Tin tức

Về Kinh Bắc đón xuân cùng người quan họ

08:33 - 28/01/2020
Ai đã từng đến với vùng quê này vào những ngày xuân, sẽ cảm nhận rõ hơn sự đằm thắm, đậm đà của sắc xuân trên miền quan họ.

Mỗi độ Tết đến, xuân về, trên vùng quê Kinh Bắc – Bắc Ninh lại ngập tràn sắc màu của lễ hội dân gian, cùng những làn điệu dân ca quan họ mượt mà, đằm thắm.

Ai đã từng đến với vùng quê này vào những ngày xuân, sẽ cảm nhận rõ hơn sự đằm thắm, đậm đà của sắc xuân trên miền quan họ.

Men xuân của người quan họ

Thời gian của quan họ là suốt bốn mùa xuân, hạ, thu, đông. Nhưng mùa xuân mới thực sự là mùa của quan họ. Người xưa đã có câu “tháng Giêng là tháng ăn chơi”, thời điểm này trên vùng quê Kinh Bắc, các làng vào đám (hội), nam thanh nữ tú đua nhau trẩy hội tưng bừng. Những “hội hè, đình đám” kéo dài trong suốt ba tháng xuân, từ làng này, qua làng khác:

"Mồng Bốn là hội Kéo Co

Mùng Năm hội Ó chẳng cho nhau về

Mồng Sáu đi hội Bồ Ðề

Mùng Bảy trở về đi hội Ðống Cao."

Người quan họ hát quan họ trên thuyền, trên đồi, trong chùa, trong đình và trong các tư gia... Khi ấy, trai gái các làng quan họ lại thường tụ tập thành từng bọn (một nhóm người) để cùng nhau hát. Một bọn quan họ thường là những người trong một làng với nhau, với ý là để đối đáp với làng khác.

Hát quan họ trên thuyền 

Trong ngôn ngữ giao tiếp, người quan họ bao giờ cũng khiêm tốn, nhã nhặn và đề cao người đối thoại với mình. Dù các bạn quan họ ít tuổi hơn mình nhưng cả nam và nữ luôn miệng thưa gửi và xưng là “chúng em”. Cách nói năng theo đúng nguyên tắc “hô thì tôn, xưng thì khiêm”. Những bọn quan họ gặp nhau, thường là hát với nhau thâu đêm suốt sáng ở nhà chứa quan họ và nghỉ lại ở nhà quan họ bạn của mình. Đó là tục “ngủ bọn”.

Người quan họ thường có câu nói cửa miệng rằng “Yêu nhau cái nết, trọng nhau cái tình và say nhau ở giọng hát câu ca”. Quan họ không chỉ để nghe, mà quan họ có tinh mới tường – tức là có chơi thì mới hiểu được người quan họ. Mỗi câu hát đều cho thấy ý tứ của người hát, mỗi ánh mắt, nụ cười không chỉ là sự làm duyên mà còn ẩn ý bao điều muốn nói. Các liền anh ngồi một bên, liền chị ngồi một bên, qua lời hát và cử chỉ người ta hiểu được tấm lòng của nhau.

Bao đời nay, những câu hát ấy nhưng vẫn đủ sức mạnh để đắm say bao lớp người. “Mỗi khi khách đến chơi nhà/ Đốt than quạt nước pha trà mời người xơi”, “Đôi tay nâng lấy cơi trầu. Trước mời, quý khách mấy sau mời đôi bên, em là con gái thì Bắc Ninh”… Những lời ca mộc mạc, giản dị lại được thể hiện qua những liền anh, liền chị, vốn là những người nông dân, hồn hậu, chất phác… đã làm nên một chất men say diệu kỳ đối với người nghe.

Với người dân xứ Kinh Bắc – Bắc Ninh, Tết đến, xuân về mà không được nghe một câu hát quan họ, không được xem một canh hát giao duyên thì quả thật mùa xuân chưa thực “chín”.

