Làng Bợ thuộc xã Thạch Đồng, huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ nổi tiếng là nơi giao thương nhộn nhịp trên bến dưới thuyền, trong đó nổi bật nhất là nghề làm tương. Các thuyền buôn thường mang tương làng Bợ chở dọc con sông Đà bán khắp nơi, để rồi có mặt trong bữa cơm của nhiều gia đình, đặc biệt là các làng ven sông vốn không thể thiếu tương để chế biến các món ăn từ cá.

Qua năm tháng, dù nghề làm tương có phần mai một, không còn hưng thịnh như thưở trước, tương làng Bợ vẫn duy trì được sức sống riêng.

Tương làng Bợ chuẩn có màu vàng sánh, khi ăn có vị ngọt đậm đà, thanh dịu bởi phải trải qua nhiều khâu chế biến công phu, đòi hỏi kinh nghiệm dày dặn và đôi bàn tay khéo léo của người thợ lành nghề, từ khâu chọn nguyên liệu, ủ muối, ngâm nước đỗ.

Để làm ra một mẻ tương ngon, cần trải qua nhiều công đoạn cầu kỳ, công phu 

Theo nhiều người làm tương lâu năm ở làng Bợ, việc lựa chọn nước ngâm cũng là một bí quyết quan trọng để làm ra một mẻ tương ngon. Nước dùng để ngâm đỗ phải là nước giếng khơi, chứ không được dùng nước đun sôi để nguội, có như vậy, tương mới đạt được độ đậm đà, tinh khiết.

Tuy tương được sản xuất hoàn toàn theo phương pháp thủ công, nhưng những người thợ làm tương làng Bợ luôn đặt vấn đề an toàn thực phẩm lên hàng đầu. Các dụng cụ dùng để làm tương đều được cọ rửa, phơi khô sạch sẽ trước khi làm, từ khâu vệ sinh ban đầu cho đến quá trình ủ mốc, lên men đều được tiến hành cẩn thận, công phu.

Nghề làm tương ở làng Bợ không chỉ giúp người dân địa phương tăng thêm thu nhập, mà còn góp phần quảng bá nét văn hóa ẩm thực đặc sắc của một làng nghề truyền thống trên địa bàn huyện Thanh Thủy, vốn được biết đến là điểm du lịch tắm khoáng, nghỉ dưỡng nổi tiếng của Phú Thọ.

Không chỉ vậy, tại lễ hội Đền Hùng 2019, giữa cơ man những sản vật đặc trưng của Phú Thọ: bưởi Đoan Hùng, thịt chua Thanh Sơn, người ta vẫn có thể nhìn thấy những chai tương làng Bợ được làm thủ công mang đậm hồn cốt của vùng đất Tổ hiện diện trên các gian trưng bày sản phẩm đặc trưng của Phú Thọ. 

Dù không được biết đến nhiều như các sản vật tiến Vua nổi danh vùng đất Tổ, nhưng tương làng Bợ vẫn có một nét hấp dẫn riêng không thể trộn lẫn, tựa như sức sống lâu bền của một làng nghề truyền thống, đi ngược lại xu hướng mai một dần theo nhịp sống hiện đại như một số làng nghề thủ công khác.

Những chai tương làng Bợ có mặt trong các gian hàng tại lễ hội Đền Hùng 2019 

Những chai tương làng Bợ với giá chỉ tầm 20.000, vốn không có giá trị to lớn về mặt vật chất, nhưng đằng sau đó gói ghém sự tinh tế, cầu kỳ của những người thợ thủ công và cả hồn quê mộc mạc của vùng đất Tổ. Chính bởi vậy, bất cứ ai có dịp đặt chân đến Phú Thọ đều cố mang cho được một vài chai tương làng Bợ về làm quà cho gia đình và bạn bè. 

Anh Vũ – Hoài Nam/ Vietnam Journey