Với người Dao Khâu ở huyện Sìn Hồ, tỉnh Lai Châu, món canh gà lá thuốc là một trong những món canh ấm nóng trong mùa đông giá lạnh, không thể thiếu đối với đời sống đồng bào. Bởi thế mà từ bao đời nay người Dao có rất nhiều kinh nghiệm sử dụng những loại cây thuốc lấy từ núi rừng để phục vụ cho sức khỏe của gia đình mình như: Thuốc tắm cho phụ nữ sau khi sinh, thuốc xoa bóp đau khớp, thuốc uống mát gan, thuốc uống tan sỏi…Và đặc biệt những cây thuốc này còn được bà con dùng để làm nguyên liệu chế biến món ăn trong những ngày tết.
Người Dao có nhiều kinh nghiệm trong việc hái lá thuốc và trồng cây thuốc
Để làm món canh gà lá thuốc thơm ngon, bà con phải chuẩn bị rất nhiều loại cây thuốc như: Đìa tzâu, Tạ ziemz là nhừng cây bổ máu, cây Pờ Chàn Hhớp tốt cho xương khớp, Càn gziemz mhây là thuốc bổ máu, chè oz miaz là thuốc tốt cho tim mạch cùng nhiều loại sâm được đào sâu trong rừng. Những vị thuốc này được đồng bào lưu truyền như một phương thuốc thanh nhiệt giải độc, phong hàn, hậu sản, băng huyết, suy nhược cơ thể… Khi đủ hương vị, các mẹ, các chị chất củi lửa đem đun nồi nước dùng.
Các vị thuốc để nấu canh gà
Trong lúc chờ đợi nồi nước dùng, chọn bắt con gà ngon, làm sạch, rồi dùng muối chà xát lên mình gà hết mùi tanh rồi rửa lại với nước sạch, để ráo. Tiếp đó chặt gà thành từng miếng nhỏ để những vị thuốc ngấm sâu hơn vào từng thớ thịt, rồi trộn đều gà với gừng, sả băm nhỏ cùng các gia vị gồm: Muối, hạt tiêu, một chút rượu trắng, ướp trong khoảng một tiếng để gà ngấm đều gia vị. Khi nồi nước dùng đã sôi thì bắc ra thay vào đó là một chiếc nồi mới. Cho một chút mỡ vào đảo đều thịt gà, tới khi thịt gà săn lại thì nêm nước dùng vào, đổ nước thuốc đến khi nào ngập thịt gà và hầm cho đến khi thịt gà chín và dậy hương thơm.
Bát canh gà lá thuốc của người Dao Khâu
Để có canh gà lá thuốc ăn quanh năm, khi mùa xuân về, các mẹ, các chị thường xuyên lên nương, vào rừng hái cây thuốc để dành. Những giỏ thuốc đầy chặt sau khi được hái về đem rửa sạch rồi băm nhỏ phơi khô để lên gác bếp ăn dần. Khi ăn, lấy cây thuốc ra ngâm với nước rồi chế biến. Ngày nay một số cây thuốc quý đã được bà con trồng trong vườn nhà, nhiều gia đình người Dao Khâu còn kinh doanh bán nhiều loại thuốc từ cây rừng trong đó có lá thuốc nấu canh gà. Nhiều người khi được thưởng thức món ăn từ canh gà lá thuốc đều có chung nhận xét: Món ăn này rất đặc biệt và riêng có, ăn một lần nhớ mãi không quên. Đến cao nguyên Sìn Hồ đừng quên thưởng thức món canh gà lá thuốc người Dao.Vị thơm lừng trong bát canh gà chế biến từ những lá cây thuốc chỉ có ở nơi đây, chắc sẽ khó quên./.
Chẻo Thu/ VOV Tây Bắc