Tục kết bọn – kết chạ, nét văn hóa của người quan họ

Tục kết bạn quan họ là một trong năm mặt hoạt động quan trọng không thể thiếu trong sinh hoạt văn hóa quan họ. Bởi vì, dù có tổ chức bọn quan họ, có cơ sở vật chất là nhà chứa nhưng nếu không kết bạn thì cũng không thể có sinh hoạt văn hóa quan họ. Ngày xưa, theo quy định, chỉ những bọn quan họ kết bạn với nhau thì mới chơi với nhau. Nếu hai bọn quan họ không kết bạn mà ca với nhau thì dù là ca các giọng quan họ vẫn chỉ được gọi là “hát ghẹo”. Do vậy, yêu cầu bắt buộc cho mỗi bọn quan họ là phải kết bạn với ít nhất một bọn quan họ khác. Yêu cầu này đã trở thành một tập tục quy định phổ biến chung trong văn hóa quan họ, không ngoại trừ trường hợp nào.

Cùng với tục kết bọn, người quan họ còn có tục kết chạ giữa các làng quan họ với nhau. Theo dân gian, phong tục kết chạ có từ rất lâu đời ở vùng đất Kinh Bắc này, mà nguồn cội xa xưa nhất được bắt đầu từ thời người dân nơi đây còn thưa thớt, sống heo hút hoang vắng giữa bao la núi rừng và thú dữ. Vì thế, dân hai làng cận kề nhau xích lại gần nhau, kết nghĩa anh em để cùng giúp đỡ nhau trong sản xuất, lao động, chống lại thiên tai địch họa, thú dữ và chia vui sẻ buồn trong cuộc sống.

Còn theo giới nghiên cứu, kết chạ là hình thức kết giao tình nghĩa của vài làng cùng thờ một vị Thành hoàng, hoặc cùng làm một nghề nên cùng thờ vị Tổ Nghề đã sáng lập ra cái nghề ấy. Thành hoàng là vị Thần cai quản, che chở và định đoạt phúc họa cho cộng đồng người trong một hoặc vài làng. Tổ Nghề là vị truyền dạy cho người ta cái nghề để mưu sinh. Dân làng đối với Thành hoàng cũng như Tổ Nghề chẳng khác gì con cháu với tổ tông của mình. Cho nên, ý nghĩa của việc kết chạ thực chất là sự kết giao, nghĩa là đôi bên có mối quan hệ gắn bó, xem nhau như họ hàng, ruột thịt…

Đầu xuân, cũng là ngày hội của làng. Những ngày hội ấy bao giờ cũng là ngày đông vui nhất vì có cả làng anh, làng em sang chung vui. Các làng kết bọn, kết chạ sẽ mời nhau về để cùng tổ chức một canh hát tại nhà chứa gọi là canh hát. Việc đón tiếp bạn quan họ của làng luôn chu đáo và long trọng. Có câu rằng “Tiếp bạn quan họ thì thịt gà, giỗ cha thì thịt ếch”. Mâm cơm quan họ bao giờ cũng phải là “mâm đan, bát đàn”, “cỗ mặn bưng vào, cỗ chay bưng ra”…

Giữa những ngày xuân, được ăn một khẩu trầu, nghe một câu hát của người quan họ là thấy say đắm, chẳng muốn về, lòng bần thần tự hỏi “Mà sao người quan họ cứ giấu nụ cười thầm, trong vành nón ba tầm và trong tà áo tứ thân đi hội mùa xuân”.

Đức Miêng/ VOV.VN


Tin tức liên quan

Đền Bà Chúa Kho mở cửa đón khách
Đền Bà Chúa Kho mở cửa đón khách

10/02/2022

Từ 14h chiều 9/2, Đền Bà Chúa Kho (phường Vũ Ninh, thành phố Bắc Ninh) được mở cửa trở lại đón du...

Bắc Ninh tạm dừng hoạt động các cơ sở kinh doanh dịch vụ karaoke, quán bar, vũ trường, game từ 0h ngày 12/11
Bắc Ninh tạm dừng hoạt động các cơ sở kinh doanh dịch vụ karaoke, quán bar, vũ trường, game từ 0h ngày 12/11

11/11/2021

Trước diễn biến phức tạp của dịch COVID-19, trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh đã xuất hiện một số ổ dịch mới trong...

