thể nói, những người đi tiên phong trong việc khai phá đất hoang rừng ngập mặn ven biển để sản xuất muối ăn là những người Hoa, với kỹ thuật phơi nước biển theo những cấp “xa kề – nhì kề – xắp chuối” để kết tinh được hạt muối từ nước biển đại dương. Đến nay, người dân nơi này vẫn tiếp tục lưu truyền và phát triển phương cách sản xuất vừa cổ truyền nhưng lại rất khoa học này.
Vào thời Pháp thuộc và Mỹ đô hộ nước ta, muối Bạc Liêu được thâu tóm trong tay của nhiều điền chủ sản xuất kinh doanh muối nổi tiếng, chiếm cứ tại dọc tả ngạn và hữu ngạn con sông Bạc Liêu, mà cho đến nay vẫn còn hiện diện các công trình nhà ở kiến trúc kiểu Pháp, trong đó có cả các dinh thự to lớn nổi tiếng của công tử Bạc Liêu, cũng là một trong những ông chủ kinh doanh muối ở Bạc Liêu thời bấy giờ.
Hoạt động kinh doanh muối ở Bạc Liêu rất rộng lớn, chiếm cứ toàn vùng Nam Bộ, ra tới tận Phan Thiết và các tỉnh miền Trung và đặc biệt giao lưu xuất khẩu theo đường sông Mê Kông qua Campuchia. Những người theo nghiệp kinh doanh muối ngày xưa còn lưu truyền một kinh nghiệm quý, đó là: “năm nào nước nổi lụt lớn ở Đồng bằng sông Cửu Long thì năm đó trúng muối Bạc Liêu, buôn bán muối làm ăn phát đạt, do mua muối để ướp cá linh sông Mê Kông và dân Campuchia ăn muối nhiều“.
Các nhà khoa từng chỉ ra những nét đặc thù thú vị, gắn liền với nguồn gốc xuất xứ của muối Bạc Liêu qua các cuộc nghiên cứu về cánh đồng muối nơi đây. Muối được sản xuất tại Bạc Liêu thường có hương vị đậm đà, rất độc đáo vì trong muối có hàm lượng magiê, canxi, sunfat… rất thấp do không có những vùng đá vôi ven biển, không gây vị đắng khó chịu. Điều này đã làm muối Bạc Liêu nổi tiếng từ xưa đến nay và thường xuyên được sử dụng trong sản xuất nước mắm, nước tương và chế biến thực phẩm.
Những Hoa kiều khai phá tiên phong, thật là rất tinh thông trong lựa chọn vùng ven biển Bạc Liêu để sản xuất muối, vì đây là vùng có độ bay hơi nước biển rất cao, trên 1.000 mm/năm, độ hấp thụ nhiệt của đất rất mạnh, kết cấu đặc chặt của đất, các nguyên tố vi lượng của nước biển… tạo lợi thế sản xuất muối theo phương pháp phơi nước kết tinh dài ngày để kết tinh ra loại muối Bạc Liêu huyền diệu độc đáo. Hạt muối Bạc Liêu cổ xưa còn được Hoa kiều sử dụng như một vị thuốc trong đời sống. Những cụ già ở đây còn biết được các hạt muối cất giữ trong các hũ thuỷ tinh được chôn sâu trong lòng đất có tác dụng chữa một số bệnh rất hiệu nghiệm cho nhân dân.
Vào những tháng nắng (từ đầu tháng 1 cho đến khoảng tháng 3) thì vụ muối sẽ bắt đầu. Và hình ảnh đập vào mắt đầu tiên khi về đây là những ruộng muối trải dài ở một khu vực rộng lớn nằm ven đường về trung tâm huyện. Đến đầu tháng 3 cả một vùng trắng xóa: muối dưới ruộng, muối chất đống trên bờ, diêm dân đang cào, vác muối… phần nào tạo nên khung cảnh ấn tượng cho khách phương xa.
Với những ai yêu thích và muốn được trải nghiệm ở vùng nắng gió, ven biển thì vùng Hòa Bình – Đông Hai này có lẽ sẽ là một nơi thú vị. Đến đây, bạn không chỉ được hòa mình vào bầu không khí rộn ràng mà còn có thể tham gia cùng diêm dân thu hoạch mùa muối. Cảm giác chia sẻ nỗi “vất vả” cùng diêm dân giữa trời nắng gắt trong hành trình về xứ sở Bạc Liêu mang lại một cảm giác ấm cúng, mặn mà tình nghĩa như vị mặn của những hạt muối được làm ra từ những con người chất phác, thật thà nơi đây.
Theo khamphadisan, Ảnh: saigonphoto.net
