Đèn lồng làm từ giấy Saa

Tiếng chày giã bột giấy vang lên ở cơ sở làm giấy Saa truyền thống của ông Nalongkone Khouphachansy ở bản Xangkhong, thành phố Luang Prabang. Sản xuất theo qui mô gia đình, nên ông chủ cũng là thợ chính. Tự tay đảo nồi luộc vỏ cây Saa, kiểm tra vỏ cây trong cối giã... cho đến hướng dẫn nhân viên đổ bột giấy, ông Nalongkone luôn bận rộn với công việc sản xuất giấy của mình. Gắn bó với nghề làm giấy truyền thống từ khi còn trẻ, đến nay gia đình ông đã trở thành hộ sản xuất tiêu biểu của dự án phát triển kinh tế "Mỗi làng một sản phẩm ODOP".  

Nấu vở cây làm giấy Saa 

Ông Nalongkone  cho biết: "Nghề làm giấy Saa ở Luang Prabang khá phát triển. Như tôi, có 2 cơ sở sản xuất thì mỗi nơi cũng cần khoảng 500kg vỏ cây Saa cho 5 lần luộc mỗi tháng, bởi thường để tạo ra 1 tờ giấy thành phẩm sẽ dùng tới 250 gram bột."

Vỏ cây Saa trước khi giã lấy bột làm giấy

Có lịch sử hàng trăm năm, giấy Saa được các nhà sư làm ra trước hết để ghi chép kinh Phật và gói những đồ vật có giá trị. Bây giờ, du lịch phát triển, giấy Saa chủ yếu được dùng để các họa sĩ vẽ tranh và làm các mặt hàng trang trí như đèn lồng, làm sổ ghi chép, làm tranh nổi, hoặc bồi dày để làm cách loại túi xách du lịch, đựng hàng lưu niệm. 

Sản phẩm lưu niệm làm từ việc bồi giấy Saa 

Người thợ làm giấy Saa bây giờ cũng khéo léo hơn khi biết ép các loại hoa, lá tự nhiên vào giấy như một cách trang trí cho sản phẩm vừa đẹp, vừa thân thiện với môi trường. Nhưng dù là cách gì thì cơ bản vẫn giữ một số kỹ thuật sản xuất giấy truyền thống.

Ghép hoa lá vào khung bột giấy trước khi đem phơi 

Ông Nalongkone nói: "Giấy sản xuất theo phương pháp thủ công nên trước khi luộc, thì vỏ cây Saa phải ngâm nước 1 ngày. Sau khi luộc cho thật mềm thì vớt ra phân loại vỏ theo màu trắng hay màu sẫm. Tiếp theo là mang vỏ đi giã thành bột rồi mới đưa vào khung tráng. Cuối cùng là phơi nắng cho giấy khô, tất cả các công đoạn này cũng phải mất từ 3-6 ngày."

Phơi và thu hoạch giấy Saa 

Nghề làm giấy Saa ở Lào cũng giống như nghề làm giấy dó ở Việt Nam, nguyên liệu chủ yếu vẫn là vỏ cây Saa được khai thác ngoài tự nhiên. Nét độc đáo của giấy Saa ở chỗ là tùy dộ dày mỏng, độ mịn của giấy mà người Lào sáng tạo ra nhiều sản phẩm độc đáo phục vụ cuộc sống và làm quà lưu niệm bán cho khách du lịch. 

Những sản phẩm lưu niệm từ giấy Saa

Ông Sisavay Vannasi, Phòng nghiệp vụ, Sở Thông tin - Văn hóa - Du lịch tỉnh Luang Prabang cho biết: "Không chỉ chú trọng tuyên truyền, quảng bá nghề làm giấy Saa truyền thống, chúng tôi còn hỗ trợ các hộ sản xuất tìm hướng đa dạng hoá sản phẩm để làng nghề trở thành điểm đến hấp dẫn du khách. Có thể thấy, tất cả những sản phẩm từ giấy Saa tại các sạp hàng ở chợ đêm của tỉnh đều do 2 làng nghề Bản Xang-khong và Bản Xiêng-lêk cung cấp, giúp cho giấy Saa được sử dụng gần gũi hơn trong đời sống hiện đại."

Tranh vẽ trên giấy Saa bán ở chợ đêm Luang Prabang  

Không đơn thuần là một công việc để mưu sinh, nghề làm giấy Saa ở Luang Prabang bây giờ đã trở thành một sản phẩm du lịch văn hóa. Chính quyền địa phương luôn có những chính sách hỗ trợ, khuyến khích người dân làm giấy để vừa bảo tồn một nghề thủ công truyền thống, thân thiện với môi trường, vừa tạo thêm nhiều công ăn việc làm, tăng thu nhập cho người dân; Không những thế, còn tạo thêm một điểm tham quan hấp dẫn du khách, với những trải nghiệm thú vị cùng những sản phẩm văn hóa, nghệ thuật, hàng lưu niệm độc đáo, khó quên mỗi khi đặt chân đến thành phố di sản thế giới này.

Vân Thiêng - Đặng Thùy/VOV Lào