Bắc Ninh: Một số loại hình kinh doanh dịch vụ được hoạt động trở lại từ ngày 13/9
Bắc Ninh: Một số loại hình kinh doanh dịch vụ được hoạt động trở lại từ ngày 13/9

13/09/2021

Tối 12/9, đại diện văn phòng UBND tỉnh Bắc Ninh cho biết, Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Hương Giang cho phép hoạt...

 Nới lỏng biện pháp phòng, chống dịch ở một số phường của thành phố Bắc Ninh
Nới lỏng biện pháp phòng, chống dịch ở một số phường của thành phố Bắc Ninh

21/06/2021

Tối 20/6, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh, Phó Trưởng ban Thường trực Ban Chỉ đạo phòng, chống dịch...

Đền Bà Chúa Kho tạm dừng đón khách du xuân, làm lễ
Đền Bà Chúa Kho tạm dừng đón khách du xuân, làm lễ

13/02/2021

Cùng với đền Bà Chúa Kho, các di tích trên địa bàn thành phố Bắc Ninh như đền Quan Tam Phủ, đền Cùng - Giếng...

Rộn ràng ngày nhập học của học viên Trường Đại học Chính trị
Rộn ràng ngày nhập học của học viên Trường Đại học Chính trị

24/10/2020

Sáng ngày 24/10/2020, tại TP Bắc Ninh (Bắc Ninh), Trường Đại học Chính trị, Bộ Quốc phòng đã tổ chức nhập học...

279 người liên quan đến bệnh nhân 262 ở Bắc Ninh có kết quả âm tính
279 người liên quan đến bệnh nhân 262 ở Bắc Ninh có kết quả âm tính

18/04/2020

Tỉnh Bắc Ninh đã lấy mẫu 279 trường hợp (F1) và (F2) và tất cả các mẫu này đều cho kết quả âm tính với virus...

Bắc Ninh cách ly y tế 40 người và phong tỏa phân xưởng nơi BN 262 làm việc
Bắc Ninh cách ly y tế 40 người và phong tỏa phân xưởng nơi BN 262 làm việc

13/04/2020

Tỉnh Bắc Ninh đã yêu cầu cách ly bắt buộc khoảng 40 người tiếp xúc gần với BN262 và phong tỏa toàn bộ phân...

Nhiều hoạt động đặc sắc tại Tuần Văn hóa, Du lịch Bắc Ninh - Hà Nội
Nhiều hoạt động đặc sắc tại Tuần Văn hóa, Du lịch Bắc Ninh - Hà Nội

16/01/2020

Sự kiện nhằm quảng bá, tôn vinh những giá trị lịch sử văn hóa, truyền thống văn hiến, tinh thần hiếu học,...

 Bắc Ninh hoàn thành tổng kiểm kê di tích toàn tỉnh
Bắc Ninh hoàn thành tổng kiểm kê di tích toàn tỉnh

14/01/2020

Bắc Ninh là địa phương có sự phát triển mạnh mẽ về kinh kế, xã hội. Để các di tích lịch sử văn hóa trở thành...

Bắc Ninh đưa Cổng thông tin du lịch thông minh vào hoạt động
Bắc Ninh đưa Cổng thông tin du lịch thông minh vào hoạt động

03/01/2020

Cổng thông tin Du lịch thông minh có địa chỉ tên miền là http://mybacninh.vn, được hỗ trợ bằng hai ngôn ngữ...

Người dân làng đào Đình Bảng tất bật tuốt lá vụ Tết nguyên đán 2020
Người dân làng đào Đình Bảng tất bật tuốt lá vụ Tết nguyên đán 2020

11/12/2019

Chỉ còn hơn 1 tháng nữa là tới năm mới âm lịch, người dân làng đào Đình Bảng đang tất bật tuốt lá, chuẩn bị...

Tỉnh thành Bắc Ninh

Bắc Ninh
Bắc Ninh là nơi hội tụ của nhiều dấu tích văn hóa và tôn giáo lớn của người Việt xưa.

