Từ Hà Nội đi về hướng Sóc Sơn, đến địa phận xã Phù Linh sẽ thấy giữa trập trùng núi xanh thấp thoáng những mái chùa nâu đỏ. Đó chính là chùa Non Nước, ngôi cổ tự nằm ở độ cao 110m so với mặt nước biển, chính giữa dãy núi hình vòng cung nhìn xuống vùng hồ nước trong xanh và xóm làng trù phú.
Chùa có tên chữ là Sóc Thiên Vương Thiền Tự, có lịch sử đã hơn 1000 năm tuổi, kể từ khi thiền sư Ngô Chân Lưu (933-1011), hậu duệ của Ngô Quyền đến đây lập chùa trụ trì. Năm 971, ông được vua Ðinh Tiên Hoàng phong hiệu Khuông Việt Đại sư.
Ðó là vị thiền sư đầu tiên được Nhà nước phong kiến phong tặng danh hiệu Quốc sư Tăng Thống, danh hiệu tôn quý nhất của đạo và đời. Ngài cũng là vị sư được phong Quốc sư dưới ba triều đại: Ðinh - Lê - Lý, nên còn được gọi là Việt Nam tam triều Quốc sư.
Tương truyền, từ khi lập nước Đại Việt năm 938, các vua chúa thường đến cử hành nghi lễ cầu nguyện Quốc thái dân an tại đây. Trải qua nhiều trăm năm, biến cố thăng trầm của lịch sử và thiên nhiên, chùa đã rơi vào quên lãng cho tới khi được tìm thấy.
Tới năm 2002, chùa được xây dựng lại trên vị trí cũ, theo kiến trúc và phong cách mỹ thuật thời Tiền Lê, theo thế long chầu hổ phục, trở thành một trong những ngôi chùa to, đẹp nhất Hà Nội. Ngôi chính điện có diện tích 260m2, cao 14m. Bên trong có tượng Phật Như Lai bằng đồng.
Tượng Như Lai được đúc liền khối, nặng 30 tấn, cao hơn 8 mét tính cả tòa sen. Tượng được khởi công đúc ngày 8/4 năm Tân Tỵ (2001), đến 14/9 năm Nhâm Ngọ (2002) được rước từ cơ sở đúc đồng huyện Ý Yên, tỉnh Nam Ðịnh về Sóc Sơn, an tọa tại chùa Non Nước.
Tượng Như Lai tại chùa Non Nước được đánh giá là công trình nghệ thuật xuất sắc, góp phần tôn vinh nghề đúc đồng truyền thống của nước ta.
Tượng tọa trên tòa sen, trang trí các họa tiết, hoa văn theo nguyên mẫu của thời Tiền Lê, là niên đại của nền móng cũ của chùa được tìm thấy.
Với kiến trúc chùa cổ 7 gian 2 chái, công trình chính điện hoàn toàn bằng gỗ đem tới cảm giác gần gũi, thân thuộc với mọi người dân Việt Nam. Theo Trung tâm sách Kỷ lục Việt Nam, tòa chính điện sử dụng toàn bộ 80 cột lim có chiều cao khoảng 13m, đường kính mỗi cột khoảng 35cm. Số cột lim này tương đương với 600m3 gỗ, đưa chùa Non Nước trở thành ngôi chùa có chính điện sử dụng cột gỗ lim nhiều nhất Việt Nam.
Với hệ thống cây canh phủ khắp, mà điểm nhấn là những cây bồ đề rủ lá, thông xanh lá kim, khuôn viên chùa tôn nghiêm, nhưng cũng mang đến phong cảnh hữu tình, xóa đi hết những ưu tư muộn phiền.
Các kết cấu khác trong toàn bộ công trình cũng được làm bằng gỗ chắc chắn, tạo nên một vẻ đẹp hài hòa giữa rừng cây xanh.
Chùa Non Nước hiện nằm trong quần thể di tích đền Sóc thuộc địa phận xã Phù Linh, huyện Sóc Sơn, Hà Nội. Chùa do Thượng tọa, Tiến sỹ Phật học Thích Thanh Quyết trụ trì.
Bên cạnh chùa còn có học viện Phật giáo Việt Nam và tượng đài Thánh Gióng, tạo nên một khu du lịch tâm linh và sinh thái, thu hút đông đảo khách thập phương đi hành hương, khách du lịch trong nước và quốc tế đến tham quan, vãn cảnh.
Lương Anh
