Ngôi chùa nằm ở sườn phía Nam núi Phật Tích còn gọi núi Lạn Kha, thuộc xã Phật Tích, huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh. Chùa thu hút khách thập phương không chỉ bởi kiến trúc đẹp huyền ảo, khung cảnh chùa Phật Tích đẹp lung linh mà còn bởi những câu chuyện cổ tích và những truyền thuyết, huyền thoại nàng tiên giáng Hương và Từ Thức, hay chuyện Vương Chất mải mê xem hai tiên ông đánh cờ đến nỗi để mục cả cán rừu…
Khi hòa bình lập lại từ 1954 đến nay, chùa Phật Tích được khôi phục dần. Năm 1959, Bộ Văn hóa cho tái tạo lại 3 gian chùa nhỏ làm nơi đặt pho tượng A di đà bằng đá quý giá. Tháng 4 năm 1962, nhà nước công nhận chùa Phật Tích là di tích lịch sử - văn hoá. Ngôi chùa vào thời Lý giờ không còn nữa, hiện nay, chùa được trùng tu và mở rộng, có 7 gian tiền đường để dùng vào việc đón tiếp khách, 5 gian bảo thờ Phật, đức A di đà cùng các vị Tam thế Phật, 8 gian nhà tổ và 7 gian nhà thờ.
Chùa Phật Tích, một công trình văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc, cho đến nay vẫn còn giữ được nhiều di vật cổ quý giá. Ngôi chùa có kiến trúc của thời Lý, thể hiện qua ba bậc nền bạt vào sườn núi. Các nền hình chữ nhật dài khoảng 60 m, rộng khoảng 33 m, mặt ngoài bố trí các tảng đá hình khối hộp chữ nhật.
Hàng thú đá trước cửa Tam quan với 10 tượng thú bằng đá cao 10m, gồm sư tử, voi, tê giác, trâu, ngựa, mỗi loại 2 con, nằm trên bệ sen tạc bằng đá xanh trong tư thế phủ quỳ Phật pháp. Tượng 10 linh thú là một trong ba nhóm cổ vật của tỉnh Bắc Ninh được công nhận bảo vật Quốc gia đợt 6, năm 2017.
Giữa chùa là pho tượng Phật bằng đá xanh ngồi thiền định trên tòa sen, cao 1,85 m. Trên bệ và trong những cánh sen, có những hình rồng và hoa lá đặc trưng cho thời Lý. Ở chùa còn có những di vật thời Lý khác như đá ốp tường, đấu kê… trên đó chạm khắc các hình Kim Cương, Hộ Pháp, các nhạc công, vũ nữ… Ngoài ra pho Đại Phật tượng làm bằng đá có chiều cao 27 m, nặng 3.000 tấn được đặt trên đỉnh núi Phật Tích là công trình được gắn biển kỷ niệm 1000 năm Thăng Long - Hà Nội.
Hàng năm vào ngày 4 Tết Nguyên Đán, nhân dân Phật Tích thường mở hội truyền thống để tưởng nhớ công lao các vị tiền bối đã khai sinh và tu tạo chùa. Trong những ngày xuân tưng bừng ấy, khách thập phương về đây lễ Phật, hái hoa mẫu đơn, thưởng ngoạn cảnh đẹp vùng Kinh Bắc hoặc tham dự các trò chơi như đấu vật, chơi cờ, đánh đu, hát Quan họ… Với giá trị lịch sử - văn hóa lâu đời và độc đáo, chùa Phật Tích ngày càng có nhiều khách trong nước và nước ngoài đến tìm hiểu, nghiên cứu và vãn cảnh.
Theo Petrotimes