Điểm đến Bắc Ninh Xem thêm

Làng tranh Đông Hồ
Làng Đông Hồ từ lâu đã nổi tiếng với nghề làm tranh dân gian, mang đậm bản sắc văn hóa truyền thống.
Chùa Phật Tích
Tham quan những công trình kiến trúc và di vật cổ độc đáo thời Lý ở chùa Phật Tích, Bắc Ninh.
Ngôi chùa gần 2.000 tuổi, trung tâm Phật giáo cổ nhất Việt Nam
Chùa Dâu ở Bắc Ninh là nơi khởi nguồn tín ngưỡng thờ Tứ pháp - bốn vị nữ thần tương ứng với các hiện tượng mây, gió, sấm,...
Đền Bà Chúa Kho
Đền Bà Chúa Kho ở Bắc Ninh là một địa chỉ thu hút đông đảo du khách, đặc biệt là những nhà kinh doanh vào mỗi dịp đầu năm và cuối...
Văn Miếu vinh danh vùng Kinh Bắc
Vùng đất Kinh Bắc vốn nổi tiếng với truyền thống hiếu học và những người con thành danh khoa cử. Văn Miếu Bắc Ninh là nơi vinh...
Chùa Phật Tích - Nơi có tượng đức Phật bằng đá thời nhà Lý lớn nhất Việt Nam
Chùa Phật Tích xưa có tên là chùa Vạn Phúc Tự, là một trong những nơi được truyền bá Phật giáo sớm nhất từ Ấn Độ vào Việt Nam....
Chùa Bút Tháp, Bắc Ninh: Chạm khắc những nét kiến trúc độc đáo
Từ trung tâm Thủ đô Hà Nội đi qua cầu Vĩnh Tuy tới đường quốc lộ số 5. Đi tới gần ga Phú Thụy rẽ tay trái vào đường Ỷ Lan, tới...
Cổ tự trên đỉnh Lạn Kha
Một sớm cuối tuần, chúng tôi có dịp tham quan chùa Phật Tích (xã Phật Tích, huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh). Ngôi chùa có lịch sử...
Thăm Đình Bảng - một trong ba ngôi đình đẹp nhất Kinh Bắc
Với nhiều du khách mỗi khi đến thăm vùng đất cổ xinh đẹp Kinh Bắc, đình làng Đình Bảng là địa danh nhất định phải ghé...

Ẩm thực Bắc Ninh Xem thêm

Đậu gù Trà Lâm - Món ăn bình dị xứ Bắc
Thôn Trà Lâm (xã Trí Quả, huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh) là làng đậu phụ với truyền thống 300 năm. Những năm gần đây, trong...
Đặc sắc “cơm Quan họ”
Không giống với các loại hình dân ca khác, Quan họ là loại hình sinh hoạt văn hóa tổng hợp gồm 5 mặt hoạt động: tục kết bạn Quan...
Bánh phu thê Đình Bảng - Ước mơ về cuộc sống gia đình hạnh phúc
Cứ mỗi độ Tết đến Xuân về, người dân Bắc Ninh lại nô nức chuẩn bị những cặp bánh phu thê thơm ngon với mong ước cuộc sống sung...
Bánh cuốn Mão Điền - món quà quê của người Kinh Bắc
Xã Mão Điền, huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh không chỉ nổi tiếng là vùng đất hiếu học mà nơi đây còn được biết đến với món bánh...
Về Bùi Xá thăm làng nem truyền thống
Món nem với thương hiệu nem Bùi ở làng Bùi Xá, xã Ninh Xá, huyện Thuận Thành, Bắc Ninh là đặc sản gia truyền được nhiều người ưa...
Thơm mát bánh tro Đình Tổ
Khi nhắc đến các loại bánh dân giã miền quê Bắc Bộ thì không thể không nhắc đến bánh tro. Bánh tro có ở nhiều nơi, mỗi nơi lại có...
 Bánh khúc đen làng Diềm - thức quà quen mà lạ
Làng Diềm hay còn làng Viêm Xá, thuộc xã Hòa Long, TP. Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh không chỉ được biết đến là nơi phát khởi những làn...
Tương Đình Tổ, món quà của người Kinh Bắc
Nằm ở bờ Nam sông Đuống, huyện Thuận Thành, Bắc Ninh từ xưa đã nổi tiếng với làng tranh Đông Hồ và các di tích lịch sử văn hoá...
Bánh phu thê Đình Bảng - Đặc sản miền quan họ Bắc Ninh
Dẻo thơm gạo nếp, ngọt bùi hạt sen, giòn béo vị cùi dừa làm nên món đặc sản nổi tiếng vùng Kinh Bắc.

