Ông Hà Văn Sơn ở bản Pàn Ngùa, xã Tô Múa, huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La chia sẻ, vườn chè nhà ông có trên 100 gốc và được trồng cách đây khoảng 200 năm. Cũng như nhiều hộ dân khác trên địa bàn xã Tô Múa, gia đình ông Sơn được các thế hệ ông cha để lại cho vườn cây chè cổ. Lâu nay, gia đình ông Sơn vẫn xem những cây chè này như mọi cây chè bình thường khác. Số chè hái về cũng chỉ để gia đình dùng, hoặc biếu người thân, bạn bè. 

Những cây chè cổ thụ phát triển tốt ở xứ sở sương mù Vân Hồ, Sơn La 

Mới đây, Hội đồng cây Di sản Việt Nam đã trực tiếp đến vùng đất Tô Múa để khảo sát, đánh giá và lựa chọn những cây chè cổ thụ đủ điều kiện công nhận cây di sản Việt Nam. Trong khoảng trên 2.000 cây chè cổ thụ của địa phương này, Hội đồng cây Di sản Việt Nam đã lựa chọn 105 cây đủ điều kiện công nhận cây Di sản Việt Nam. Số cây còn lại cũng được đưa vào tổng thể vùng cây chè cổ thụ cần được gìn giữ, bảo tồn. 

Rêu và địa y phủ đầy những thân cây chè cổ thụ 

Ông Lê Huy Cường, Trưởng Ban Kỹ thuật, Hội đồng cây Di sản Việt Nam cho biết: "Đây là vùng chè thứ 6-7 tôi đã đến khảo sát rồi. Nói chung tất cả các vùng chè cổ, cây cổ thụ đều đẹp cả. Rất xứng đáng để mình tôn vinh nó là cây di sản Việt Nam. Đây là cả một quần thể rất đẹp. Tất cả những nơi được công nhận là quần thể chè di sản đều là những điểm du lịch rất có giá trị. Ngoài thu hoạch búp chè ra, chúng ta còn phát triển du lịch. Đây là du lịch sinh thái để mọi người có thể đến chiêm ngưỡng những cây chè cổ này". 

Người dân xã Tô Múa, huyện Vân Hồ chăm sóc những cây chè cổ thụ 

Theo đánh giá của các nhà khoa học, giống chè cổ thụ trên mảnh đất Tô Múa, Vân Hồ là giống chè Shan Tuyết có nguồn gốc từ Trung Quốc. Chè được trồng trên các vùng núi cao khoảng 1.500m so với mặt nước biển với khả năng phơi nắng, phơi sương cao. Chè càng lâu năm thì càng có giá trị đối với sức khỏe con người. Lâu nay, người dân Tô Múa chỉ quen với việc thu hái, sao, ủ ướp theo phương pháp thủ công. Nay thì địa phương này đã có nhà máy chế biến và đang hướng tới cách làm mang lại giá trị kinh tế cao.

Ông Bùi Xuân Hồng, Phó Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty chè Hưng Phát thông tin: "Chúng tôi chế biến những cây chè đấy để cho tất cả các nơi đều biết đến. Vì cây chè này chúng tôi biết có giá trị rất tốt. Có thể làm Hồng Trà; Bạch Trà hoặc Trà Shan Tuyết cổ thụ. Chúng tôi nhìn thấy tiềm năng của cây chè này sẽ đem lại hiệu quả kinh tế lợi nhuận cho bà con địa phương".

Theo ông Thái Bá Sinh, Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Vân Hồ, đây là những tín hiệu vui không chỉ với những người trồng chè, mà còn là lợi thế để Vân Hồ phát triển mạnh các sản phẩm từ chè cổ thụ.

Vùng chè cổ thụ Tô Múa sẽ là điểm hẹn hấp dẫn trong hành trình du lịch trải nghiệm Sơn La

Ông Sinh chia sẻ: "Có thể nói đây được coi là sản phẩm chè đặc trưng, đặc sản của huyện Vân Hồ và tới đây phòng tiếp tục tham mưu nhân rộng cũng như bảo vệ để có thể sản phẩm này được sản xuất ra, tạo sản phẩm OCOP của huyện Vân Hồ. Tiếp nữa là tạo ra quần thể để giới thiệu cho mọi du khách trên địa bàn trong và ngoài tỉnh đến tham quan, thưởng thức sản phẩm đặc trưng của vùng chè cổ thụ này".

Bảo tồn cây xanh nói chung và cây di sản nói riêng không chỉ là chủ trương có ý nghĩa với chiến lược bảo tồn, phát triển bền vững đa dạng sinh học của Việt Nam, mà còn có ý nghĩa khơi dậy lòng trân quý thiên nhiên của cả cộng đồng. Người dân Tô Múa, Vân Hồ, tỉnh Sơn La đang kỳ vọng những cây chè cổ thụ của ông cha để lại, trong tương lai sẽ góp phần làm giàu đẹp cho mảnh đất quê hương.

Lê Hạnh/VOV Tây Bắc