Động Ngườm Ngao nằm trong một quả núi ở bản Gun, xã Đàm Thủy, huyện Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng. Hang động độc đáo này được phát hiện từ năm 1921, có tổng chiều dài lên đến 2.144m, gồm ba cửa chính là Ngườm Ngao, Ngườm Lốm và cửa Bản Thuôn. 

Người dân địa phương cho biết xưa kia trong động có nhiều hổ dữ sinh sống, nên người dân tộc Tày mới đặt tên động là Ngườm Ngao có nghĩa là “động hổ”, nhưng cũng có truyền thuyết cho rằng tên của động xuất phát từ tiếng nước suối chảy trong động nghe như tiếng hổ dữ gầm rú. 

Theo các nhà nghiên cứu khoa học, động Ngườm Ngao là hang động đá vôi được hình thành khoảng 300 triệu năm trước, theo thời gian nước chảy bào mòn đá vôi đã tạo ra một hang động lớn và hình thành những nhũ đã có hình dáng kỳ thú trong động. Nhũ đá trong động Ngườm Ngao có màu sắc khác với những động khác bởi lượng canxi trong núi bị pha nhiều tạp chất. 

Những nhũ đá kỳ thú muôn hình vạn trạng

Bước vào trong động, du khách sẽ choáng ngợp với không gian rộng lớn bên trong và những khối thạch nhũ lung linh như tiên cảnh. Có những khối đá hình người, cây cỏ, con vật, nàng tiên chải tóc, bầu sữa mẹ, con cóc thần,.. những hình thù hiện lên sống động theo trí tưởng tượng của con người. 

Độc đáo nhất trong động Ngườm Ngao là sàn đá vôi bị xâm thực tạo thành những hình vân uốn lượn như hình những thửa ruộng bậc thang tạo thành một không gian lý thú. Một tuyệt tác thiên nhiên khác là hình bông sen vàng úp ngược với những cánh sen chau chuốt tỉ mỉ không khác gì do một người thợ điêu khắc công phu làm ra.

Thiên nhiên có đôi tay kỳ diệu không khác con người

Động Ngườm Ngao chia thành nhiều khu như khu tứ trụ thiên đình, khu trung, khu châu báu. Lang thang trong động cũng rất thú vị không chỉ bởi những nhũ đá măng đá kỳ diệu mà còn bởi đường đi như mê cung, lúc thì mở ra lòng hang cao rộng như cung điện, lúc lại phải luồn lách qua những khe thấp và hẹp.

Lòng động nguy nga như một cung điện

Nhiệt độ trong động lúc nào cũng ở khoảng 18 đến 25 độ C nên luôn mát mẻ. Trong động cũng có nhiều khe thông gió nên không khí luôn thoáng đãng. Một điều lý thú khác là trên trần động có một khe hở thông lên trời, nhưng nếu đứng ở trong lòng động thì không thể phát hiện ra, chỉ vào đúng 14h chiều ngày 22 tháng 4 hàng năm, ánh sáng mặt trời được khuếch đại thông qua khe hở này sẽ rọi sáng trưng một khoảng lòng động trong vài phút. Đây là một hiện tượng thiên nhiên kỳ thú tạo thêm nét hấp dẫn riêng cho động Ngườm Ngao

Hiện nay động Ngườm Ngao mới chỉ được khai thác du lịch khoảng 1km nhưng cũng đã đủ thấy diện mạo của một trong những hang động đẹp nhất của cả nước.