Những hạt gạo căng tròn, bóng mẩy... những sắc màu thân thuộc của cuộc sống... 

Ngày 16/5, tại UBND phường Phú Thượng, quận Tây Hồ, TP.Hà Nội đã diễn ra lễ đón nhận bằng công nhận thương hiệu “Làng nghề truyền thống Xôi Phú Thượng”. Đây là niềm vui to lớn với những người dân của ngôi làng, bao đời nay vẫn gìn giữ món xôi như một nét đẹp truyền thống.

Để có được món xôi trứ danh là nhờ nước mát của dòng Nhị Hà và phù sa màu mỡ mà Phú Thượng xưa trồng ra loại gạo thượng hạng là nếp cái hoa vàng để đồ xôi. Và để có một món ăn dân dã trở thành nét ẩm thực cho đất Hà thành còn phải nhờ đến đôi bàn tay khéo léo và tình yêu nghề của những người phụ nữ Phú Thượng như nghệ nhân Nguyễn Thị Tuyến. 

Để có một chõ xôi ngon, đẹp, bà Tuyến phải tảo tần sớm khuya, bỏ ra công sức từ khâu chọn gạo, ngâm gạo, cách vo, trộn màu đến cách hấp sao cho xôi phải thơm, mềm, bóng, mẩy, dẻo mà không nát… 

Ngày xưa, Phú Thượng chỉ đồ một số loại xôi đơn giản như lạc, đậu xanh hay gấc, thì đến nay, Phú Thượng đã phong phú hơn với những loại xôi mới như xôi xéo, xôi dừa, xôi tím nếp cẩm hay xôi xanh lá nếp…

Nghệ nhân Nguyễn Thị Tuyến, phường Phú Thượng, quận Tây Hồ, Hà Nội, cho biết: "Xôi của làng chúng tôi nấu hoàn toàn bằng gạo nếp cái hoa vàng. Các màu sắc đẹp mắt của xôi là cũng từ cây cỏ hoa lá của thiên nhiên trên đất nước Việt Nam mình, rất dễ tìm. Độ chín của xôi thì phải dẻo vừa phải, không quá nát mà cũng không quá khô". 

Phú Thượng bây giờ không còn nhiều dáng dấp, vết tích cổ kính thuở xưa, những căn bếp nhỏ, đỏ rực củi lửa và khói tro giờ đây đã nhường chỗ cho những nồi, bếp điện hiện đại, nhưng nét đậm đà, tinh tế và hồn cốt của xôi làng vẫn còn được người phụ nữ này gìn giữ nguyên vẹn trong các bí quyết nấu xôi được truyền lại từ bao đời nay.

Nói về xôi trong cuộc sống của người dân đất Việt, nghệ nhân Nguyễn Thị Tuyến chia sẻ: "Xôi của làng Phú Thượng chúng tôi xưa kia được gọi là xôi tiến vua. Cho đến ngày nay xôi vẫn rất thân thuộc, gần gũi với người dân Hà thành. Xôi Phú Thượng vẫn là những bữa ăn sáng cho mọi người dân, và cũng không thể thiếu trong mỗi dịp lễ, tết, cưới, hỏi. Cũng rất là vinh dự khi xôi được là món ăn để đón tiếp các nguyên thủ quốc gia."

Nấu xôi ngon chưa đủ, nguyên liệu gói xôi cũng được bà Tuyến chọn lọc. Mùa hè, xôi được gói vào lá sen, các mùa khác thì lại được gói vào lá dong hay lá chuối. Với bà Tuyến, lá gói xôi như gợi nhớ đến các mùa trong năm, như gói cả tâm tình của người nấu về một món ăn dân dã quen thuộc hàng ngày.

Chị Lan Phương, người dân quận Hoàn Kiếm, Hà Nội, cho rằng: "Xôi Phú Thượng có cái đặc trưng riêng, như mùi thơm của xôi, của lá, và xôi cũng rất là dẻo, có thể để lâu mà ăn vẫn thấy có độ dẻo của gạo nếp".

Từ bao đời nay, người phụ nữ Việt Nam luôn gắn với hình ảnh tảo tần, chịu thương, chịu khó, có vai trò quan trọng trong việc giữ lửa gia đình. Đối với những người phụ nữ ở Phú Thượng, họ còn góp phần giữ gìn và phát triển cho làng nghề truyền thống, để rồi món ăn dân dã ấy đã trở thành nét ẩm thực bình dị và khó quên trong ký ức của những người yêu Hà Nội.

Nguyễn Trang - Hoàng Thuyên - Trọng Khánh/ Vietnam Journey

Mời quý vị xem chương trình về làng nghề Phú Thượng tại đây.