Phụ nữ Nùng thường trồng bông, dệt và nhuộm vải chàm để tự cắt may trang phục của dân tộc mình. Mỗi bộ trang phục của các nhóm Nùng ở từng địa phương cơ bản đều giống nhau, chỉ khác nhau về cách phối hợp màu sắc trên cổ áo, tay áo hoặc cách chọn màu vải nhưng cơ bản vẫn giữ được nét đẹp truyền thống của dân tộc Nùng.

Về tổng thể, trang phục của dân tộc Nùng hoa văn không cầu kỳ mà thiên về tạo dáng; màu sắc trên trang phục cũng khá đa dạng, từ màu xanh nhạt đến xanh thẫm, tím than, xanh đen… nhưng phổ biến nhất vẫn là màu chàm. Trang phục gồm áo, quần, thắt lưng, khăn đội đầu, túi vải thêu, đồ trang sức bằng bạc…; trang sức chủ yếu là khuyên tai, kiềng cổ, vòng tay, nhẫn và đeo bộ xà tích ở ngang lưng bằng bạc trắng.

Riêng trang phục của phụ nữ Nùng An ở Phúc Sen, Quảng Uyên, Cao Bằng, đều do đôi bàn tay khéo léo của các chị em tự làm cho mình bằng vải nhuộm chàm với những đường nét đơn giản lại rất hài hòa. Nét độc đáo trên trang phục là hoa văn không cầu kỳ mà thiên về tạo dáng. Hiện nay, phụ nữ Nùng An vẫn thường xuyên mặc trang phục truyền thống của dân tộc mình trong tất cả mọi việc như đi làm, đi học, đi chợ hay trong những ngày hội, lễ, tết. Người Nùng An dù công tác ở đâu, ở bất kỳ cương vị nào khi họ về đến bản đều mặc trang phục truyền thống để đi chơi, thăm hỏi họ hàng, làng xóm hoặc đi làm nương rẫy.

Phụ nữ Nùng thường mặc loại áo 4 thân và 5 thân. Áo ngắn 4 thân có cổ tròn, xẻ ngực, nẹp và gấu áo rộng, hai túi nhỏ ở vạt trước, cài một hàng cúc vải ở nẹp áo. Còn áo 5 thân là loại áo ngắn đủ che mông, may rất rộng cả phần thân và tay, giúp cho người mặc cử động thoải mái trong sinh hoạt cũng như lao động thường ngày. Cổ áo trang trí bằng những mảnh vải nhiều màu sáng nhưng màu chính vẫn là màu chàm, cài một hàng cúc bằng nút vải bên nách phải.

Hoa văn trên cổ áo là những họa tiết hình vuông, hình quả trám, xếp thành hình tam giác liền kề nhau. Độc đáo nhất là những hoa văn ở khuy cổ áo được làm bằng bạc, có hình con bướm hai bên và gắn các tua hình tam giác. Đây là biểu tượng thể hiện sự cầu mong hạnh phúc của người phụ nữ Nùng. Các hạt bạc còn sử dụng làm khuy áo, trang trí dọc nẹp áo, tạo cho trang phục nét trang trọng riêng biệt.

Bên cạnh áo, váy, đồ trang sức cũng là một bộ phận quan trọng, tạo nên nét đặc sắc trong trang phục truyền thống của phụ nữ Nùng. Bộ trang sức vòng cổ, khuyên tai làm bằng bạc là một phần quan trọng luôn đi kèm với trang phục. Khuyên tai và vòng cổ được cài những chùm tua xúc xích, đuôi có hình tam giác, hình con cá, con bướm… chạm trổ rất tỉ mỉ, tinh xảo. Dây lưng cũng là một bộ phận quan trọng để hoàn thiện bộ trang phục, loại phụ kiện này cũng có sự khác nhau giữa các nhóm.

Khi mặc, quấn dây lưng quanh bụng, hai đầu dây dắt mối ở hai bên hông, trên đó có dắt dây xà tích bằng bạc trắng. Ngoài ra, trang phục của phụ nữ Nùng còn phải kể tới tạp dề, xà cạp, đệm vai, giày vải và một số đồ trang sức làm bằng kim loại đeo trên người. Người Nùng đeo vòng cổ, vòng tay, trâm cài tóc, dây chuyền, vòng tai… vừa để làm đẹp, vừa thể hiện nét phong tục tập quán của dân tộc mình.

Trang phục là sản phẩm vật chất do con người tạo nên, phục vụ cuộc sống hằng ngày bằng nhiều hình thức khác nhau. Việc lưu giữ những nét văn hóa trên trang phục truyền thống của dân tộc Nùng đã góp phần bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc.       

Khánh Huyền/baocaobang.vn