Trải nghiệm Bắc Ninh Xem thêm

Bé gái Bắc Ninh xinh như thiên thần bên hoa sen
Trong những khoảnh khắc bên hoa sen tinh khôi, bé gái đến từ “quê hương quan họ” khiến người xem khó lòng rời mắt bởi sự đáng...
Về miền ký ức “bên kia sông Đuống”
Trải qua hàng trăm năm lịch sử và cả những thăng trầm của thời đại, sông Đuống vẫn “trôi đi, một dòng lấp lánh”, là địa danh...

Tin tức Bắc Ninh Xem thêm

Đền Bà Chúa Kho mở cửa đón khách
Từ 14h chiều 9/2, Đền Bà Chúa Kho (phường Vũ Ninh, thành phố Bắc Ninh) được mở cửa trở lại đón du khách. Đây là địa chỉ thu...
Bắc Ninh tạm dừng hoạt động các cơ sở kinh doanh dịch vụ karaoke, quán bar, vũ trường, game từ 0h ngày 12/11
Trước diễn biến phức tạp của dịch COVID-19, trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh đã xuất hiện một số ổ dịch mới trong cộng đồng, chiều...
Bắc Ninh: Một số loại hình kinh doanh dịch vụ được hoạt động trở lại từ ngày 13/9
Tối 12/9, đại diện văn phòng UBND tỉnh Bắc Ninh cho biết, Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Hương Giang cho phép hoạt động trở lại một số...
 Nới lỏng biện pháp phòng, chống dịch ở một số phường của thành phố Bắc Ninh
Tối 20/6, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh, Phó Trưởng ban Thường trực Ban Chỉ đạo phòng, chống dịch COVID-19 tỉnh Bắc Ninh...
Đền Bà Chúa Kho tạm dừng đón khách du xuân, làm lễ
Cùng với đền Bà Chúa Kho, các di tích trên địa bàn thành phố Bắc Ninh như đền Quan Tam Phủ, đền Cùng - Giếng Ngọc, đình làng...
Rộn ràng ngày nhập học của học viên Trường Đại học Chính trị
Sáng ngày 24/10/2020, tại TP Bắc Ninh (Bắc Ninh), Trường Đại học Chính trị, Bộ Quốc phòng đã tổ chức nhập học cho hơn 650 học...
279 người liên quan đến bệnh nhân 262 ở Bắc Ninh có kết quả âm tính
Tỉnh Bắc Ninh đã lấy mẫu 279 trường hợp (F1) và (F2) và tất cả các mẫu này đều cho kết quả âm tính với virus SARS-CoV-2.
Bắc Ninh cách ly y tế 40 người và phong tỏa phân xưởng nơi BN 262 làm việc
Tỉnh Bắc Ninh đã yêu cầu cách ly bắt buộc khoảng 40 người tiếp xúc gần với BN262 và phong tỏa toàn bộ phân xưởng nơi bệnh nhân...
Nhiều hoạt động đặc sắc tại Tuần Văn hóa, Du lịch Bắc Ninh - Hà Nội
Sự kiện nhằm quảng bá, tôn vinh những giá trị lịch sử văn hóa, truyền thống văn hiến, tinh thần hiếu học, khoa bảng của quê hương...

Khách sạn Bắc Ninh Xem thêm

Khám phá "lâu đài cổ tích" Jungle House Bắc Ninh
Thoạt nhìn, bạn như lạc vào một lâu đài cổ tích bỏ hoang. Thực ra, Jungle house Bắc Ninh là điểm nghỉ dưỡng vô cùng lãng mạn, ấm...