Nói đến Văn Miếu, người ta thường nghĩ tới Văn Miếu Quốc Tử giám, trường Đại học đầu tiên của Việt Nam. Nhưng ít người biết rằng đất nước ta còn nhiều Văn Miếu khác. Trong đó, với vị trí cách thủ đô Hà Nội 30km, Văn Miếu Bắc Ninh là một trong những địa chỉ du lịch hấp dẫn du khách bởi giá trị lịch sử văn hóa quan trọng.

Văn Miếu Bắc Ninh là nơi lưu giữ truyền thống hiếu học của vùng Kinh Bắc 

Thời phong kiến, Bắc Ninh có hơn 600 vị đỗ Đại khoa và 1000 vị đỗ Cử nhân, Tú tài. Để vinh danh và phát huy truyền thống hiếu học này, nhân dân Bắc Ninh đã xây dựng Văn miếu từ thời Lê sơ. Tới năm 1893, Văn miếu được chuyển về núi Phúc Sơn, xã Đại Phúc, gần trung tâm thành phố Bắc Ninh.

Văn Miếu Bắc Ninh là nơi thờ phụng các Tiên hiền, Tiên triết và bảng vàng bia đá khắc tên của các nhân tài đã đỗ đạt trong các khoa cử thời phong kiến 

Cũng giống như Văn Miếu Quốc Tử Giám ở Hà Nội, Văn miếu Bắc Ninh thờ Khổng Tử và các bậc Tiên hiền. Không những thế, đây còn là nơi đặt các bảng vàng bia đá khắc tên của các nhân tài đỗ đạt trong các khoa cử thời phong kiến. 

Hậu đường nằm phía sau Tiền tế là nơi thờ Khổng Tử, Tứ phối và các bậc Tiên hiền

Cận cảnh một chú rùa đội bia chạm khắc tinh xảo 

Nét đặc sắc nhất của Văn miếu Bắc Ninh chính là 15 tấm bia đá, trong đó, 12 bia “Kim bảng lưu phương” được dựng năm 1889, lưu danh gần 700 vị đại khoa quê hương Kinh Bắc là những người làm rạng rỡ truyền thống hiếu học khoa bảng và có công trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước, phát triển văn hóa Việt Nam.

Một trong 12 tấm bia “Kim Bảng lưu phương” tôn vinh các vị Đại khoa vùng Kinh Bắc

Tấm bia “Bắc Ninh tỉnh trùng tu Văn Miếu bi ký” có kích thước gần 10m2, là bảo vật của Văn Miếu Bắc Ninh, trên đó, nêu bật vai trò, ý nghĩa của Văn Miếu, cũng như tôn vinh những bậc hiền tài.

Hình chạm khắc trên tấm bia “Bắc Ninh tỉnh trùng tu Văn Miếu bi ký”

Tấm bia “Bắc Ninh tỉnh trùng tu Văn miếu bi ký” lập năm 1928

Văn Miếu Bắc Ninh là một chứng nhân lịch sử, trải qua thời gian dài bị xuống cấp, bị xâm hại nghiêm trọng, đặc biệt thực dân Pháp xâm lược từng đóng quân và xây dựng nhiều lô cốt quanh khu vực này. 

Hình rồng chạm khắc tinh xảo thời Lê sơ trên nóc Văn Miếu Bắc Ninh

Chiếc chuông đồng cổ trong Văn Miếu Bắc Ninh

Trong thời kỳ chống Pháp và chống Mỹ, Văn Miếu Bắc Ninh đã trở thành trụ sở tạm thời của một số cơ quan, trường học

Đến năm 1988, Bộ Văn hóa - Thông tin công nhận Văn miếu Bắc Ninh là Di tích lịch sử. Từ đó đến nay, Văn miếu được nhà nước cấp kinh phí liên tục để tu bổ, tôn tạo.

Bằng công nhận Điểm du lịch của Di tích Văn Miếu Bắc Ninh

Khu di tích Văn Miếu Bắc Ninh ngày nay trở thành trung tâm của các hoạt động văn hóa giáo dục. Không chỉ các học sinh ở tỉnh Bắc Ninh thường đến dâng hương báo cáo tổ tiên sau mỗi kỳ thi, mà du khách khắp mọi miền Tổ quốc cũng tìm đến đây tham quan, nguyện cầu công thành danh toại.

Du khách thập phương đến lễ Văn Miếu Bắc Ninh với mong ước học hành tấn tới, thành công trong sự nghiệp

Văn miếu Bắc Ninh là công trình tiêu biểu phản ánh lịch sử khoa bảng vẻ vang của người dân Kinh Bắc. Hệ thống bia đá ở Văn miếu Bắc Ninh là những hiện vật quý cung cấp nhiều giá trị lịch sử, văn hóa, giáo dục và nghệ thuật điêu khắc. Điều đó khiến Văn Miếu Bắc Ninh ngày càng trở thành một địa danh du lịch hấp dẫn du khách./.

Lan Hương/ Vietnam Journey